Czy na ewentualne odwołanie zastępców prokuratora generalnego musi się zgodzić prezydent? Zdaniem prokuratora Krzysztofa Parchimowicza takie gwarancje zapisane są w tarczy antykryzysowej. Rzeczywiście: zgoda prezydenta musi być - lecz nie wynika to z tarczy.
Nieoficjalne pogłoski o dymisji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobry w związku z kryzysem w Zjednoczonej Prawicy wzbudziły dyskusję o możliwości odwołania zastępców prokuratora generalnego i roszad personalnych w prokuraturach.
Krzysztof Parchimowicz, prokurator i członek Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia, poruszył ten temat w niedzielę 20 września na Twitterze.
"Dymisja Z. Ziobry stanowi zapowiedź kolejnej karuzeli kadrowej w prokuraturze. Awanse na odchodne i degradacje na wejściu. Odwołanie zastępców PG wymaga zgody prezydenta na piśmie. Takie gwarancje zapewnia któraś tarcza przed zarazą" - napisał Krzysztof Parchimowicz, a jego wpis polubiło ponad 190 osób.
Jak sprawdziliśmy, nie ma takich gwarancji w żadnej z tarcz antykryzysowych. Ale prawdą jest, że zastępców prokuratora generalnego może odwołać premier - za zgodą prezydenta. Taki przepis obóz Zjednoczonej Prawicy wprowadził do polskiego prawa zaraz na początku swojej pierwszej kadencji.
Nie w tarczy, ale w ustawie o prokuraturze
Obecnie zastępcami prokuratora generalnego są: prokurator krajowy Bogdan Święczkowski, zastępca do spraw przestępczości zorganizowanej i korupcji Beata Marczak, zastępcy Robert Hernand, Krzysztof Sierak, Marek Pasionek, zastępca do spraw wojskowych Przemysław Funiok, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Andrzej Pozorski - w sumie siedem osób.
Zgoda prezydenta na odwołanie zastępców prokuratora generalnego nie jest zapisana w żadnej z tzw. tarcz antykryzysowych, tylko w przyjętej 28 stycznia 2016 roku przez Sejm ustawie Prawo o prokuraturze. Przywracała ona m.in. połączenie funkcji ministra sprawiedliwości ze stanowiskiem prokuratora generalnego. W art. 14 tej ustawy zapisano:
Prokuratora Krajowego jako pierwszego zastępcę Prokuratora Generalnego oraz pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego powołuje spośród prokuratorów Prokuratury Krajowej i odwołuje z pełnienia tych funkcji Prezes Rady Ministrów. Prokuratora Krajowego oraz pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego powołuje się po uzyskaniu opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a odwołuje za jego zgodą. art. 14 par. 1 ustawy Prawo o prokuraturze
Tak więc, by mogło dojść do dymisji prokuratora krajowego i pozostałych zastępców prokuratora generalnego, nowy minister sprawiedliwości – prokurator generalny musiałby wystąpić z odpowiednimi wnioskami do premiera, a ten musiałby poprosić prezydenta o wyrażenie zgody na odwołanie zastępców.
Do 2016 roku - czyli do uchwalenia nowej ustawy o prokuraturze - prokuratora generalnego (nie był wtedy ministrem sprawiedliwości) powoływał na sześcioletnią kadencję prezydent i to on, na wniosek prokuratora generalnego, powoływał i odwoływał jego zastępców.
Z kolei prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych powołuje i odwołuje prokurator generalny - na wniosek prokuratora krajowego, przedstawiony zgromadzeniom prokuratorów.
O prokuraturze w tarczy: ograniczenie samorządności
Przepisy o odwoływaniu prokuratorów nie zostały zmienione w tarczach antykryzysowych, choć jedna z nich – ustawa z 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusaSARS-CoV-2 - zmieniła kilka przepisów Prawa o prokuraturze.
Dotyczyły one przede wszystkim zmian przepisów o samorządzie prokuratorskim – np. wydłużenia kadencji obecnej Krajowej Rady Prokuratorów z dwóch do czterech lat. Zmieniono również zasady wyboru delegatów na zgromadzenia prokuratorów w prokuratorach regionalnych. Do tej pory delegatami byli prokuratorzy wybierani przez swoich kolegów. Teraz poszerzono skład delegatów o wiceszefów prokuratur regionalnych oraz o szefów prokuratur okręgowych i rejonowych.
"To doprowadzi do tego, że takie zgromadzenie przestaje mieć charakter ciała samorządowego pochodzącego z wyboru i przekształci się w coś, co ma kształt i formę narady służbowej prokuratorów funkcyjnych" – tak tę zmianę oceniał dla portalu Prawo.pl prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP.
Ponadto - zwracał uwagę - ze zmiany przepisów wynika, że kolegia i zgromadzenia prokuratorów nie będą rozpatrywały innych spraw niż te, które wylicza ustawa: głównie chodzi o sprawozdania z działalności prokuratur i wybór składów prokuratorskich sądów dyscyplinarnych.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24
Źródło zdjęcia głównego: PAP | Tomasz Gzel/PAP