Zełenski, hotel w Alpach i 88 milionów euro. Nic się nie zgadza

Jednym z głównych przekazów kremlowskiej propagandy jest zniechęcenie Zachodu do pomagania Ukrainie, która rzekomo na pomoc nie zasługuje, a pieniądze, które dostaje, są marnotrawione i rozkradane przez władzę. Ośrodki dezinformacji preparują więc i rozpowszechniają fake newsy o kupowaniu przez prezydenta Ukrainy i członków jego rodziny luksusowych nieruchomości czy ruchomości na Zachodzie. Wołodymyr Zełenski rzekomo kupił już kasyno i hotel na Cyprze, rezydencję króla Karola w Wielkiej Brytanii, jego żona Olena jakoby kupiła luksusowe bugatti, a teściowa willę w Egipcie. Weryfikowaliśmy te przekazy w Konkret24, nic nie okazało się prawdą. By uwiarygodnić te historie, fabrykowano strony internetowe, zakładano fałszywe profile w mediach społecznościowych, tworzono fejkowe nagrania i dokumenty.

Kolejnym takim przekazem jest rozpowszechniana od końca listopada przez anonimowe prorosyjskie konta (zagraniczne i polskie) informacja, jakoby Wołodymyr Zełenski kupił za 88 mln euro (ok. 377 mln zł) hotel w ośrodku narciarskim Courchevel. To popularny alpejski kurort w południowo-wschodniej Francji, leży w największym na świecie regionie narciarskim zwanym Trzema Dolinami.

Wpisy z tym przekazem mają w mediach społecznościowych miliony odsłon. Jest rozpowszechniany wraz z krótkim nagraniem, które ma wyglądać jak materiał jednej ze stacji informacyjnych. Jest to jakby łączenie ze studia z reporterem znajdującym się pod rzeczonym hotelem. Widać mężczyznę w kurtce z kapturem, z mikrofonem, stojącego na zewnątrz dużego, ośnieżonego budynku. W prawym górnym rogu ekranu jest jakby logo stacji - białe litery "EF" na czerwonym tle. Mężczyzna relacjonuje w języku francuskim (są anglojęzyczne napisy; tłumaczenia w artykule pochodzą od redakcji): "Stoję przed luksusowym hotelem Le Palace des Neiges (Śniegowy Pałac - red.) w kurorcie Courchevel, w [departamencie] Savoie. Wcześniej hotel należał do SBM Group i został miesiąc temu sprzedany nowemu właścicielowi. Wkrótce rozpoczną się prace remontowe, więc hotel będzie mógł zostać otwarty na sezon zimowy 2026-2027. A nowy właściciel jest sławną osobą" - informuje mężczyzna i wtedy pojawia się zdjęcie Wołodymyra Zełenskiego.

W dolnym prawym rogu ekranu widać wówczas innego mężczyznę - prezentera, jakoby łączącego się ze studia. Mówi po francusku: "Dziękuję Francois. Tą sławną osobą jest Wołodymyr Zełenski, prezydent Ukrainy. To właśnie firma Film Heritage zarejestrowana w Belize, która należy do Zełenskiego, kupiła hotel". Tu pojawia się fragment strony internetowej Open Corporates z danymi rejestrowymi dotyczącymi tej spółki, a następnie widzimy fragment artykułu z serwisu dziennika "The Guardian" o tym, że zarejestrowana w Belize Film Heritage należy do Zełenskiego i jego żony.

"Prezenter" mówi dalej: "Zostało to również ogłoszone na stronie internetowej hotelu Hotelpalacedesneiges.com". I zostaje pokazana witryna z zaznaczeniem informacji, że właścicielem jest spółka Film Heritage. "Według naszych informacji wartość transakcji opiewała na 88 milionów euro" - słyszymy dalej, po czym "prezenter" opisuje zalety hotelu - udogodnienia i dostępne luksusy; mówi o znakomitym położeniu. Potwierdzić to mają zdjęcia widoczne w tle: zaśnieżone szczyty, fragment mapy pokazującej położenie hotelu, wyciąg krzesełkowy na stok narciarski, butelki szampana nad brzegiem basenu. Mężczyzna wymienia aktorów, celebrytów, którzy w przeszłości odwiedzali Courchevel: Leonarda di Caprio, Davida Beckhama, Catherine Middleton i księcia Williama (czyli brytyjską parę książęcą). "W przyszłości wszyscy będą mogli zatrzymywać się już w hotelu Zełenskiego. Oddaję ci głos Francois" - mówi i znika. Pojawia się znowu mężczyzna stojący przed hotelem. "Jednakże nowy właściciel woli wakacje na plaży od wakacji w górach" - kwituje.

