12 gwarancji Trzeciej Drogi. Żadnej nie spełniono

Koalicja polityczna dwóch ugrupowań: Polski 2050 Szymona Hołowni i Polskiego Stronnictwa Ludowego pod kierownictwem Władysława Kosiniaka-Kamysza została powołania w kwietniu 2023 roku, kilka miesięcy przed wyborami do Sejmu i Senatu. Trzecia Droga miała stanowić alternatywę dla PiS i PO. Jako koalicja PSL i Polska 2050 poszły do październikowych wyborów parlamentarnych i łącznie zdobyły 65 mandatów. Po wyborach. w ramach koalicji 15 października. Trzecia Droga weszła do rządu wraz z KO i Lewicą.

W wyborach samorządowych w 2024 roku PSL i Polska 2050 ponownie wystartowały wspólnie. Tak samo było w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 roku. W wyborach prezydenckich w 2025 roku partie wystawiły wspólnego kandydata - Szymona Hołownię.

Ta współpraca skończyła się jednak w czerwcu 2025 roku. Szymon Hołownia, informując w mediach społecznościowych "o faktycznym zakończeniu projektu Trzeciej Drogi", napisał: "obustronnie dotrzymaliśmy wzajemnych zobowiązań, a lojalność i zaufanie to w polityce fundamentalna rzecz".

Tylko że koalicjanci mieli też zobowiązania wobec wyborców. Miesiąc przed wyborami 15 października 2023 roku Trzecia Droga przedstawiła dokument "12 Gwarancji Trzeciej Drogi". Na początku wymieniono priorytety, którymi Trzecia Droga miała się kierować przy realizacji owych 12 gwarancji - były to m.in. strategiczne reformy; koniec nieprzemyślanego rozdawnictwa pieniędzy; wydatki przyszłego rządu nakierowane na strategiczne inwestycje; odpartyjnienie spółek Skarbu Państwa.

DWA LATA KOALICJI 15 PAŹDZIERNIKA: Dwa lata koalicji 15 października. Padło sto konkretów, ile dowieziono? Miało być "szybkie i bezwzględne" przywrócenie praworządności. Dlaczego się nie udało 12 głośnych afer Zjednoczonej Prawicy. Jak idą rozliczenia Nowa Lewica: co z jej głównymi postulatami?

Lecz po dwóch latach, 15 października 2025 roku, Trzecia Droga już nie istnieje - a co z obietnicami? Sprawdziliśmy, ile gwarancji zrealizowano (na stronie Polski 2050 dostępne są dwie wersje listy gwarancji, analizowaliśmy tę bardziej rozbudowaną).

W sumie w ramach 12 gwarancji Trzeciej Drogi naliczyliśmy 47 złożonych obietnic. Za zrealizowane uznaliśmy tylko sześć.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 2 Trudno ocenić: 1

W ramach tej gwarancji były trzy postulaty. Dwóch nie zrealizowano. To obietnica uporządkowania i uproszczenia systemu podatkowego: "podatnik zapłaci jedną daninę od dochodów z pracy. Będzie ona zawierać wszystkie obecne podatki i składki, które będą rozdysponowywane na poszczególne fundusze". Cały czas zaliczka na podatek, składki zdrowotne czy emerytalne są rozbijane w wynagrodzeniach. Nie udało się też wprowadzić zasady, że "wszystkie zmiany podatkowe będą uchwalane z co najmniej półrocznym wyprzedzeniem przed nowym rokiem podatkowym". Prace nad półrocznym vacatio legis zaczęto, jednak w czerwcu 2025 roku Sejm je zawiesił po tym, jak Biuro Legislacyjne Sejmu zgłosiło wątpliwość co do zgodności tego rozwiązania z konstytucją. Czy w najbliższym czasie polscy podatnicy mogą liczyć na takie rozwiązanie, zapytaliśmy Ministerstwo Finansów i rzecznika prasowego rządu, lecz do publikacji tekstu nie dostaliśmy odpowiedzi.

