Przez ostatnie dwa lata na tych kontach na Twitterze robiono zasięgi propagandzie antyszczepionkowej - teraz ich właściciele robią to samo dla narracji antyukraińskiej i prorosyjskiej. Przedstawiamy naszą analizę tej zmiany i profile, na których ją widać.
Bardzo szybko po tym, gdy wybuchła wojna na Ukrainie, zauważono, że na profilach w mediach społecznościowych, na których do tej pory publikowano treści antycovidowe i antyszczepionkowe, pojawiły się także przekazy prorosyjskie i antyukraińskie. - Skala tego była i jest nadal bardzo duża. Szacuję, że na początku wojny to były setki tysięcy wpisów w polskich mediach społecznościowych - mówi w rozmowie z Kokret24 Marcin Żukowski z Nieagencji. Firma ta wraz z Brand24 zaraz po rosyjskiej inwazji na Ukrainę stworzyła i obsługuje aplikację Zglostrolla.pl pozwalającą internautom zgłaszać podejrzane treści i dezinformujące wpisy.
Lecz dla uważnych obserwatorów mediów społecznościowych zjawisko zmiany tematycznej części profili nie było zaskoczeniem. - Już wcześniej konta, gdzie publikowano treści antyszczepionkowe i antycovidowe, były kojarzone z działalnością ze Wschodu. Gdy zaczęła się wojna, po prostu się potwierdziło, że antyszczepionkowe paliwo było dostarczane właśnie stamtąd - stwierdza Żukowski.
Na to zjawisko zwracał również uwagę Instytut Badań Internetu i Mediów Społecznościowych (IBiMS). "Grupy, które wcześniej bardzo aktywnie siały dezinformację na temat szczepień i rozmiarów pandemii, zaczęły otwarcie wspierać działania rosyjskie na terytorium Ukrainy" - mówił już dzień po wybuchu wojny w rozmowie z "Rzeczpospolitą" prezes instytutu Michał Fedorowicz. W kolejnych dniach IBiMS informował o radykalnych wzrostach liczby postów z negatywnym przekazem na temat ukraińskich uchodźców, które zdobywały popularność w grupach z treściami prorosyjskimi i antycovidowymi.
Przemianę zauważyły także media. "Trolle zmieniają front. Antyszczepionkowcy sieją propagandę Kremla" - przestrzegał 7 marca tygodnik "Polityka". I dalej: "Kreml najpierw zalał świat fake newsami o koronawirusie, potem wykorzystał je jako bazę dla antyszczepionkowców, a dzisiaj tych ostatnich przebiera w agentów antyukraińskiej propagandy". 14 marca portal OKO.press zwrócił uwagę, że twórca pierwszej polskiej grupy na Facebooku gromadzącej sceptyków pandemii COVID-19 ma teraz własny kanał informacyjny, na którego fan page'u publikuje treści prorosyjskie i antyamerykańskie. 31 marca portal Frontstory.pl napisał, że "z początkiem wojny sekcja antyszczepionkowców zaczęła grać w orkiestrze Kremla pod batutą działaczy antycovidowych i posłów Konfederacji, z Grzegorzem Braunem na czele".
Widoczne pojedyncze przykłady zmiany retoryki przekazu
Sprawa dotyczy całej rzeszy kont na Twitterze czy Facebooku o tajemniczych nazwach, jak też pojedynczych internautów mających swoje spore grupy fanów oraz serwisów informacyjnych szczycących się tym, że są "niezależne" i "ujawniają" to, czego z mainstreamowych mediów nie można się dowiedzieć.
Głośny przykład tego ostatniego opisaliśmy w Konkret24 - chodzi o stronę należącą do Kancelarii Lega Artis i prowadzonego tam bloga. Z kolei strona Kancelarii na Facebooku jest obserwowana przez ponad 50 tys. osób. Przed wybuchem wojny można tam było przeczytać, że szczepionki na COVID-19 to syf, a Ministerstwo Zdrowia to Ministerstwo Propagandy Covidowej. Teraz straszy się tam uchodźcami z Ukrainy "żyjącymi na rachunek Polaków". Nazywa się ich "przesiedleńcami" i opisuje możliwe negatywne skutki pomocy uchodźcom.
