Dlaczego oddanych głosów było ponad 400 tys. więcej niż wydanych kart do głosowania

Śledzący doniesienia o wynikach wyborów czytelnicy Tvn24.pl zwracali uwagę na różnicę między liczbą wydanych kart do głosowania a liczbą ważnych oddanych głosów - które to liczby opublikowała na swojej stronie Państwowa Komisja Wyborcza. W pytaniach na Kontakt24 i do Konkret24, słanych jeszcze zanim PKW ogłosiła oficjalne wyniki wyborów, czytelnicy zwracali uwagę, czy nie ma tu nieprawidłowości.

Jedno z takich pytań zawierało skan strony informacyjnej PKW z godziny 17.47 z 13 lipca (ponad półtorej godziny przed ogłoszeniem oficjalnych wyników). Liczba wydanych kart do głosowania wynosiła wówczas 20 047 543, a liczba oddanych głosów - 20 427 288. Różnica wynosiła więc 379 745.

Wyjaśniając poniżej wątpliwości, posługujemy się liczbami podanymi w obwieszczeniu PKW z 13 lipca o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Opublikowane w Dzienniku Ustaw obwieszczenie jest oficjalnym dokumentem potwierdzającym wybór prezydenta.

Zaniepokojenie naszych czytelników mogło wynikać z faktu, że w poprzednich wyborach różnica między wydanymi kartami do głosowania a liczbą ważnych oddanych głosów była niewielka - ok. 40 tys. w 2015 roku. W tegorocznych wyborach jest znacznie większa ze względu na fakt, że ponad 15-krotnie wzrosła liczba głosów oddanych drogą korespondencyjną - łącznie w kraju i za granicą (w niektórych krajach ze względu na pandemię głosowanie było wyłącznie korespondencyjne).

Według obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej do wyborców wysłano 704 111 pakietów wyborczych, z czego do urn trafiło 593 269 kopert z głosami.

Koperty z głosami oddanymi korespondencyjnie znalazły się w urnach razem z głosami tych wyborców, którzy przyszli do lokali wyborczych. To do nich odnosi się rubryka w informacjach PKW nazywana "liczba kart wydanych". Wyniosła ona w drugiej turze 20 047 543. Czyli tylu wyborcom wydano karty do głosowania w lokalach wyborczych i oni fakt otrzymania karty poświadczyli podpisem na liście.

Do tej liczby należy dodać 614 631 pakietów wyborczych, jakie wyborcy głosujący korespondencyjnie odesłali do obwodowych komisji wyborczych. Nie wszystkie jednak trafiły do urn - ze względu na to, że w kopertach zwrotnych nie było oświadczeń o oddaniu głosów (18 990), były one nieprawidłowo wypełnione, w kopertach nie było kart do głosowania lub koperty z kartami do głosowania nie były zaklejone. Jak wyjaśniło nam Krajowe Biuro Wyborcze były przypadki, że w kopercie zwrotnej brak było np. oświadczenia a koperta z kartą do głosowania nie była zaklejona.

W sumie do urn wrzucono 593 269 kopert z ka rtami do głosowania.

Z wyborczych urn wyjęto natomiast 20 638 904 kart do głosowania, w tym 593 022 głosów oddanych korespondencyjnie - bo kart do głosowania wyjętych z kopert zwrotnych było o 247 mniej niż kopert wrzuconych do urn. Jak poinformowała Konkret24 szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak, chodziło o przypadki, w których koperta na głos była pusta.

Liczba kart do głosowania wyjętych z urn nie oznacza liczby głosów. Zgodnie z procedurą ustalania wyniku wyborów członkowie obwodowych komisji wyborczych odrzucają karty nieważne – nie mają odpowiednich pieczęci, są nieautentyczne (np. nie mają ściętego prawego rogu albo są podrobione). Pozostałe karty są kartami ważnymi.

Z obwieszczenia PKW wynika, że kart ważnych w drugiej turze głosowania było 20 636 635 - czyli 2269 kart wyjętych z urn było nieważnych. Takie karty, które członkowie komisji liczących głosy uznają za nieważne, zdarzają się w każdych wyborach. Pięć lat temu w drugiej turze głosowania w wyborach prezydenckich było ich zaledwie 1036 - czyli ok. 0,006 proc. wszystkich wydanych.

Na podstawie liczby kart ważnych ustala się następnie liczbę głosów ważnych, odrzucając głosy nieważne. Wytyczne PKW wskazują, że za "nieważny uznaje się głos, gdy wyborca w kratce na karcie do głosowania: 1) postawił znak 'X' przy nazwisku więcej niż jednego kandydata; 2) nie postawił znaku 'X' przy nazwisku żadnego kandydata". Głosów nieważnych w tych wyborach było 177 724.

W ten m.in. sposób ustalono, że w drugiej turze wyborów prezydenckich oddano 20 458 911 głosów ważnych, z czego na Andrzeja Dudę - 10 440 648, tj. 51,03 proc. liczby głosów ważnych, a na Rafała Trzaskowskiego 10 018 263 – czyli 48,97 proc. głosów ważnych.

Z danych PKW wynika, że w porównaniu z drugą turą wyborów prezydenckich w 2015 roku niemal dwukrotnie zmalał odsetek głosów nieważnych – z 1,47 proc. do 0,86 proc.

Warto też odnotować, że przy dużo większej skali głosowania korespondencyjnego tylko niespełna 3,5 proc. odesłanych pakietów (21 362) miało wady – brak oświadczeń o osobistym i tajnym oddaniu głosu, brak podpisu pod takim oświadczeniem czy niezaklejona koperta na kartę do głosowania.

tekst uzupełniony 16 lipca o odpowiedź Krajowego Biura Wyborczego

Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: tvn24