W tej gwarancji Trzecia Droga zapowiedziała także, że przez całą kadencję nie zostaną podniesione CIT, VAT i PIT. Do końca kadencji zostały jeszcze dwa lata, więc trudno ocenić spełnienie tej zapowiedzi już teraz. Ale niedługo po rozpadzie Trzeciej Drogi - 30 września 2025 roku - rząd przyjął jednak projekt podnoszący stawkę CIT dla banków z 19 do 30 proc. w 2026 roku.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 2 Częściowo zrealizowane: 2

Druga gwarancja składa się z czterech części. Pierwsza to "wprowadzenie wakacji od składek na ZUS dla mikroprzedsiębiorców w kłopotach finansowych". Udało się to spełnić częściowo, bo od 1 listopada 2024 roku mikroprzedsiębiorcy mogą korzystać z wakacji składkowych ZUS. Nie obejmują one jednak składki na ubezpieczenie zdrowotne. Umożliwiono zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za jeden wybrany miesiąc w roku kalendarzowym.

Nie zrealizowano kolejnej obietnicy, że "to ZUS będzie płacił zasiłek [przedsiębiorcy] już od pierwszego dnia choroby". Rząd planował wprowadzenie takiej zmiany, początkowo mówiło się nawet o 2025 roku, ale projekt utknął w Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów.

Trzecia Droga obiecała też, że zajmie się regulacją składki zdrowotnej - że cofnięte zostaną zmiany wprowadzone przez Nowy Ład za rządów Mateusza Morawieckiego. Choć Sejm w kwietniu 2025 roku przyjął ustawę zmieniającą zasady rozliczania składki zdrowotnej od 2026 roku, nie gwarantowała ona powrotu do stanu sprzed Polskiego Ładu, co wyjaśnialiśmy w Konkret24. A w maju ustawa została zawetowana przez Andrzeja Dudę. Obietnicę oceniamy więc jako niespełnioną.

Ostatnią z obietnic w ramach tej gwarancji było "wprowadzenie zasady, zgodnie z którą VAT i PIT będzie płacony tylko od uregulowanych faktur". We wrześniu 2024 roku Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT, która wprowadzała kasowy PIT. To rozwiązanie kierowane do mikroprzedsiębiorców, które umożliwia im wykazanie dochodu do opodatkowania i zapłacenie podatku dopiero po otrzymaniu zapłaty za sprzedane towary i usługi, a nie z datą wystawienia faktury. Dzięki temu przedsiębiorcy nie muszą płacić podatku od nierozliczonych faktur. Podobne zasady obowiązują przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów faktur zakupowych otrzymanych od kontrahentów. Ta forma rozliczania podatku dochodowego obowiązuje od stycznia 2025 roku. Obietnicę uznajemy jednak za częściowo spełnioną, bo z powodu ustalonych limitów nie wszyscy przedsiębiorcy mogą korzystać z tego rozwiązania - zainteresowanie nim było małe właśnie ze względu na limity (Ministerstwo Finansów przygotowało zmiany, limit ma być podniesiony z obecnego 1 mln do 2 mln zł). Ponadto to rozwiązanie nie dotyczy podatku VAT.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 3

Tytułowej gwarancji o 6 proc. PKB na edukację nie zrealizowano. Według Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: "zaplanowane w budżecie państwa na 2025 rok wydatki na naukę i szkolnictwo wyższe to łącznie kwota 42,8 mld zł (ze środków budżetu krajowego i programów operacyjnych UE). Stanowi to 1,077 proc. wysokości PKB Polski prognozowanego na 2025 roku (3 bln 973 mld zł)" (za PAP). Natomiast na zadania z zakresu oświaty w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz w projekcie budżetu państwa na 2025 rok łącznie zaplanowano ponad 108 mld zł, czyli ok. 2,72 proc. PKB. W ramach trzeciej gwarancji można wyróżnić jeszcze dwie konkretne obietnice. Żadnej z nich nie zrealizowano. Otóż Trzecia Droga zobowiązała się do wprowadzenia "godziny języka angielskiego dziennie od pierwszej klasy". Takiego przepisu nadal nie ma, a liczba godzin zależy od szkoły.

"W każdej szkole dostępny będzie psycholog i opieka medyczna" - obiecała też Trzecia Droga. Obietnicę uznajemy za niespełnioną. Rząd w lipcu, czyli już po rozpadzie Trzeciej Drogi, przyjął projekt zakładający nowelizację Karty Nauczyciela, której celem jest zwiększenie dostępności w szkołach do psychologów, pedagogów i logopedów. Natomiast nie można mówić, że już teraz w każdej szkole jest psycholog - z danych w raporcie Fundacji GrowSpace wynika, że w roku szkolnym 2024/2025 w Polsce na 100 proc. zapotrzebowania psychologów szkolnych poziom braku wynosił 23,9 proc. W 308 gminach nie było ani jednego obsadzonego stanowiska dla takich specjalistów.