Do znanych internautów, którzy zmienili retorykę na swoich profilach, należy Grzegorz Płaczek, aktywny w sieci mieszkaniec Kobióra (to miejscowość i gmina pod Pszczyną). Wcześniej kilkakrotnie pisaliśmy, że na swoich kontach w mediach społecznościowych publikuje niepotwierdzone lub zmanipulowane informacje na temat pandemii COVID-19, obostrzeń i podważa skuteczność szczepionek. Przytaczał statystyki, manipulując nimi - twierdził niezgodnie z prawdą, że Ministerstwo Zdrowia nie ma wyników badań świadczących o tym, że osoby zaszczepione przeciw COVID-19 zarażają w mniejszym stopniu niż niezaszczepione. Od kilku tygodni Płaczek analizuje również sytuację w Ukrainie. Pisał na Twitterze: "proszę nie wciągać swoimi działaniami Polski w konflikt! To nie nasza wojna. Tu jest Polska". Cytował Joachima Stampa, ministra ds. uchodźców i integracji Nadrenii Północnej, który mówił, że "jednym z celów wojennych Putina jest destabilizacja krajów sąsiednich poprzez przesiedlenia na dużą skalę" (pisownia wszystkich wpisów oryginalna). W jednym ze swoich facebookowych wystąpień Płaczek przestrzegał, że ukraińscy uchodźcy zmienią demografię Polski.
Inny znany internauta, który po rozpoczęciu wojny do tematu pandemii dołączył treści zgodne z rosyjską propagandą, to bloger Piotr Wielgucki, znany jako Matka Kurka. Kiedyś pisał, że szczepionki są nieskuteczne, niebezpieczne, a pandemia to "wielka inżynieria społeczna". Teraz publikuje treści typu: "Poza Donbasem, a ściślej Mariupolem i okolicami, nie ma żadnych trupów na ulicach, rzezi na cywilach i bombardowania osiedli. Ktokolwiek pie...li, że do Polski przyjechało 2 miliony Ukraińców, którzy stracili dach nad głową, to tylko pie...oli". Pisał też: "Poziom ukraińskiej propagandy przykrywa czapką, propagandę kremlowską". Co ciekawe, Wielgucki sam tłumaczy swoją zmianę retoryki: "Przez całą 'pandemię' pisałem, że to nie żadna pandemia, ale infekcja sezonowa znana od wieków. Przez całą 'wojnę' piszę, że to nie wojna, ale krwawy teatr wojenny, na którym Polska robi za mięso armatnie, bo ma durny rząd" (pisownia oryginalna).
Niewidoczne rzesze kont: od "nasi lekarze lubią zgony covidowe" do "trwa wielkie wynaradawianie Polski"
Jednak zmiana polegająca na dodaniu przekazu prorosyjskiego/antyukraińskiego do dotychczasowego antycovidowego/antyszczepionkowego zaszła przede wszystkim na tysiącach anonimowych profili. Nie są tak publicznie widoczne, ale to one robią masę w sieci, którą trudno ogarnąć. Jak mówi wyżej Marcin Żukowski, czasami są to setki tysięcy wpisów. W dodatku nazwy kont się zmieniają, jedne publikują częściej, inne rzadziej - to trudny do przebadania zbiór. Lecz właśnie te konta wykonują w mediach społecznościowych tzw. krecią robotę. Najpierw po cichu robiły zasięgi propagandzie antyszczepionkowej, teraz to samo robią dla narracji antyukraińskiej i prorosyjskiej.
