NIK ma "zlecenie" na Kempę? W oczekiwaniu na wyniki zaplanowanej rok temu kontroli

Wypowiedź Beaty Kempy padła w kontekście zawiadomień, jakie NIK skierowała do prokuratury po skontrolowaniu programu "Praca dla więźnia", prowadzonego przez ministerstwo sprawiedliwości.

W telewizji państwowej była minister ds. pomocy humanitarnej, powiedziała: "NIK to zbyt poważny organ konstytucyjny, nie można go wykorzystywać do prymitywnej, brutalnej walki politycznej. Przestrzegam przed tym. Wiem, że są kolejne zlecenia, wczoraj dostałam taki sygnał. Przekonacie się państwo, prawdopodobnie dotyczy to także mojej osoby".

NIK odpowiedziała na Twitterze: "w nawiązaniu do wypowiedzi pani B. Kempy, informujemy, że kontrola dot. Służby Więziennej nie była ‘zleceniem’ a standardową procedurą. Publikacja jej wyników a także w przypadku nieprawidłowości skierowanie zawiadomień do prokuratury są ustawowym obowiązkiem NIK".

Jak sprawdził Konkret24, jedyna kontrola NIK, o której publicznie wiadomo, a która może dotyczyć działalność Beaty Kempy, została zatwierdzona uchwałą Kolegium NIK z 21 listopada 2018 r., gdy prezesem Izby był Krzysztof Kwiatkowski.

W Planie pracy NIK na 2019 r., który zawiera 130 kontroli, jedną z nich jest kontrola nazwana: "Realizacja zadań administracji publicznej w zakresie udzielania pomocy humanitarnej poza granicami Polski". Pytanie definiujące cel główny kontroli brzmi: "Czy administracja publiczna prawidłowo wywiązuje się z zadań dotyczących udzielania i rozliczania pomocy humanitarnej?". Miała ona być przeprowadzona przez Departament Administracji Publicznej w marcu i kwietniu 2019 r., a więc wtedy, gdy Beata Kempa była jeszcze ministrem koordynującym udzielanie przez Polskę pomocy humanitarnej uchodźcom (w maju została wybrana do Parlamentu Europejskiego).

O kontroli tej wspominała w czerwcu na posiedzeniu sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych Maria Kobierska, p.o. wicedyrektora Departamentu Administracji Publicznej NIK. "Na 2019 r. zostały zaplanowane dwie kontrole związane z problematyką zagraniczną – realizacja zadań administracji publicznej w zakresie udzielania pomocy humanitarnej poza granicami Polski i kształcenie dzieci rodziców powracających do kraju oraz dzieci cudzoziemców", informowała posłów.

Zgodnie z planem pracy, projekt informacji o tej kontroli ma być gotowy w styczniu 2020 r., a akceptacja ma nastąpić miesiąc później.

Zapytaliśmy biuro prasowe NIK o to, czy izba prowadzi jakąkolwiek kontrolę działalności Beaty Kempy, zwróciliśmy się także o informacje dotyczące przebiegu kontroli realizacji pomocy humanitarnej, udzielanej przez rząd.

Wydział prasowy NIK odpowiedział, że izba "kontroluje wykonanie budżetu państwa a także działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych. Izba nie prowadzi kontroli w odniesieniu do konkretnych osób." Jak dodano w odpowiedzi, "kontrola 'Realizacja zadań administracji publicznej w zakresie udzielania pomocy humanitarnej poza granicami Polski' trwa."

Gdy Beata Kempa w grudniu 2017 r. obejmowała stanowisko ministra ds. pomocy humanitarnej, premier Mateusz Morawiecki mówił, że "podniesienie tego problemu do rangi ministerialnej, czyli osoby, która w randze ministra-członka Rady Ministrów odpowiada za sprawy uchodźców i pomoc humanitarną, jest wyraźnym dowodem na to, że nie tylko tego nie lekceważymy, ale chcemy się bardzo poważnie za to zabrać".

Morawiecki zaznaczył, że Polska "jednoznacznie" utrzymuje swoje stanowisko w sprawie kwot uchodźców, ale jednocześnie nie uchyla się od "solidarności całej UE w tym obszarze". Dodał, że polski rząd akcentuje w tym kontekście działania poza granicami UE, m.in. w formie pomocy humanitarnej przekazywanej "na miejscu, w obozach uchodźców" oraz kontroli granic.

Ze sprawozdania z działalności minister Kempy, jakie w kwietniu 2019 r. trafiło do Sejmu (czyli w trakcie trwania kontroli NIK) wynika, że od 2015 r. rosną kwoty, jakie rząd w różnych formach przeznacza na pomoc dla innych państw. Przy czym, zaprezentowane w informacji minister Kempy dane nie pozwalają na stwierdzenie, ile z tych środków jest przeznaczanych na "pomoc na miejscu".

W 2017 r. Polska wpłaciła ponad 137 mln składek do różnych organizacji i agend świadczących pomoc humanitarną. Najmniejszą część wydatków stanowią dotacje dla polskich organizacji pozarządowych, które rzeczywiście są najbliżej potrzebujących - np. syryjskich uchodźców, przebywających w libańskich obozach.

W 2015 r. było to niespełna 9 mln zł, w 2016 - ponad 16 mln, w 2018 r. ta kwota miała sięgnąć 58 mln zł. W pierwszej połowie ub.r. z tej puli środków na pomoc dla uchodźców z Syrii Fundacja im. Ojca Werenfrieda dostała prawie 6 mln zł, a Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej - 5,6 mln zł.

Najwięcej jednak środków finansowych Polska przeznacza na tzw. Oficjalną Pomoc Rozwojową - Official Development Assistance - ODA. To darowizny i pożyczki przekazywane przez instytucje rządowe lub organizacje międzynarodowe, mające na celu wsparcie rozwoju gospodarczego i dobrobytu w krajach rozwijających się. W 2015 r. Polska na ODA przeznaczyła ponad 1,6 mld zł, w 2017 - było to już prawie 2,6 mld, plan na ten rok zakłada 3,3 mld zł.

Te liczby mogą robić wrażenie, jednak np. w 2017 r. (ostatnie dostępne szczegółowe rozliczenie) 1,1 mld zł to kwota w formie składki członkowskiej, jaką Polska przekazała do UE na finansowanie Oficjalnej Pomocy Rozwojowej Unii Europejskiej; ponad 281 mln zł to z kolei wpłata na Europejski Fundusz Rozwoju, 211 mln zł wpłata do Europejskiego Banku Inwestycyjnego; 125 mln zł wydano na objęcie udziałów w Azjatyckim Banku Inwestycji Infrastrukturalnych.

Dotacje dla polskich organizacji pozarządowych oraz wpłaty na rzecz organizacji humanitarnych i specjalistycznych agend w 2017 r. wyniosły niespełna 7 proc. wydatków państwa na pomoc międzynarodową.

tekst uzupełniony 3 stycznia 2020 o odpowiedź NIK.

Autor: Konkret24 / Źródło: Konkret24; zdjęcie: tvn24