Kolejne trzy deklaracje: "wyprowadzenie polityki ze szkół", "zwiększenie autonomii szkół" oraz zapewnienie, że "w szkołach będziemy uczyć kompetencji przyszłości, związanych z rozwojem nowych technologii i zdolności syntetycznego myślenia" - są raczej ogólnymi postulatami.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 4

Partie planowały wprowadzić zasadę niwelującą kolejki do lekarzy: "wizyta u lekarza specjalisty w ciągu 60 dni albo NFZ zwróci pieniądze za wizytę prywatną". Takiej zasady nadal nie ma.

Nie wywiązano się też z obietnicy oddłużenia szpitali powiatowych. Jak informował np. w lipcu tvn24.pl, długi szpitali powiatowych rosną. Zapaść jest dramatyczna: to 27 mld zł zł, z czego 7 mld przybyło w ciągu ostatnich czterech lat.

W ramach tej gwarancji obiecano też "większy nacisk na profilaktykę zdrowotną" i "7 procent PKB na ochronę zdrowia". Tej obietnicy też nie zrealizowano. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2024 roku bieżące wydatki na ochronę zdrowia wyniosły 293,6 mld zł, co stanowi 8,1 proc PKB - ale kluczowe jest to, że ponad jedna piąta tej kwoty to wydatki poczynione prywatnie. W ustawie budżetowej na 2025 rok założono wprawdzie wzrost nakładów na finansowanie ochrony zdrowia, jednak nie do 7 proc. PKB, tylko do 6,5 proc.

Za jakąś początkową fazę realizacji można by uznać obietnicę "urealnienia wyceny świadczeń zdrowotnych". 25 czerwca 2025 roku Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że ponad 1,2 mld zł zostanie przeznaczone na lepszą wycenę świadczeń rehabilitacji leczniczej w warunkach stacjonarnych, ginekologii w leczeniu szpitalnym i neurologii w leczeniu szpitalnym.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 1

W tej gwarancji była obietnica wprowadzenie algorytmu obliczania podatku, w którym podstawa opodatkowania "będzie się zmniejszała wraz z większą ilością dzieci, doprowadzi do tego, że pracujący rodzice w rodzinach, w których jest przynajmniej trójka dzieci, będą płacili symboliczny podatek dochodowy". Rząd nie zrealizował takiego rozwiązania.

Zrealizowane: 1 Niezrealizowane: 5

Kobietom Trzecia Droga złożyła w ramach tej gwarancji aż sześć obietnic. Spełniono jedną: przywrócenie dofinansowania in vitro z budżetu państwa. Od 1 czerwca 2024 roku pary, które mierzą się z problemem niepłodności, mogą skorzystać z bezpłatnego programu.

Nie zrealizowano innych pięciu obietnic. Nie zlikwidowano luki płacowej - mężczyźni nadal zarabiają więcej niż kobiety. Na początku października GUS poinformował, że "w kwietniu 2025 r. 10 proc. najlepiej zarabiających mężczyzn otrzymało wynagrodzenie w wysokości co najmniej 15232,85 zł. W tym samym okresie 10 proc. najlepiej zarabiających kobiet otrzymało wynagrodzenie w wysokości co najmniej 13271,81 zł". Przeciętne wynagrodzenie w kwietniu 2025 roku wyniosło 9 593,52 zł wśród mężczyzn, a wśród kobiet - 8690,04 zł.

Nie odwrócono skutków orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku w sprawie aborcji. Nie przeprowadzono referendum w sprawie aborcji.

"Wprowadzimy nowoczesny standard opieki okołoporodowej, gdzie dostęp do bezpłatnego znieczulenia będzie standardem, a nie wyjątkiem" - obiecała Trzecia Droga. Działania w tym kierunku rozpoczęto, bo pod koniec maja 2024 roku NFZ poinformowało o zarządzeniu prezesa NFZ wprowadzającym większy dostęp do znieczulenia przy porodzie. Miało ono być efektem systemu nagradzania szpitali za zwiększenie odsetka znieczuleń w porodach naturalnych. Lecz nie można mówić już o standardzie. Naczelna Izba Lekarska alarmowała, że w Polsce wciąż zbyt dużo rodzących nie ma możliwości skorzystania ze znieczulenia podczas porodu. 