Ponieważ od dawna monitorujemy media społecznościowe, wyłapujemy tego typu podejrzane profile. Po wybuchu wojny w Ukrainie stworzyliśmy pokaźny zbiór kont z treściami prorosyjskimi i antyukraińskimi - a następnie połączyliśmy analizę jakościową ze zautomatyzowanym przetwarzaniem dużych zbiorów danych, by wyselekcjonować te, który zmieniły narrację.
Wytypowaliśmy najpopularniejsze z tych profili i sprawdziliśmy, które konta podawały dalej ich wpisy. Z powstałego w ten sposób zbioru wyselekcjonowaliśmy konta, które: publikują wpisy z użyciem wytypowanych przez nas wcześniej słów kluczowych (negatywnych wobec uchodźców); ich aktywność to niemal same retweety publikowane z wysoką częstotliwością; ich nazwy składają się z imion/nicków i ciągów cyfr (taka kombinacja może, choć nie musi sugerować, że dany profil nie reprezentuje konkretnej osoby, tylko posty na nim są publikowane automatycznie). Potem przejrzeliśmy profil po profilu - i wybraliśmy te, gdzie były treści mocno prawicowe, opisy kont brzmią nacjonalistycznie, jako zdjęć profilowych użyto awatarów. Wtedy przeanalizowaliśmy historię ich wpisów - dobrze trafiliśmy: okazało się, że od miesięcy na tych samych kontach podważano pandemię COVID-19 i sens szczepień.
Jak stwierdziliśmy, schemat działania właścicieli tych kont jest podobny i dość powtarzalny - dlatego pokażemy go na przykładzie 10 kont, które (niemal wszystkie) funkcjonują od co najmniej kilku lat i na których opublikowano już dziesiątki tysięcy wpisów. Do wybuchu wojny w Ukrainie wszystkie prezentowały treści antyszczepionkowe, a po rosyjskiej inwazji dodały treści antyukraińskie, antyuchodźcze czy wręcz prorosyjskie. By można było zobaczyć zmianę narracji, cytujemy posty publikowane na tych kontach lub podane przez nie dalej. Zaznaczamy wychwyconą przez nas niestandardową ich aktywności w sieci.
Data założenia: 10.01.2021. Ponad 21 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Minister Zgonu właśnie niechcący przyznał, że nosimy maseczki całkowicie na darmo. Może zatem czas, by wszyscy Polacy, którzy wierzyli w sens ich noszenia, zdjęli je wreszcie z twarzy?"; "A nasi lekarze lubią zgony covidowe, bo mają duuuuuużo pieniążka, bo im głupi minister za to płaci. Dlatego u nas trupów dostatek"; "Zmarł sąsiad mojej mamy na zawał serca tuż przed Świętami. Dzisiaj moja mama dłużej rozmawiała z jego żoną. Dowiedziała się, że wpisano mu covid" ; "W szpitalu w dużym mieście w PL na odcinku covidowym wpisuje się zgony jako nieszczepieni mimo że pacjenci byli w pełni zaszczepieni".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Ta 'wojna' nie trzyma się ni kupy, ni dupy"; "Ukrainizacja Polski trwa nie od dziś"; "Ukrainiec zbulwersowany że ma zapłacić za taxi 30 zł, nic nie ma zamiaru płacić bo oni mają w Polsze wszystko za darmo......"; "mutne jest iż większość społeczeństwa lata otumaniona pomocą nie widząc nic co faktycznie się dzieje. Trwa wielkie wynaradawianie Polski. Pomoc pomocą, ale po skończonej inwazji uchodźcy powinni wrócić do siebie"; "Przez 2 lata mieliśmy okazje aby coś zrobić i zlikwidować ten nie polski rząd, teraz dojdzie kolejny przeciwnik upa, to będzie ciekawa wojna na własnym podwórku".
Wpisy na tym koncie pojawiają się bardzo często, nawet co kilka-, kilkadziesiąt sekund. Daje to kilka wpisów na minutę. Oto godziny publikacji tylko z 10 marca: 12:37:01, 12:37:17, 12:37:31, 12:38:23, 13:39:04, 13:39:24, 13:39:35, 13:39:48.
