FAŁSZ

Fake newsy o koronawirusie - sposób pozyskiwania danych

Fake newsy o koronawirusie mają na celu wyłudzanie danychtvn24

Z warszawskiego szpitala zakaźnego nie porwano dziecka, w kraju nie zamyka się granic województw. Autorzy fałszywych informacji na temat epidemii koronawirusa chcą wyłudzić dane od internautów. - Patrzmy, na jakiej stronie jesteśmy. Czy w adresie nie ma delikatnych zmian - przestrzega ekspert od cyberbezpieczeństwa.

Metod stosowanych obecnie w sieci do oszukiwania internautów zainteresowanych informacjami o koronawirusie jest co najmniej kilka. 10 marca br. CERT Polska - zespół ds. reagowania na zagrożenia cyberbezpieczeństwa działający w ramach Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK) Państwowego Instytutu Badawczego - na swojej stronie na Facebooku ostrzegał internautów przed fałszywymi stronami wykorzystującymi nazwę wirusa: koronawirusnews[.]com.pl, e-koronawirusnews[.]pl, koronawirusnews[.]net.pl, i koronawirusnews[.]pl.

Do wejścia na taką witrynę zachęca sensacyjna, budząca emocje, ale nieprawdziwa informacja. Zwykle zawiera ona nagranie, którego obejrzenie wymaga podania danych logowania do Facebooka na stronie przypominającej ten serwis społecznościowy, ale stworzonej przez oszustów.

O niebezpieczeństwie, jakie powodują fake newsy na temat koronawirusa, mówiła w TVN24 Beata Biel z Konkret24
O niebezpieczeństwie, jakie powodują fake newsy na temat koronawirusa, mówiła w TVN24 Beata Biel z Konkret24 tvn24

Oszustwo "na media"

Powstają też fałszywe strony internetowe podszywające się pod portale informacyjne znanych mediów.

W poniedziałek, 16 marca na swoich profilach w mediach społecznościowych CERT informował o stronie podszywającej się pod portal radia RMF FM. Zamieszczono na niej artykuł o rzekomym zamknięciu granic województw w Polsce. "Strony przedstawiają fałszywe informacje dotyczące aktualnej sytuacji spowodowanej koronawirusem i nakłaniają do wprowadzenia swoich danych logowania do Facebooka" – ostrzegał CERT. Jak zauważył jeden z komentujących, myląca była też zielona kłódka przy fałszywej domenie.

fałsz

Fałszywa strona RMF24

Ten fake news mógł być powiązany z innymi nieprawdziwymi doniesieniami o zamykaniu granic Warszawy, które krążyły w sieci w miniony weekend i zostały od razu zdementowane m.in. przez kancelarię premiera oraz prezydenta Warszawy.

We wtorek, 17 marca CERT donosił o kolejnej witrynie stworzonej w celu wyłudzenia haseł. Tym razem oszuści podszyli się pod portal dziennika "Fakt" i zamieścili na fałszywej stronie artykuł pt. "Porwanie dziecka ze szpitala zakaźnego [WIDEO]". Na oszustwo wskazywał adres strony, w którym zamiast "Fakt24.pl" było "warszawa-info24.pl". "Cyberprzestępcy chcą ukraść wasze hasła do #Facebook" – alarmowali eksperci od cyberbezpieczeństwa.

fałsz

Fałszywa strona Fakt24.pl

Najpierw login i hasło, potem "na BLIKA"

Przejęte konto w mediach społecznościowych może posłużyć przestępcom do kolejnych wyłudzeń, np. poprzez wysyłanie do znajomych prośby o pomoc finansową przez przekazanie kodów BLIK.

Jak działa taki mechanizm wyłudzania, tłumaczy Konkret24 Przemysław Jaroszewski z CERT Polska. - Po kliknięciu w link z artykułem pojawia się informacja, że dane treści są dostępne tylko dla osób dorosłych. Żeby zweryfikować swój wiek, należy zalogować się na Facebooku – tłumaczy ekspert. Kto to zrobi, wprowadza więc swoje dane: login i hasło.

- Jeśli internauta nie ma ustawionego dwustopniowego systemu weryfikacji przy logowaniu, oszuści już w tym momencie mają wszystkie potrzebne informacje i mogą zalogować się na jego konto. Podwójna weryfikacja nie obroni nas przed ukradzeniem danych, ale przed ich wykorzystaniem już tak – mówi Przemysław Jaroszewski.

To jednak tylko pierwszy etap większych oszustw finansowych. Oszuści wykorzystują prywatne facebookowe konta do uwiarygodniania swoich działań. - Z naszych informacji wynika, że wyłudzone dane i facebookowe konto często są dalej wykorzystywane w tak zwanych oszustwach "na BLIKA" – wyjaśnia Jaroszewski. - Czyli rzekomo my z naszego konta rozsyłamy naszym znajomym informację, że jesteśmy w kłopocie i prosimy o wsparcie finansowe. Jednocześnie zapewniamy, że w przyszłości oddamy te pieniądze. I tak się to kręci – dodaje.

fałsz

Fake news na fałszywej stronie Fakt24.pl

Schemat ten można było zaobserwować przy próbie wyłudzenia, o której CERT ostrzegał 10 marca. Wtedy również oszuści podszyli się pod portal dziennika "Fakt" i na swojej stronie zamieścili tekst pt. "Nowe fakty na temat koronawirusa [WIDEO]". Dane przytoczone w leadzie, m.in. o liczbie polskich zarażonych czy kontrolach sanitarnych na granicach, były prawdziwe, ale po nich zamieszczono wideo opisane jako "wypowiedź doktora jednego z warszawskich szpitali na temat namnażającej się liczby zarażonych w Polsce".

Na zrzutach ekranu opublikowanych przez CERT widać, że przy próbie włączenia nagrania użytkownik otrzymywał informację: "ze względu na wytyczne Ministerstwa Zdrowia materiał dostępny dla osób powyżej 18 roku życia. Zweryfikuj swój wiek przez facebooka".

fałsz

Oszuści żądają zalogowania się do Facebooka, chcąc pozyskać dane internauty

"Ostrzegamy przed atakiem mającym na celu pozyskanie dostępu do konta #Facebook i wyłudzaniem kodów @BLIKmobile" – alarmował CERT.

W takiej sytuacji można było samemu zweryfikować zdjęcie, którego użyto przy wideo z rzekomą wypowiedzą doktora. Po zastosowaniu odwróconego wyszukiwania obrazem w Google okazuje się, że zdjęcie pochodzi z facebookowego profilu Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kaliszu. Zostało opublikowane 4 marca jako jedna z fotografii obrazująca "kolejne praktyczne ćwiczenia związane z ryzykiem wystąpienia koronawirusa".

prawda

Facebook szpitala w Kaliszu

Oszustwa w czasach wirusa

Intensywność kampanii wyłudzeń w czasie wysypu informacji o koronawirusie rośnie. - Z doświadczenia wiemy, że ludzie są mniej czujni, gdy widzą newsy przemawiające bezpośrednio do nich albo których temat jest im bliski – mówi Przemysław Jaroszewski z CERT Polska. - Pewnie usypia to czujność wielu osób, ponieważ nie są one w stanie powiązać tego z jakimiś wcześniejszymi kampaniami, o których mówiliśmy i przed którymi ostrzegaliśmy. A jeżeli do tego użyje się jeszcze nazwy dużego portalu informacyjnego gazety, telewizji czy radia, wielu nie sprawdzi, czy to autentyczna strona – dodaje.

Ekspert radzi więc: - Patrzmy, na jakiej stronie jesteśmy. Czy w adresie nie ma delikatnych zmian, zamienionych pojedynczych liter. Szczególnie, gdy gdzieś trzeba wpisać dane do logowania. Starajmy się też nie powielać sensacyjnych informacji bez sprawdzenia, czy pojawiają się one w jakimkolwiek innym źródle.

Autor: Michał Istel, gabs / Źródło: Konkret24; zdjęcie: TVN24, Facebook

Źródło zdjęcia głównego: tvn24

Pozostałe wiadomości

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Przed zapowiadanymi wielkimi opadami oczy wielu Polaków zwrócone są na największe zbiorniki przeciwpowodziowe w kraju. Zarządzający nimi zapewniają, że wszystkie mają zabezpieczone rezerwy. Porównaliśmy stan ich wypełnienia teraz oraz tuż przed powodzią we wrześniu 2024 roku. Eksperci tłumaczą, czy i jakie wnioski można z tego wyciągnąć.

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24

W kancelarii prezydenta Nawrockiego ma pozostać przynajmniej jeden minister z czasów obecnego prezydenta. A reszta? I co się stanie obecnymi doradcami Andrzeja Dudy? Wyjaśniamy.

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Źródło:
Konkret24

Poszukujący Tadeusza Dudy policjanci jakoby nawet nie potrafią nosić broni, a sam poszukiwany rzekomo zamieszcza w sieci nagranie obozowiska; na dodatek miał też sfilmować policyjny śmigłowiec, a nagranie zamieścił w sieci. Akcja w okolicach Limanowej stała się pretekstem do drwienia z policjantów biorących w niej udział lub zwiększania zasięgów i popularności w sieci. Pokazujemy przykłady krążących wokół niej fake newsów.

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

Źródło:
Konkret24

Ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, stwierdziła, że dla jej partii istotna jest objęcie funkcji wicepremiera w planowanej rekonstrukcji rządu, bo "wicepremier może więcej niż minister". A co na to akty prawne?

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Źródło:
Konkret24

Komentując "patrole obywatelskie" na granicy polsko-niemieckiej, politycy opozycji mówią po raz kolejny o "tysiącach migrantów przerzucanych przez Niemców". Dane o rzeczywistych przekazaniach są jednak dużo niższe. Wyjaśniamy.

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

Źródło:
Konkret24

Mateusz Morawiecki zamieścił wykres, który miał pokazywać, jak bardzo za rządów PiS rosły dochody budżetu państwa, gdy podczas rządów PO-PSL i obecnej koalicji wzrosty nie są tak znaczące. Ekonomiści tłumaczą, co były premier pomija.

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Źródło:
Konkret24

Po tragedii w Starej Wsi, podczas policyjnej obławy pojawiło się zdjęcie, które ma pokazywać ulicę przed domem, gdzie dokonano zbrodni. Jest rozpowszechniane z twierdzeniem, że podejrzany Tadeusz Duda uciekł stamtąd na motocyklu. Oba przekazy są nieprawdziwe.

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

Źródło:
Konkret24