Trzecia Droga miała ponadto zagwarantować "100 tys. bezpłatnych miejsc w żłobkach". W marcu 2025 roku ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk mówiła, że dotychczas takich miejsc w żłobkach w całym kraju powstało 35 tys., a 100 tys. jest planowane do 2029 roku.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 2 Częściowo zrealizowane: 1 Trudno ocenić: 3

W tym punkcie przeważają ogólnikowe deklaracje. Obiecano zapewnienie bezpiecznego tranzytu produktów, "tak aby polskie firmy mogły na tym zarobić", tylko że Trzecia Droga nie sprecyzowała, o jakie działania chodzi. Podobnie z obietnicą "wsparcia modernizacji technologicznej gospodarstw". Albo z "zahamowaniem niekontrolowanego importu żywności z Ukrainy" - to zapowiedzi tak szerokie, że różne działania można pod to podciągnąć.

W odpowiedzi dla Konkret24 Wydział Obsługi Medialnej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako przykłady zapewnienia bezpiecznego tranzytu produktów wymienia m.in. utrzymanie zakazu importu wybranych produktów rolnych z Ukrainy, w tym zbóż (zaznacza jednak, że możliwy jest "ich tranzyt przez terytorium RP"). Nie jest to dowód, że postulat definitywnie zrealizowano.

Co do kolejnej, konkretniejszej obietnicy: "wprowadzenia systemu kaucyjnego w imporcie towarów rolno-spożywczych z Ukrainy" - takie rozwiązanie w Polsce nie obowiązuje.

Ponadto obiecano "podniesienie kwoty wsparcia w ramach działań Wspólnej Polityki Rolnej, m.in. na modernizację gospodarstw - minimalne wsparcie 600 tys. zł i premię dla młodych rolników - 300 tys. złotych". Żadnych z tych rzeczy nie zrealizowano. Premia dla młodych rolników w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR) wynosi 200 tys. zł. Można się ubiegać o wsparcie w zakresie "inwestycji w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność", lecz minimalna stawka nie wynosi 600 tys. zł, bo dla części rolników maksymalna kwota dofinansowania to 300 tys. A wsparcie na rozwój małych gospodarstw wynosi maksymalnie 120 tys. zł.

W tej gwarancji Trzecia Droga obiecała też rolnikom uproszczenie "systemu aplikowania o dotacje dla gospodarstw". Zapytany o to resort rolnictwa w odpowiedzi dla Konkret24 jako takie działania wymienia m.in. wdrożony "szereg rozwiązań upraszczających proces składania wniosków o wsparcie i korzystanie z instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej". Wśród wymienionych są m.in.: - "zwiększenie elastyczności kryteriów oceny wniosków, dzięki czemu Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) może szybciej rozpatrywać wnioski i ograniczać konieczność ich uzupełniania"; - "ujednolicenie zasad dla wybranych interwencji, co pozwala rolnikom szybciej przygotować wnioski i lepiej zrozumieć wymagania"; - "rozwój narzędzi cyfrowych, w tym rozbudowa aplikacji eWniosekPlus, która automatycznie uzupełnia dane z wcześniejszych kampanii i podpowiada informacje dotyczące działek, upraw czy zwierząt". Dlatego tę obietnicę uznajemy za częściowo zrealizowaną.

Zrealizowane: 2 Niezrealizowane: 2 Częściowo zrealizowane: 2

W tej gwarancji Trzecia Droga położyła nacisk na pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy. Jedną z obietnic - znowu dość ogólnie ujętą - którą uznajemy za zrealizowaną, jeśli chodzi sposób finansowania, jest "napędzenie Polski energią ze słońca, wiatru i biogazowni dzięki pieniądzom z KPO". Środki z KPO zostały odblokowane i część z nich przeznaczona jest na transformację energetyczną.

Za zrealizowane uznajemy także "dążenie do zwiększenia powierzchni parków narodowych i rezerwatów przyrody". Polska 2050 na swojej stronie 29 maja 2025 roku podała, że "sejmik województwa zachodniopomorskiego wyraził zgodę na utworzenie pierwszego od 24 lat Parku Narodowego". 26 września 2025 roku Sejm przyjął ustawę o utworzeniu Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. Powstały także nowe rezerwaty przyrody w całej Polsce. W kwietniu 2025 roku Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska informowała, że w ramach inicjatywy "100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych" powstało 87 rezerwatów przyrody.

Natomiast z obietnic wymienionych w tej gwarancji nie znaleźliśmy potwierdzenia, by wprowadzono "pozwolenie na kupno prądu z paneli bezpośrednio od prywatnych właścicieli farm"; nie rozbito "państwowego monopolu na sieci energetyczne".

Ponadto obiecano "objęcie najcenniejszych 20 proc. polskich lasów całkowitym zakazem wycinek". Decyzją ministry klimatu i środowiska Pauliny Henning-Kloski część lasów została objęta ograniczeniami wycinki. Jednak w marcu 2024 roku zastępca dyrektora generalnego Lasów Państwowych Jerzy Fijas powiedział, że ograniczenie wycinki na 20 proc. terenów może zająć nawet kilka lat. A w lipcu 2024 roku wiceminister klimatu Mikołaj Dorożała przyznał, że tego celu wyłączenia 20 proc. lasów z wycinki nie da się zrealizować w kilka miesięcy. Zapytaliśmy ministerstwo klimatu, czy udało się osiągnąć cel wyłączenia 20 proc. lasów z wycinki. Do publikacji tekstu ministerstwo tego nie potwierdziło, więc tę obietnice uznajemy za częściowo zrealizowaną.

Za częściowo zrealizowaną uznajemy też obietnicę ograniczenia eksportu nieprzetworzonego drewna poza UE. W październiku 2024 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło wraz z Generalną Dyrekcją Lasów Państwowych nowe zasady eksportu drewna. Nowe reguły sprzedaży drewna obowiązują od początku 2025 roku. Wśród nich są m.in. wyższy udział kryteriów pozacenowych w ocenie ofert zakupu, premiowanie zakupu lokalnego czy mechanizmy ograniczające opłacalność eksportu drewna nieprzetworzonego. Podjęto więc działania w tym zakresie, ale jednak, jak informowały media, w pierwszym kwartale tego roku eksport zmalał nieznacznie.

Częściowo zrealizowane: 1

Gwarancja ta zakłada "uchwalenie ustawy o asystencji osobistej". Prace nad tym wciąż trwają. Chociaż ustawa o asystencji osobistej miała trafić do Sejmu w pierwszym kwartale 2025 roku, to 25 września - czyli po rozpadzie Trzeciej Drogi - dopiero przyjął ją Stały Komitet Rady Ministrów. Projekt tej ustawy zainicjował Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, wiceminister w resorcie pracy Łukasz Krasoń z Polski 2050. Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk 8 października przekazała, że projekt powinien niedługo trafić pod obrady rządu. Dlatego uznajemy tę obietnicę za będącą w trakcie realizacji.

Zrealizowane: 0 Niezrealizowane: 4

Trzecia Droga w ramach tej gwarancji obiecała "uwolnienie obrotu ziemią w granicach miast, odblokowanie planów zagospodarowania przestrzennego w maksymalnym stopniu uwzględniające potrzeby budownictwa mieszkaniowego". W Ministerstwie Rozwoju i Technologii powstał projekt ustawy o rozwiązaniach służących zwiększeniu dostępności gruntów pod budownictwo mieszkaniowe. 6 lutego 2025 roku trafił do uzgodnień międzyresortowych. Według informacji na stronie Rządowego Centrum Legislacji nie trafił on jednak jeszcze do konsultacji publicznych, więc zaliczamy tę obietnicę do niezrealizowanych.

Kolejną obietnicą w tej gwarancji było "rynkowe zwiększenie podaży mieszkań przy jednoczesnym obniżeniu ich ceny" - ale bez wyjaśnienia, jakimi mechanizmami miałoby to zostać zrobione. I jakiego typu mieszkalnictwa to ma dotyczyć. Tę obietnicę trudno uznać za spełnioną, bo dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że liczba oddanych do użytkowania mieszkań spada. W okresie styczeń-grudzień 2023 roku takich mieszkań oddano 220,4 tys., a w okresie styczeń-grudzień 2024 - 199,9 tys., czyli 9,6 proc. mniej.

