Możliwość ubiegania się o zwrot kosztów poniesionych na organizację wyborów prezydenckich zarządzonych na 10 maja daje uchwalona 14 sierpnia 2020 roku ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu.
Jak poinformowała Konkret24 Agnieszka Gałązka, dyrektor zespołu finansowego Krajowego Biura Wyborczego: "1 września Poczta Polska poinformowała Krajowe Biuro Wyborcze, iż wystąpi z wnioskiem o rekompensatę wraz z kalkulacją poniesionych wydatków (na podstawie w art. 22 ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu)". Daty złożenia tych dokumentów Poczta Polska jeszcze nie określiła.
Z kolei rzeczniczka Poczty Polskiej Justyna Siwek poinformowała Konkret24 tylko, że "Poczta Polska podjęła kroki prawne w celu skorzystania z rekompensaty i pozyskania środków pieniężnych". I dodała, że szczegóły są tajemnicą prawnie chronioną.
Specjalna poprawka dla poczty
Dwa tygodnie po drugiej turze wyborów prezydenckich sejmowa komisji zdrowia wieczorem 21 lipca rozpatrywała kolejny rządowy projekt ustawy antycovidowej. W trakcie jej obrad poseł PiS Tomasz Latos zaproponował poprawkę umożliwiającą podmiotom, które działały na polecenie premiera, ubieganie się o zwrot kosztów poniesionych na organizację wyborów korespondencyjnych, które były zarządzone na 10 maja, ale się nie odbyły.
Treść tej poprawki brzmiała: "Podmioty, które w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 zrealizowały polecenie Prezesa Rady Ministrów związane bezpośrednio z przeprowadzeniem wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., z możliwością głosowania korespondencyjnego, wydane: 1) na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy zmienianej w art. 73 w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy albo 2) na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 73 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą – mogą wystąpić do Szefa Krajowego Biura Wyborczego o przyznanie jednorazowej rekompensaty na pokrycie zasadnie poniesionych kosztów, związanych bezpośrednio z realizacją polecenia, zwanej dalej 'rekompensatą'".
Wtedy było już wiadomo - co 28 maja ujawnili dziennikarze portalu Tvn24.pl - że Poczta Polska na organizację wyborów 10 maja, w tym druk kart do głosowania, wydała ok. 70 mln zł. Zdaniem opozycji były to pieniądze wydane nielegalnie, bowiem polecenie premiera nakazujące Poczcie Polskiej przygotowanie wyborów korespondencyjnych nie miało podstaw prawnych. Na bezprawność polecenia premiera zwracali uwagę konstytucjonaliści, co opisaliśmy w Konkret24.
Ostatecznie, mimo sprzeciwów opozycji i Senatu, 14 sierpnia większość sejmowa uchwaliła przepisy o rekompensacie.
Decyzję premiera 26 kwietnia zaskarżył Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. 15 września Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że decyzja Mateusza Morawieckiego naruszyła m.in. konstytucję, Kodeks wyborczy, ustawę o Radzie Ministrów i Kodeks postępowania administracyjnego.
Wyrok jest nieprawomocny, przysługuje od niego skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zamiar zgłasza tylko Poczta Polska
Z odpowiedzi KBW na pytania Konkret24 wynika, że dotychczas tylko Poczta Polska zgłosiła zamiar ubiegania się o rekompensatę kosztów poniesionych na wybory planowane na 10 maja. By ją otrzymać, zgodnie z art. 117a ustawy z 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 spółka musi zawrzeć z szefem KBW specjalną umowę, która określi wysokość rekompensaty i termin jej wypłaty. Te umowę musi ocenić pod względem merytorycznym prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, a pod względem prawnym Prokuratoria Generalna (urząd, który zajmuje się reprezentowaniem interesów Skarbu Państwa).
Do rekompensaty nie zalicza się wydatków poniesionych na tzw. środki trwałe, które można wykorzystać w bieżącej działalności firmy.
Koszt wyborów poznamy do 28 listopada
70 mln zł to na razie jedyna znana, i to nieoficjalna kwota wydatków związanych z organizacją wyborów prezydenckich w tym roku – zarówno planowanych na 10 maja, jak i przeprowadzonych 28 czerwca i 12 lipca.
Na pytanie Konkret24 o szacunkowe koszty tegorocznych wyborów biuro prasowe KBW odpowiedziało, że "Szef Krajowego Biura Wyborczego podaje informację o wydatkach poniesionych na wybory w terminie 5 miesięcy od dnia wyborów tj. w terminie do dnia 28 listopada 2020 r. W związku z tym koszty poniesione na przeprowadzenie wyborów będą udostępnione do informacji publicznej dopiero w ustawowym terminie". KBW informuje, że obecnie kończy się finansowanie zadań i w związku z tym Biuro nie ma danych z gmin. Oraz podkreśla, że "wybory rozliczane są jako całość zadania tj. nie jest dokonywany podział wydatków na pierwsze głosowanie i głosowanie ponowne".
Pięć lat temu, jak wynika z informacji PKW z 23 października 2015 roku, na wybory prezydenckie wydano 147 432 017 zł. Druk i transport kart do głosowania pochłonęły 3 743 000 zł. Najwięcej – 72 816 599 zł - wydano na diety dla członków obwodowych komisji wyborczych. Na funkcjonowanie obwodowych komisji wyborczych, wyposażenie lokali wyborczych, obsługę informatyczną wydano w sumie 46 095 763 zł.