Przekaz krążył również w rosyjskim internecie. Promował go m.in. portal Melitopolnews.ru, który wyglądem przypomina strony należące do dezinformacyjnej siatki Kremla. Witryny kreują się na portale informacyjne, ale tak naprawdę rozpowszechniają prorosyjskie treści wśród odbiorców z różnych państw. Przypomnijmy, Melitopol to miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, w obwodzie zaporoskim, które od marca 2022 jest pod okupacją rosyjską.

Doniesienia o hotelu w Courchevel jakoby kupionym przez prezydenta Ukrainy były także rozpowszechniane na wielu rosyjskojęzycznych kanałach w komunikatorze Telegram, m.in. na oficjalnym kanale rosyjskiego publicysty Armena Gasparyana. Mężczyzna znany jest z rozpowszechniania kremlowskiej narracji propagandowej. Od 2022 roku podlega unijnym sankcjom.

Informacjami o rzekomym zakupie Zełenskiego "oburzeni są" autorzy prorosyjskich profili - znaleźliśmy wpisy po rosyjsku, angielsku i francusku. Przykładowe komentarze po polsku: "A głupia polska daje"; "Płaćcie dalej głupki"; "I to wszystko z pensji prezydenckiej, oszczędny gość"; "Jeśli zastanawialiście się, na co wydawane są pieniądze z Polski i innych krajów".

Historię wyjaśnił już portal RTBF, belgijskiego nadawcy radiowo-telewizyjnego nadającego programy w języku francuskim dla wspólnoty francuskiej zamieszkującej południową część Belgii. Luksusowy, pięciogwiazdkowy hotel Palace des Neiges został przejęty 3 października 2023 roku przez kontrolowaną przez Księstwo Monako firmę Monte-Carlo Société des Bains de Mer (SBM). Wówczas zapowiedziano rozpoczęcie w kwietniu 2024 roku remontu, by ponownie otworzyć hotel na sezon zimowy 2026/2027. Stéphane Valeri, prezes i dyrektor generalny SBM, powiedział wtedy: "To wielka satysfakcja dla naszej grupy, że po raz pierwszy w historii udało się nam sfinalizować międzynarodowy projekt przejęcia hotelu, który ponadto jest jednym z największych luksusowych hoteli w Alpach".

Według rozpowszechnianego w sieci przekazu spółka SBM miała jesienią 2024 roku sprzedać hotel spółce Film Heritage Inc. Jednak nie ma żadnych oficjalnych informacji, które by to potwierdzały. Poprosiliśmy francuską spółkę o komentarz, przesyłając jej wpisy z platformy X. W odpowiedzi poinformowała ona Konkret24, że cały czas jest jedynym właścicielem hotelu. "Spółka SBM Monte-Carlo nabyła hotel 'Palace des Neiges' w październiku 2023 roku, aby zintegrować swoje portfolio hoteli. Informacje rozpowszechniane w tym wpisie to fake news (pogrubienie od redakcji). Grupa SBM jako właściciel i operator prowadzi obecnie remont tego hotelu, którego otwarcie planowane jest na grudzień 2026 roku" - odpisała nam Laura-Marie Dominici z działu prasowego firmy.

W przekazie pojawia się prawdziwa informacja o związku SBM z francuskim hotelem. Jednak połączono ją z informacją fałszywą - że spółka sprzedała go kilka tygodni temu spółce powiązanej z Zełenskim.

Przyjrzymy się dokładniej, jakie jeszcze fałsze są w rozpowszechnianym materiale. Zacznijmy od logotypu "EF" widocznego w prawym górny rogu kadru. Portal RTBF znalazł serwis, którego nazwa "Les Echos de France" zdaje się odpowiadać literom "EF". 28 listopada został tam opublikowany krótki, francuskojęzyczny tekst: "Firma Zelenskiego kupiła hotel w ośrodku narciarskim Courchevel". Artykuł powtarza wszystkie tezy z omówionego wyżej wideo, które jest w całości tam opublikowane. Do tej strony linkują różne anonimowe konta, rozpowszechniając przekaz o Zełenskim.

Strona wygląda jak zwykła witryna z wiadomościami, głównie z Francji. Jednak jest anonimowa. Nigdzie nie ma informacji, kto za nią stoi. Żaden tekst nie jest podpisany. Co więcej, została zarejestrowana 25 listopada 2024 roku, czyli zaledwie kilka dni przed akcją rozpowszechniania przez anonimowe konta doniesień o Zełenskim. Od 30 listopada nie jest aktualizowana.

To znany schemat działania: jedną z metod kremlowskiej propagandy jest produkcja siatki stron w różnych językach, kreujących się na niezależne serwisy informacyjne, a tak naprawdę służących do rozpowszechniania rosyjskich narracji.

W tekście "Les Echos de France" jest hiperłącze do domniemanej strony hotelu. Przypomnijmy, że jeden z mężczyzn na nagraniu mówi, że informacja o tym, iż firma Film Heritage jest właścicielem hotelu, pojawiła się na stronie Hotelpalacedesneiges.com.