Za niezrealizowaną obietnicę uznajemy też "wprowadzenie mechanizmów prawnych i podatkowych, pozwalających zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem". Wprawdzie Ministerstwo Rozwoju i Technologii poinformowało nas, że w budżecie na 2026 przeznaczono 4 mld zł na rozwój budownictwa mieszkaniowego na wynajem i że jest resortowy "projekt ustawy o rozwiązaniach służących zwiększeniu dostępności gruntów pod budownictwo mieszkaniowe" - jednak mowa o działaniach na przyszłość, a nie zrealizowanych obietnicach.

Natomiast "Akademik za złotówkę" był jednym z głośniejszych projektów Trzeciej Drogi. I tego też nie zrobiono. W październiku 2024 roku ówczesny minister nauki i szkolnictwa wyższego Dariusz Wieczorek, zapytany w TVN24 o akademiki za złotówkę, odpowiedział, że należy najpierw "postawić na budowę i remont akademików". Zaś pytany w Radiu Zet, czy przeprasza studentów za ten pogram, minister Wieczorek odparł, że nie. Gdy dziennikarz zapytał go, czy pogram "to była ściema", odpowiedział śmiechem. Później tłumaczył, że został źle rozumiany i że nic nie potwierdzał.

Zrealizowane: 2 Częściowo zrealizowane: 1

Pierwszy punkt tej gwarancji zakładał podwyżki dla nauczycieli, pielęgniarek, ratowników medycznych i innych pracowników służby publicznej w pierwszym uchwalonym budżecie. I faktycznie, w ustawie okołobudżetowej uchwalonej przez Sejm na 2024 rok przewidziano podwyżki dla nauczycieli, które weszły w życie 1 stycznia 2024 roku. Natomiast od 1 lipca 2024 roku wzrosły minimalne wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia, w tym pielęgniarek i ratowników medycznych. Czy to jest "godne wynagrodzenie" - jak zapowiadała Trzecia Droga - to już kwestia opinii. W ustawie okołobudżetowej zapisano także podwyżki dla urzędników państwowych.

Drugim punktem tej gwarancji było przedstawienie planu stopniowego podwyższania pensji dla tych grup. Dla nauczycieli faktycznie zaplanowano kolejne podwyżki, a nowe stawki minimalnego wynagrodzenia zasadniczego obowiązują od 1 stycznia. Podobnie w przypadku pracowników ochrony zdrowia, których pensje minimalne wzrosły od 1 lipca 2025 roku. Rząd zapowiedział także wzrost wynagrodzeń dla budżetówki na poziomie 5 proc., które odpowiada prognozowanej inflacji. Oczywiście poszczególne grupy zawodowe miały oczekiwania wyższe, dlatego nie oceniamy tu efektów podwyżek, tylko fakt ich wprowadzenia. Jednak nie można mówić o planie podwyższania pensji. Nie wprowadzono bowiem chociażby mechanizmu automatycznej waloryzacji nauczycielskich pensji, co było też jedną z obietnic w "100 konkretach na pierwsze 100 dni rządów". Brak takiego rozwiązania - powiązania wynagrodzeń nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce - był jedną z przyczyn protestów nauczycieli na początku roku szkolnego 2025/2026. Dlatego tę obietnicę uznajemy jedynie za częściowo zrealizowaną.

Ostatnim punktem było dofinansowanie Państwowej Inspekcji Pracy. Jak komunikowała 23 stycznia 2024 roku PIP, w jej budżecie na 2024 rok zaplanowano wydatki w wysokości 551 mln 478 tys. zł. "Są wyższe od wydatków określonych w ustawie budżetowej na rok 2023 (…) o 21,6 proc." – podano. A w 2025 roku finansowanie PIP wzrosło, jak informował Business Insider, z 551 do ok. 610 mln zł.

Zrealizowane: 1 Niezrealizowane: 2 Częściowo zrealizowane: 1 Trudno ocenić: 2

W gwarancji dotyczącej polskiego przemysłu zbrojeniowego Trzecia Droga zapowiedziała wprowadzenie zasady, że "minimum 50 procent sprzętu wojskowego będzie kupowane od firm i fabryk produkujących w Polsce". Takiej zasady nie wprowadzono. "Rzeczpospolita" pod koniec 2024 roku informowała, że w 2024 roku Polska zakontraktowała ponad 161 mld zł na zakupy militarne, z czego około 110 mld zł trafiło do przemysłu zagranicznego. Wiceminister MON Cezary Tomczyk w marcu mówił, że rząd nadal dąży do tego, by "50 procent tego, co w ogóle Polska wydaje, zostało w polskim przemyśle obronnym".

Obiecano też włączenie Wojsk Obrony Terytorialnej w system dowodzenia Sił Zbrojnych i zakończenie ich ręcznego sterowania przez ministra obrony. Tej obietnicy również nie spełniono. Wojska Obrony Terytorialnej nadal podlegają Ministrowi Obrony Narodowej. Miało się to zmienić w sierpniu 2024 roku, ale termin podporządkowania WOT pod Sztab Generalny Wojska Polskiego przełożono, o czym poinformował wówczas w mediach społecznościowych sztab.

W tej gwarancji obiecano ponadto rozbudowę "zdolności Polskiego Przemysłu Obronnego" - ale bez szczegółów. Podjęto jednak kilka decyzji, które można uznać za częściową realizację obietnicy. Na przykład 13 czerwca 2025 roku KPRM poinformowała o nowej inwestycji największego w Polsce producenta amunicji i rakiet Mesko. Chodzi o otwarcie hali do produkcji amunicji małokalibrowej. Cały budżet Projektu 400 to 466,7 mln zł, z czego 400 mln zł pochodzi z Funduszu Reprywatyzacji Ministerstwa Aktywów Państwowych. Do takich działań można zaliczyć też współpracę między Polską Grupą Zbrojeniową a Hyundai Rotem Company. Podpisaną w lipcu 2024 roku umowę o ustanowieniu konsorcjum Ministerstwo Aktywów Państwowych określiło "kolejnym istotnym krokiem w kierunku ustanowienia zdolności produkcyjnych czołgu K2 w wariancie PL w rodzimych zakładach przemysłu obronnego".

Czwartą składową tej gwarancji jest "zadbanie o offsety i budowę zdolności serwisowych w kraju przy zakupie uzbrojenia za granicą". Tę obietnicę również uznajemy za spełnioną pod względem "zadbania", bo Polska faktycznie podpisywała umowy offsetowe. Na przykład MON w sierpniu 2024 roku poinformował o podpisaniu umów offsetowych z firmą Boeing i z General Electric. Współpraca ma spowodować "wzmocnienie możliwości serwisowych i naprawczych, między innymi z Wojskowymi Zakładami Lotniczymi nr 1 w Łodzi i w Dęblinie, Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno-Technologicznym SA w Warszawie, ale również z Wojskową Akademią Techniczną, gdzie będą szkoleni inżynierowie, technicy, pracownicy wojskowi i cywilni". A w lutym 2024 roku MON taką umowę o wartości około 300 mln zł podpisał z amerykańskim producentem broni Northrop Grumman. "Umowy offsetowe mają zrekompensować krajowi zakup broni z zagranicy w postaci obowiązkowej współpracy między dostawcą a krajowymi firmami" – informował Reuters.

Dwie kolejne obietnice zakładały: "włączenie Polskiego Przemysłu Obronnego do projektów międzynarodowych, w tym do budowy europejskiego systemu obrony powietrznej" oraz "przekazanie zarządzania wojskiem niezależnym fachowcom, oddzielenie funkcji dowodzenia armią od kierowania resortem Obrony Narodowej, przy zachowaniu cywilnej kontroli nad wojskiem". Już same te sformułowania budzą wątpliwości ekspertów (wynika z konsultacji Konkret24) - czy w ogóle można mówić o włączeniu naszego system obrony powietrznej do jakiegoś europejskiego oraz czy deklaracja oddzielenia funkcji kierowania MON i dowodzenia armią (co de facto istnieje) nie jest raczej populistyczna. Dlatego tych deklaracji w ocenach nie uwzględniliśmy.

Podsumujmy więc: z programu wyborczego Trzeciej Drogi w ciągu dwóch lat nie zrealizowano m.in. tak głośnych założeń jak: