W programie "Rozmowa Piaseckiego" w TVN24 prowadzący założył się z posłem Pawłem Kowalem o to, czy sytuacje, w których można odwołać prezesa NIK-u wymienione są w Konstytucji RP czy w ustawie o NIK. Rację miał Konrad Piasecki, ponieważ pięć takich sytuacji wymieniono w drugim z tych aktów.
Wybrany do Sejmu z list Koalicji Obywatelskiej były wiceminister spraw zagranicznych Paweł Kowal był w środę gościem programu "Rozmowa Piaseckiego" w TVN24. Wiodącym tematem rozmowy była sprawa prezesa NIK Mariana Banasia i jego potencjalnej dymisji.
Przy pytaniu Konrada Piaseckiego o to, w jaki sposób rządzący mogą odwołać Banasia, poseł odpowiedział:
Tam jest dwieście któryś chyba artykuł Konstytucji, który mówi, w jakich sytuacjach można to zrobić. Te drogi są dwie czy trzy opisane. Paweł Kowal
- To nie jest artykuł Konstytucji, tylko to jest artykuł ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli - odpowiedział prowadzący. - Konstytucja mówi, że kadencja prezesa Najwyższej Izbie Kontroli trwa sześć lat. Ustawa mówi, w jakich sytuacjach można prezesa odwołać - dodał.
- Zakładamy się o dobrego noworocznego szampana. W Konstytucji są też dwa zdania na temat tego, w jaki sposób jest odwoływalny albo nieodwoływalny prezes Najwyższego Izby Kontroli - kontrował Kowal.
- To możemy się założyć, ponieważ w Konstytucji nic na ten temat nie jest napisane - przyjął wyzwanie Konrad Piasecki.
Jakie zapisy znajdują się w obu dokumentach?
Konstytucja RP
Polska ustawa zasadnicza reguluje działalność Najwyższej Izby Kontroli w rozdziale IX. Wszystkie kwestie bezpośrednio odnoszące się do prezesa NIK-u zawarto w artykułach 205 i 206.
Art. 205. 1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz. 2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych. Art. 206. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997
Paweł Kowal w studiu TVN24 twierdził, że w Konstytucji znajduje się artykuł, który mówi, w jakich sytuacjach można odwołać prezesa NIK. - Te drogi są dwie czy trzy opisane - dodawał.
W Konstytucji nie znajdują się jednak żadne informacje na temat trybu odwoływania prezesa NIK-u lub sytuacji, w których można to zrobić.
Co do "opisanych dróg", artykuł 206 mówi tylko o specjalnych sytuacjach, w których prezes NIK-u traci swój immunitet i może zostać "zatrzymany lub aresztowany". Są to: ujęcie go na gorącym uczynku przestępstwa lub sytuacja, w której jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Nie są to drogi, którymi można doprowadzić do jego odwołania.
Zdanie Konrada Piaseckiego o tym, że "Konstytucja mówi, że kadencja prezesa Najwyższej Izbie Kontroli trwa sześć lat" jest natomiast prawdziwe. Taka informacja znajduje się w artykule 205. Prawdziwe jest również zdanie o tym, że o odwołaniu prezesa NIK traktuje ustawa o NIK.
Ustawa o NIK
Prowadzący "Rozmowę Piaseckiego" w odpowiedzi na twierdzenia Kowala wskazał jednak, że sytuacje, w których możliwe jest odwołanie prezesa NIK-u, opisuje ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli.
Dokument z 23 grudnia 1994 rzeczywiście normuje kwestię usunięcia prezesa najwyższego polskiego organu kontrolnego ze stanowiska - w artykule 17. Zapisano w nim, że
Art. 17. 1. Sejm odwołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, jeżeli: 1) zrzekł się on stanowiska; 2) uzna, że stał się on trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby; 3) został on skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa; 3a) złożył on niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu; 4) Trybunał Stanu orzekł w stosunku do niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych. 2. Do odwołania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli stosuje się odpowiednio przepisy art. 14. Ustawa o NIK z 23 grudnia 1994
Wskazany artykuł 14 opisuje natomiast, w jakim trybie parlament proceduje uchwały w sprawie prezesa NIK-u.
Twierdzenie Konrada Piaseckiego o tym, że "ustawa mówi, w jakich sytuacjach można prezesa odwołać" jest więc zgodne z treścią tego dokumentu. Ustawa o NIK wskazuje dokładnie pięć takich sytuacji.
Przeciwstawne stanowisko Pawła Kowala, który powiedział, że "w Konstytucji są też dwa zdania na temat tego, w jaki sposób jest odwoływalny albo nieodwoływalny prezes Najwyższego Izby Kontroli" jest natomiast nietrafione.
Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; zdjęcie tytułowe: TVN24
Źródło zdjęcia głównego: TVN24