W marcu 2022 roku na tym koncie liczba wpisów wzrosła niemal dwukrotnie w porównaniu do lutego.
Data założenia 01.01.2018. Niemal 23 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Ludzie wierzą lekarzom i tej całej 'medycynie'. (…) Ci co wybierają zawód lekarza robią to przeważnie dla prestiżu i pieniędzy..."; "Farmaceuci zacierają rączki. Kasa misiu, kasa.."; "Dramatyczny apel prof. Delgado - natychmiast zatrzymać ludobójstwo! 'Błagam całą społeczność medyczną o natychmiastowe zakończenie tego ukrytego ludobójstwa'"; "Bezcenne lekcje z Indii: zaszczepione stany chorują, niezaszczepione wyleczone iwermektyną"; "Wycofanie się z restrykcji covidowych przez niektóre państwa to zagrywka taktyczna. WHO szykuje większy przekręt. NWO idzie według planu".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Na Ukrainie jest ponad ćwierć miliona osób z HIV/AIDS, którym media mówią, że leków retrowirusowych starczy na kilka tygodni. Na Ukrainie jest 600.000 osób ze zdiagnozowaną gruźlicą lekooporną – czyli śmiertelną. Nikt nie bada osób przekraczających teraz granicę…"; "To rząd Ukrainy powinien w pierwszej kolejności zapewnić swoim obywatelom schronienie na dużej części terenów nie objętych działaniami wojennymi. Dlaczego tego nie czyni?"; "Ja rozumiem pomoc dla biednych ludzi, ale nie dajmy się zwariować i zapomnieć, że dzisiejsze UKR to państwo, co gloryfikowało banderowców i UPA!".
Posty na tym koncie pojawiają się nawet co kilka, kilkadziesiąt sekund. Przykładowe godziny publikacji tylko 27 marca: 17:24:13, 17:24:38, 17:25:07, 17:25:39.
W marcu 2022 roku liczba postów na tym koncie wzrosła niemal pięciokrotnie w stosunku do lutego.
Data założenia 04.08.2018. Niemal 400 wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Kabaret maseczkowy"; "Hehe u mnie jeszcze pytania o szczepienia nie padły. Telefonicznie namowy były :) Nie dadzą rady argumentom. Życzę powodzenia"; "W dalszym ciągu prawie nikt nie chce leczyć COVID-19. Gdybyśmy leczyli amantadyną od początku do końca, to zamiast 660 zgonów w Polsce mielibyśmy ich 60"; " w Amsterdamie przekracza wszelkie granice na proteście przeciwko paszportom covidowym i obostrzeniom. Tak wygląda walka o "lepsze jutro'".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Teraz nagle wszyscy dostaliście pierdolca na punkcie solidarności z Ukrainą…"; "Opieka zdrowotna w tym opieka stomatologiczna, darmowe ubezpieczenia PZU, darmowe przejazdy PKP, darmowa powierzchnia biurowa w stolicy ... zamienię polski ład na ukraiński paszport, dopłacę"; "Zapewne rok 2023 będzie ogłoszony rokiem UPA a szkoły będą miały zmianę nazwy na im. Stepana Bandery"; "Jestem na dworcu. Ukraińcy bez masek i nie ma problemu. Na Polaków się rzucają i każą nakładać rekwizyty covidowe. Tak właśnie Polacy stają się podludźmi we własnej ojczyźnie".
To przykład konta, które było długo uśpione. Co to znaczy? Powstało w sierpniu 2018 roku. Przez trzy kolejne lata publikowano tam zaledwie jeden wpis rocznie. Profil "obudzono" w październiku 2021 roku. Teraz pojawia się tam nawet kilkaset wpisów miesięcznie.
Data założenia 08.12.2018. Niemal 50 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Ktoś te wyszczepione dzieci musi ratować"; "Nie wstyd lekarzom tak kłamać"; "Czy wszystkie prostytutki medyczne występujące w mainstreamowych mediach zajmują się tylko lobbingiem covidowym?"; "Paktowanie z siłami zła, które narzucają ludziom formę zniewolenia i niszczą ich zdrowie,pozbawiajac oddechu, to też zło"; "Eksperyment na osobach zaszczepionych".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Nikt o zdrowych zmysłach nie zgodzi się na dyskryminację we własnej Ojczyźnie"; "Gdyby Polska była państwem poważnym - to wtedy ten ukraiński aktorzyna usłyszałby: oficjalnie przeprosisz za zbrodnie wołyńskie i zdelegalizujesz banderyzm. A wtedy rozważymy pomoc..."; "Pytanie kim są ci ludzie zatem którzy tak oczadzieli na rzecz Ukrów? Banderowskiego onucami z SS Galizien?"; "Polska powinna normalnie robić interesy z Rosją, jak każde szanujące się państwo bo zostawić tak duży rynek konkurencji to zdrada swoich interesów narodowych i czyste kretyństwo!".
Data założenia 09.10.2019. Niemal 30 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Dane już prawie z wszystkich krajów pokazują, że przy rosnącym poziomie zaszczepienia, rośnie też liczba infekcji, przyjęć do szpitali i zgonów"; "Znajomy wlasnie bierze przeciwzakrzepowe po 2x szczepionkach. Wcześniej było ok"; "Nawet sam ojciec chrzestny przemysłu szczepionkowego C19 Bill Gates przyznaje, że szczepionki na C19 nie działają, tak jak planowano".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Mieszkaniec Niemiec pokazuje rysunki ukraińskich uchodźców, które Ukraińscy malują w całym kraju Dodał, że rdzenni Niemcy starają się zamalować te symbole nacjonalistów"; "Kochani, nie zapominajcie o tym co Ukraińcy i UPA zrobili naszym rodzinom na Wołyniu a Sowieci i NKWD w Katyniu. Ukraińcy nadal czczą UPA, stawiają im pomniki, fałszują swoją historię i śmieją się z tego otwarcie mając nas za durniów. Każda wojna jest zła ale miejcie swój rozum"; "Ja już swoje z Ukraińcami przeżyłam. Jeszcze przed wojną. Dałam palec,zażądali całej ręki'.
Konto opublikowało swój pierwszy wpis po ponad dwóch latach od założenia konta. Czasem publikuje wpisy co kilka sekund.
Data założenia 19.04.2021. Ponad 10 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Wg danych FIFA, w ostatnich 6 miesiącach zginęło 400 piłkarzy na zawał serca"; "'Pandemia' której nie było. Ofiary (wyszczepiania) które są. Wzrost zakrzepów to "nowa normalność"; "Włochy - dzisiaj aż 468 zgonów na Covida. Prawie całe społeczeństwo zaszczepione".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Będzie prowokacja na wschodzie Polski Uwaga nie dajcie się nabrać, zostańcie na wschodniej ścianie Polski, bo będziecie mieć nowych lokatorów we własnych domach"; "Nie robią na mnie wrażenia "masowe groby" w Mariupolu i Buczy. Dlaczego? Bo widzę to, na co inni boją się patrzeć. Znów jesteśmy mięsem armatnim geopolityki i cieszymy japę"; "Że cały Zelensky to jakaś ruska onuca jest. Potwierdził wszystko co o nazistowskim batalionie mówi kremlowska propaganda".
Data założenia 17.06.2007. Niemal 20 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Jakby była potrzebna szpryca to bez przymusu ludzie sami by ją przyjmowali. Ale nikt kto ma rozum nie przyjmie genetycznego szamba za które niekt nie bierze odpowiedzialności"; "Afera mailowa potwierdza, że pandemia była wielką ustawką"; "Zawsze jak ktoś mnie pyta kiedy najlepiej zaszczepić dziecko przeciw COVID-19 odpowiadam, że 'wtedy kiedy się już dziecka nie kocha...'".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Cwele ukraińskie"; "To nie Polacy są uchodźcami. To jest nasz kraj nawet jeśli rządzące marionetki myślą inaczej"; "Skoro sprowadziliśmy sobie na głowę 2mln Ukraińców, dla których bandyta z UPA jest bohaterem narodowym, to mamy problem".
