Komentując plan finansowy NFZ na ten rok, internauci wymieniają świadczenia medyczne, na które wydatki zostaną zmniejszone. Choć część cytowanych danych jest nieprecyzyjna, plan NFZ rzeczywiście zakłada spadek finansowania niektórych świadczeń. Spadną też łączne wydatki na wszystkie kategorie.
Narodowy Fundusz Zdrowia wszedł w 2021 rok ze znacznie mniejszym budżetem na świadczenia medyczne - w tym na programy lekowe, chemioterapię, leczenie psychiatryczne. Uwagę na to zwrócili niektórzy internauci komentujący aferę ze szczepieniami poza kolejnością, których zdaniem ta sprawa przesłoniła znacznie poważniejsze problemy polskiej służby zdrowia.
"Od dwóch dni największą uwagę przykuwają cztery fiolki szczepionki, kiedy prawdziwe problemy pozostają nie zauważone" – napisał jeden z internautów na Twitterze. "A durny naród, tłucze głowy o 18 starych60+celebrytow, zaszczepionych bez kolejki. Kto nakręca ten jazgot i dlaczego.Onkologia,choroby rzadkie, ortopedia, psychiatria dorosłych i dzieci, wszystko leży i zdycha (...)" – brzmiał komentarz na profilu Zdrowa Polska (pisownia wszystkich wpisów oryginalna).
Z kolei użytkowniczka Marta Habior napisała 3 stycznia na Twitterze: "Nowy plan finansowy NFZ na 2021.Tuż po wydaniu kolejnych 2 miliardów na tvp Kurskiego.Tymczasem, Najdroższa Kancelaria Prezydenta w historii Polski, będzie jeszcze droższa (o 6 mln), a KPRM o 8 mln. O kościele nawet nie wspomnę, bo to za ciężkie dane" - i dołączyła grafikę pt. "Na to będzie mniej pieniędzy". Przedstawia następujące informacje: programy lekowe mniej o 365 mln zł, chemioterapia mniej o 193 mln zł, opieka psychiatryczna mniej o 115 mln zł.
Tego samego dnia nieco inne dane przytoczyła w swoim poście na Twitterze Hanna Lis: "1 mld 359 mln na chemioterapię ogółem. 596 mln na leki stosowane w chemioterapii. To odpowiednio 156 i 68 milionów mniej, niż w 2020".
W planach NFZ mniej na niektóre świadczenia
By sprawdzić te dane, porównaliśmy plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia na 2021 rok, który prezes funduszu w porozumieniu z ministrem zdrowia zatwierdził 30 września 2020 roku, z ostatecznym planem finansowym NFZ na 2020 rok, który został skorygowany 21 grudnia.
W 2021 roku przychody NFZ mają wynieść ponad 104,9 mld zł, podczas gdy w planie na 2020 rok było to nieco ponad 104 mld zł. Mimo wzrostu o ok. 900 mln zł, na część świadczeń pieniędzy będzie mniej. Liczby z pierwszego cytowanego tweeta są niepoprawne, te w tweecie Hanny Lis są bardziej aktualne.
I tak w 2021 roku NFZ przeznaczy mniej pieniędzy niż w 2020:
na programy lekowe - o ponad 558 mln zł
na chemioterapię – o ponad 154 mln zł
na leki stosowane w chemioterapii – o 68,4 mln zł
na psychiatrię i leczenie uzależnień – o ponad 110,9 mln zł.
W niektórych wpisach w mediach społecznościowych pojawiły się też informacje o mniejszych kwotach na refundację leków. Z poniższego zestawienia kosztów świadczeń medycznych wynika, że w 2021 roku w porównaniu do poprzedniego na refundację leków NFZ przeznaczy mniej o ponad 514 mln zł.
Od 2014 do 2020 roku koszty finansowanych przez NFZ programów lekowych z roku na rok rosły: z 2,6 mld do prawie 5 mld zł w 2020; również systematycznie rosły wydatki na psychiatrię – z 2,3 mld do prawie 3,3 mld zł; podobnie na refundację leków – z 7,6 mld do prawie 8,9 mld zł.
Koszty chemioterapii wahały się między 1,3 a 1,6 mld zł. Koszty leków stosowanych w chemioterapii w 2014 roku wyniosły 544 mln, a w 2018 wzrosły do prawie 720 mln. Według planu na 2021 rok spadną do 596,2 mln zł.
Jeśli natomiast chodzi o finansowanie wszystkich świadczeń medycznych, z danych NFZ wynika, że po raz pierwszy od siedmiu lat koszty spadną rok do roku. W 2014 roku wydatki na ten cel pochłonęły ponad 63 mld zł i co roku systematycznie rosły - według skorygowanego planu finansowego za 2020 rok wyniosą 102,2 mld, ale w 2021 roku mają spaść do 98,7 mld zł.
Leki na ratunek z Funduszu Medycznego
W planie finansowym NFZ na 2021 uwagę zwraca kwota 0 zł w pozycji "ratunkowy dostęp do technologii lekowej". To istniejący od 2017 roku mechanizm finansowania leków w sytuacjach, w którym możliwe jest wydłużenie życia pacjenta lub znacząca poprawa jego zdrowia, a wykorzystane zostały dostępne refundowane przez NFZ technologie lekowe. W planie na 2020 rok zapisano w tej rubryce ponad 31,4 mln zł.
Brak finansowania tej procedury przez NFZ w 2021 roku wynika z faktu, że ratunkowy dostęp do technologii lekowej będzie finansowany z utworzonego na mocy ustawy z 7 października 2020 roku Funduszu Medycznego. Zgodnie z tą ustawą roczny limit wydatków na ten cel ma wynieść 3 proc. sumy kwot przeznaczonych na finansowanie leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego objętych programami lekowymi oraz leków stosowanych w chemioterapii. Według wyliczeń portalu Menedżer Zdrowia roczny limit wydatków na ratunkowy dostęp do leków może wynieść ponad 137 mln zł.
Wszystkie wydatki Funduszu Medycznego w 2021 roku - na m.in. na leczenie chorób nowotworowych i chorób rzadkich, lepszą infrastrukturę ochrony zdrowia, dostęp do najnowszych technologii medycznych, także poza Polską – mają wynieść ok. 4 mld zł.
W budżecie państwa na rok 2021 na finansowanie ochrony zdrowia (poza środkami ze składki do NFZ) przewidziano kwotę 18,6 mld zł - z czego finansowane jest m.in. szkolnictwo medyczne, inspekcje sanitarne i farmaceutyczne, specjalistyczne programy lecznicze, ratownictwo medyczne, programy profilaktyczne. To więcej niż w ustawie budżetowej na 2020 rok, gdzie kwota ta wyniosła 11,6 mld zł.
Odpowiedź NFZ, czyli zależy, które plany porównamy
4 stycznia poprosiliśmy biuro prasowe NFZ o uzasadnienie zmniejszenia kosztów świadczeń. W odpowiedzi, którą otrzymaliśmy 18 stycznia, rzeczniczka NFZ Sylwia Wądrzyk odpowiada, że plan finansowy NFZ na 2021 rok zakłada wzrost nakładów na leczenie o 7,5 mld zł wobec 2020. "W planie finansowym NFZ na 2021 r. nie zmniejszono kwot na chemioterapię, leki stosowane w chemioterapii, leczenie psychiatryczne, refundację leków; w stosunku do roku 2020" – twierdzi rzeczniczka NFZ.
Z przytoczonych przez nią danych można wywnioskować, że najpierw porównuje ona kwoty z planu finansowego NFZ na 2021 z pierwotnym planem finansowym, zatwierdzonym 13 listopada 2019 roku. Od tego czasu był on korygowany dziewięciokrotnie, ostatni raz 29 grudnia 2020 roku. Jak wynika z wyjaśnień przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia i NFZ, udzielonym posłom na posiedzeniu Sejmowej Komisji Zdrowia 16 grudnia, grudniowe korekty planu są zawsze bliższe rzeczywistym wydatkom. Dlatego w naszej analizie i porównaniach oparliśmy się na wersji planu 21 grudnia.
Według rzeczniczki NFZ w planie finansowym na 2021 rok na opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień zaplanowano 3 166 631 000 zł - o 409 853 000 zł (14,87 proc.) więcej niż, jak napisała, "w planie pierwotnym (podkreślenie redakcji) na 2020 r.". Rzeczywiście, taka różnica wynika z porównania planu finansowego na 2021 rok - ale z planem finansowym na 2020 rok zatwierdzonym 13 listopada 2019 roku. Wtedy bowiem na psychiatrię zaplanowano 2 756 778 tys. zł.
Jednak w najbardziej aktualnym planie finansowym NFZ (jak pisaliśmy, skorygowanym 29 grudnia) wydatki na opiekę psychiatryczną to 3 277 572 000. zł. Co oznacza, że w 2021 roku na te cel wydatki wobec roku ubiegłego będą mniejsze o 110 941 tys. zł.
Rzeczniczka NFZ pisze też, że w 2021 roku wydatki na psychiatrię w stosunku do "aktualnego (zwiększonego w trakcie roku) planu na 2020 r." wzrosną o 301 862 000 zł do 3 585 988 000 zł - bo zostaną na ten cel przeniesione środki z tzw. rezerwy na koszty świadczeń opieki zdrowotnej w ramach migracji ubezpieczonych. Z tej rezerwy są finansowane świadczenia zdrowotne tych osób leczących się poza terenem województwa, w którym mieszkają. Tym razem rzeczniczka porównuje kwoty planu finansowego na 2021 rok już z aktualnym planem na 2020 rok. Tylko że wszystkie plany finansowe NFZ podają jedynie łączne kwoty rezerwy na finansowanie leczenia osób poza województwem, w którym mieszkają – bez podziału na poszczególne świadczenia. W naszych analizach opieraliśmy się więc na tym, co jest zapisane w oficjalnie dostępnych planach finansowych.
Sylwia Wądrzyk odnosi się także do refundacji leków. "W planie finansowym NFZ na 2021 r. środki na refundację leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych w ramach całkowitego budżetu na refundację są o 513 669 000 zł wyższe od ujętych w aktualnym planie finansowym NFZ na 2020 r." - pisze. Jak wyjaśnia, część tych środków jest bowiem ujęta w planie finansowym w rezerwie na leczenie pacjentów, którzy korzystali ze świadczeń poza swoim oddziałem wojewódzkim oraz w rezerwie na leczenie obcokrajowców oraz w specjalnej rezerwie na refundację leków.
W planie finansowym NFZ na 2020 rok (skorygowanym 29 grudnia 2020 roku) całkowity budżet na refundację wyniósł 14 841 592 000 zł, natomiast w planie finansowym na 2021 rok jest to kwota 14 106 765 000 zł - czyli o 734 827 000 mniejsza.
Tekst aktualizowany 20 stycznia, po otrzymaniu odpowiedzi z NFZ
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock