Zełenski i inni ukraińscy politycy zostali w 2022 roku miliarderami? Nie, to przerobiona grafika

"Fortuny banderowców od lutego 2022. Polski podatnik miał całkiem spory w tym udział" - napisał polski anonimowy użytkownik Twittera w poście z 31 grudnia 2022 roku. Dołączył infografikę zatytułowaną "Fortuny ukraińskich polityków". Wygląda na przygotowaną przez redakcję BBC, brytyjskiego nadawcy publicznego - zgadza się charakterystyczna szata graficzna wykorzystująca odcienie czerwieni. W dolnym prawym rogu znajduje się logo stacji, źródłem danych ma być magazyn "Forbes".

Wykres przestawia rzekomą wartość majątków pięciu ukraińskich polityków w lutym i grudniu 2022 roku. Są to kolejno: prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, minister obrony Ołeksij Reznikow, minister spraw zagranicznych Dmytro Kułeba, Władimir Kliczko (choć prawdopodobnie chodziło o jego starszego brata, Witalija Kliczkę, który jest merem Kijowa, jego zdjęcia też użyto; młodszy z braci Kliczków nie pełni żadnej oficjalnej funkcji). Ostatnim wymienionym politykiem na jest Mychajło Podolak, doradca prezydenta Zełenskiego.

Według zaprezentowanych danych, każdy z nich miał się znacząco wzbogacić od początku rosyjskiej agresji. Między lutym a grudniem najwięcej zyskać miał prezydent Zełenski - wartość jego majątku jakoby zwiększyła się o 850 mln dolarów (z 650 mln do 1,5 mld dolarów). Z kolei majątek Kuleby wzrósł o 750 mln dolarów, do 1,2 mld dolarów. Czterech z pięciu polityków miało stać się miliarderami.

Treść zamieszczonej w tweecie infografiki jest w języku angielskim i wygląda na przetłumaczoną przy użyciu aplikacji Google Lens dostępnej na smartfony (ta pozwala na tłumaczenie tekstu przy użyciu aparatu). Tweet z infografiką wyświetlono 26,5 tys. razy. Polubiło go ponad 600 użytkowników, a podało dalej prawie 260.

Jeśli przyjrzeć się uważnie, to na grafice opublikowanej na Twitterze widać ślady przeróbek dokonanych w programie graficznym - zamazywanie treści w miejscu nazwisk polityków. Tej ingerencji dokonano nieudolnie - ślady zmian widać też na zdjęciach polityków.

Na dwóch rosyjskojęzycznych stronach znaleźliśmy ten sam materiał, ale w wersji ukraińskojęzycznej (co potwierdza, że wersja angielskojęzyczna była tłumaczeniem). Na News-front.info opublikowano ją w materiale datowanym na 30 grudnia 2022 roku. Na stronie Fine-news.ru pojawiła się w artykule z 1 stycznia 2023 roku. Materiały zatytułowano "Ukraina poprawia swój dobrobyt finansowy na koszt Zachodu" i "Zełenski i inni czołowi ukraińscy politycy wzbogacili się o miliardy dolarów w 2022 roku".

Nie są to strony, którym należy ufać. News-front.info należy do sieci stron sterowanej przez służby Kremla i służącej do siania propagandy. Sieć opisywał m.in. zespół dziennikarzy Frontstory.pl oraz analityków EU vs Disinfo.

Zapytaliśmy biuro prasowe BBC, czy krążąca w sieci infografika została przygotowana przez pracowników redakcji, a jeśli tak, to na podstawie jakiego konkretnego materiału "Forbesa". W odpowiedzi BBC przekazało nam, że ta wersja infografiki jest fałszywa. Również dziennikarz BBC Monitoring i BBC World Shayan Sardarizadeh przekazał Konkret24, że infografika jest "w 100 procentach fejkiem".

Jak sprawdziliśmy, do przeróbki wykorzystano infografikę, która oryginalnie pochodzi z artykułu BBC News Ukrainian o stratach poniesionych przez ukraińską gospodarkę w 2022 roku. Ten artykuł opublikowano 24 grudnia 2022 roku. Dzień wcześniej opublikowano ją na profilu BBC News Ukrainian na Facebooku. Infografikę wykorzystano ponownie w późniejszym artykule BBC News Ukrainian z 3 stycznia 2023.

Oryginalna infografika zatytułowana jest "Majątki ukraińskich miliarderów". Pokazuje, jak zmniejszyły się majątki pięciu ukraińskich oligarchów, a nie jak rzekomo zwiększyły się majątki ukraińskich polityków najwyższego szczebla. W materiale BBC News Ukrainian analizowano majątki Rinata Achmetowa, Wiktora Pińczuka, Wadima Nowinskiego, Ihora Kołomojskiego oraz Petro Poroszenki.

Do stworzenia oryginalnej infografiki wykorzystano informacje zebrane przez "Forbes Ukraina". Majątek 20 najbogatszych ludzi na Ukrainie w grudniu 2022 był mniejszy o ponad 20 miliardów dolarów w porównaniu z początkiem lutego 2022 roku - wynika z corocznego rankingu magazynu.