Po pierwsze, to nie jest oficjalna strona hotelu. Ta oficjalna to Palacedesneiges.com. Po drugie, witryna została zarejestrowana... 22 listopada 2024 roku, czyli kilka dni przed rozpoczęciem akcji rozsyłania fake newsa o kupnie nieruchomości przez prezydenta Ukrainy. Po trzecie, ta strona jest już nieaktywna; można ją kupić.

Różnic między prawdziwą a fałszywą stroną hotelu jest sporo. Zgadza się ogólny układ, kolorystyka górnego paska, logotyp hotelu, użyte fonty i nazwy poszczególnych zakładek. Jednak gdy fałszywa strona była jeszcze aktywna, żadne linki na niej nie działały. Na tej prawdziwej po prawej stronie jest zakładka ze zdjęciami i materiałami wideo, a po lewej wybór wersji językowej. Nie ma tego na fałszywej witrynie. Różny jest także układ pól do dokonania rezerwacji.

Wszystko więc wskazuje na to, że strona hotelu podana w rozpowszechnianym materiale została zawczasu spreparowana, by uwiarygadniać nieprawdziwy przekaz.

Portal RTBF ustalił przy użyciu narzędzia True Media, że głos widocznego na wideo mężczyzny - "prezentera" w studiu - został na 100 proc. wygenerowany przez sztuczną inteligencję.

Przekaz o kupnie przez Zełenskiego hotelu zdementowało już także ukraińskie Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji (CCD). To organ roboczy przy Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy powołany w marcu 2022 roku w celu przeciwdziałania zagrożeniom pojawiającym się w sferze informacyjnej. "To kolejny fejk w ramach rosyjskiej kampanii dezinformacyjnej, mającej na celu zdyskredytowanie ukraińskiego prezydenta. Rosja wielokrotnie rozpowszechniała podobne fałszywki dotyczące rzekomego nabycia luksusowych nieruchomości przez rodzinę prezydenta" - poinformowało centrum 30 listopada na platformie X.

Tak więc i w tym wypadku zastosowano następujący schemat stworzenia fałszywego przekazu: najpierw powstaje strona udająca witrynę czegoś prawdziwego (teraz: francuskiego hotelu). Potem tworzona jest w danym języku strona udająca serwis informacyjny. Tam umieszczane jest wyprodukowane uprzednio wideo z fałszywymi treściami. Dla zwiększenia zasięgu jest ono potem rozpowszechniane w mediach społecznościowych przez siatkę anonimowych kont w różnych językach.

Fałszywy przekaz o kupnie hotelu ma pewne zaczepienie w rzeczywistości i niejasnościach dotyczących majątku i przepływów finansowych związanych z prezydentem Ukrainy. Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) ujawniło bowiem w październiku 2021 roku, w ramach śledztwa Pandora Papers, dokumentację finansową, z której wynika, że firmy Zełenskiego i jego współpracowników zarejestrowane w rajach podatkowych miały od 2012 roku otrzymać 40 mln dolarów od firm związanych z ukraińskim oligarchą Ihorem Kołomojskim. Było to na początku współpracy Kwartału 95 ze stacją telewizyjną 1+1. Kwartał 95 to producent programów kabaretowych, firma założona m.in. przez Zełenskiego. Natomiast 1+1 to telewizja Kołomojskiego. W śledztwie Pandora Papers uczestniczył "The Guardian", zapewne dlatego w omawianym tu nagraniu użyto zrzut ekranu jednego tekstu.

Dokumenty potwierdziły, że w 2012 roku obecny prezydent Ukrainy zarejestrował ze swymi współpracownikami ponad 10 firm na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, w Belize i na Cyprze. Między innymi była to zarejestrowana w Belize spółka Film Heritage Inc. W 2019 roku została przekazana Olenie Zełenskiej.

Wówczas dziennikarze ukraińskiego portalu Slidstwo.info bezskutecznie próbowali uzyskać komentarz pary prezydenckiej. "Tak wtedy bronił się biznes" - komentował ustalenia śledztwa Pandora Papers Mychajło Podolak, doradca Zełenskiego. "Według mnie konieczne jest obiektywne ocenianie wszelkich informacji. W materiale (Pandora Papers - red.), sprecyzuję, chodzi o działania biznesowe w 2012 roku i wcześniej. O biznes, który - nawiasem mówiąc - absolutnie nigdy nie był związany z państwowymi finansami albo państwowymi administracyjnymi możliwościami" - przekazał Podolak portalowi Ukraińska Prawda. Uznał, że dziennikarze do niczego się nie "dokopali" z okresu po 2019 roku, czyli kiedy Zełenski został prezydentem. "To bardzo wyraźnie świadczy o tym, że prezydent Zełenski nienagannie wykonuje wszystkie antykorupcyjne normy prawne" - stwierdził.