Data założenia 01.12.2020. Niemal 24 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"We Włoszech nadal zabija się ludzi respiratorami"; "Moderna i inne firmy mogą myśleć, że są w lepszej sytuacji, jeśli nikt nie wie, co robią i jak to robią"; "Co musi być w szczepieniach na COVID, że rządy zmuszają ludzi do ich przyjmowania bez uwzględnienia poziomu przeciwciał"; "Bill Gates: widać wyraźnie na nowym nagraniu, iż jest naprawdę rozczarowany, że nie udało się podać preparatów większej ilości ludzi bo złapali naturalną odporność. To oznacza, iż jest psychopatą".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Czech zdejmuje szmaty ukraińskie. Mówi : 'Jesteśmy w Czechach, a nie na Ukrainie Dokładnie tak samo powinno być w Polsce'; "Według mojej oceny mamy od kilku tygodni do max. roku żeby przygotować się na wojnę z Rosją w Polsce, Białorusi i Ukrainie"; "Coraz częściej słychać o tym, że Azov strzela do swoich ludzi - nie jest to nowość"; "Ten ukraiński klaun nie jest już Prezydentem. Stał się dyktatorem".
Data założenia 25.11.2020. Niemal 700 wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Kobieta zostaje 'zatrzymana' za brak maski w sklepie. Nie trzeba wspominać, że wszystko jest całkowitym bezprawiem"; "W Polsce jeszcze tylko Konfederacja może powstrzymać to covidowe szaleństwo"; "Im bardziej szczepienia są przymusowe, tym więcej ludzi nie ma zamiaru się szczepić".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Jak tylko Ukraińcy przejechali obok, zmarli w mękach i zabici przez Rosjan cywile od razu ożyli… Robi wrażenie!; "Mamy już w Polsce oficjalnie 1,5 miliona uchodźców, państwo polskie systemowo leży i kwiczy"; "Co będzie jak przez "pomyłkę" jakaś zabłąkana rakieta spadnie na nasze terytorium?".
Data założenia 01.02.2019. Niemal 37 tys. wpisów.
Przykładowe treści sprzed wybuchu wojny:
"Szczepionka przestaje działać po 6 miesiącach! Szokujące dane"; "Zatrzymajcie rzeźnika Niedzielskiego! Ratujcie dzieci!"; "Izrael wyszczepiony w 85% miał osiągnąć odporność populacyjną. Tak osiągnął, że ma ponad 3 tyś. zakażeń dziennie i właśnie zaczyna szczepić trzecią dawką"; "Nie możemy ukrywać prawdy, że Pfizer został skazany za nielegalne testowanie antybiotyków na nigeryjskich dzieciach, za co zapłacił 75 mln kary!"; "Skoro testy/wymazy nie wykrywają mutacji wirusa to po co się je robi?".
Przykładowe treści po wybuchu wojny:
"Każdy ukrainiec to potomek banderowca"; "Czy ktoś wie, jak długo ukraińskie flagi będą jeszcze wisieć na urzędach i obiektach użyteczności publicznej?"; "Zaryzykuję stwierdzenie ,że to cerkiew wyhodowała ukraińskich nacjonalistów"; "Ministerstwa opanowane przez szajkę #żydoUkry z #UkroPolin"; "Po c**j nam PiS, skoro Ukraińcy prowadzą nam politykę zagraniczną?"; "Diagnoza "wariata" znów staje się faktem. Na tej 'wojnie' będzie tylko jedna ofiara - Polska. Bratnie narody radzieckie się dogadają".
Autor: Jan Kunert, współpraca Michał Jaroń / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock