Tak, na granicy turecko-greckiej zastrzelono syryjskiego uchodźcę


Greckie władze zaprzeczały, że na granicy z Turcją zastrzelono uchodźcę. Forensic Architecture, na podstawie analiz nagrań udostępnianych w internecie przez świadków zdarzenia, ustaliła jednak, że 2 marca na granicy postrzelono syryjskiego uchodźcę Muhammada Al-Araba. Zmarł w wyniku obrażeń.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

W mediach społecznościowych trwa kampania oskarżeń o rozpowszechnianie dezinformacji na temat aktualnej sytuacji na granicy turecko-greckiej. Internauci piszący po grecku oskarżają Turków o fabrykowanie materiałów o przemocy, jakiej dopuszczają się greccy żołnierze i funkcjonariusze straży granicznej. Z kolei druga strona zarzuca autorom wpisów po grecku, że próbują zafałszować rzeczywistość.

W pierwszych dniach marca rozgorzała w sieci dyskusja o wrzuconym na Twittera nagraniu wideo przedstawiającym mężczyznę z raną na twarzy. Według relacji nagłaśnianych w tureckich mediach miał on zostać śmiertelnie postrzelony przez greckich żołnierzy. Informację dementowali przedstawiciele greckich władz.

Wpisy Steliosa Petsasa na Twitterze
Wpisy Steliosa Petsasa na TwitterzeWpisy Steliosa Petsasa na TwitterzeTwitter

Rzecznik greckiego rządu Stelios Petsas 2 marca przekonywał na Twitterze, że udostępniane w mediach społecznościowych zdjęcia przedstawiające niby śmiertelną ofiarę greckich żołnierzy to fake news. Zaprzeczył, jakoby użyto broni przeciwko osobom usiłującym przekroczyć granicę. Prawdopodobnie rzecznik odnosił się do nagrania przedstawiającego mężczyznę z zakrwawioną głową, zidentyfikowanego później jako Muhammad Al-Arab.

Muhammad Al-Arab

Analiza przeprowadzona przez Forensic Architecture (FA), interdyscyplinarną jednostkę badawczą londyńskiego uniwersytetu Goldsmiths, dowodzi, że mężczyzna rzeczywiście został postrzelony 2 marca podczas próby przekroczenia granicy. Nie ustalono jednak, kto oddał śmiertelny strzał. Pracownikom FA udało się zidentyfikować zmarłego i skontaktować z jego rodziną.

Udostępniona w portalu Vimeo analiza pokazuje metody, jakimi posłużyli się brytyjscy eksperci. Przeanalizowali materiały udostępnione w mediach społecznościowych przez świadków zdarzenia i dzięki temu opisali jego dokładny przebieg.

Film Forensic Architecture opublikowany w portalu Vimeo. Zaznaczono miejsce postrzelenia Muhammada Al-Araba
Film Forensic Architecture opublikowany w portalu Vimeo. Zaznaczono miejsce postrzelenia Muhammada Al-ArabaFilm Forensic Architecture opublikowany w portalu Vimeo. Zaznaczono miejsce postrzelenia Muhammada Al-ArabaVimeo/Forensic Architecture

Jako pierwsza tożsamość ofiary postrzelenia ustaliła Jenan Moussa, dziennikarka nadającej w języku arabskim telewizji Al-Aan TV. Udostępniła na Twitterze nagranie, na którym widać transportowanie ciała Muhammada Al-Araba przez rzekę Maricę na granicy grecko-tureckiej.

Wpis Jenan Moussa na Twitterze
Jenan Moussa na Twitterze podała, kim jest ofiaraWpis Jenan Moussa na TwitterzeTwitter

Jenan Moussa skontaktowała się z rodziną zmarłego. Według relacji bliskich Muhammad Al-Arab był kawalerem. Przed pięcioma laty wyjechał z ogarniętej wojną Syrii. W Turcji pracował w fabryce butów. W nadziei na polepszenie warunków bytowych chciał się dostać na terytorium Unii Europejskiej.

Lokalizacja

Pracownikom FA udało się dotrzeć do mężczyzny, który jest autorem filmu przedstawiającego rannego w głowę Al-Araba. Autor nagrania, Ali Idris, który był na miejscu zdarzenia, udostępnił metadane filmu. Wskazywały one, że film zarejestrowano 2 marca o godzinie 8.35.

Nagranie było udostępniane w mediach społecznościowych z opisem sugerującym, że do tragicznego zdarzenia doszło w okolicy miasta Ipsala koło rzeki Maricy. Wielu świadków dodawało informację o lokalizacji do swoich wpisów w mediach społecznościowych. Analitycy zweryfikowali te nagrania i rozmawiali z ich autorami.

Na podstawie ogólnodostępnych danych ustalili też kolejność zdarzeń przed i po śmierci syryjskiego uchodźcy.

Strzały

Według ustaleń FA 1 marca wieczorem Muhammad Al-Arab, wraz z grupą uchodźców, przedostał się łodzią przez rzekę w okolice granicy Turcji z Grecją. Wieczorem na komunikatorze WhatsApp zamieścił swoje ostatnie zdjęcie, zrobione przy ognisku.

Ali Idris relacjonował, że nad ranem grupa mężczyzn, wśród których był Muhammad Al-Arab, usiłowała przejść przez płot na granicy i dostać się na terytorium Grecji. W chwili próby przekroczenia granicy padły strzały i wtedy Al-Arab został ranny. Materiały udostępnione na Twitterze pokazują próby jego reanimacji. Ciało mężczyzny zostało potem przewiezione łodzią na turecką stronę rzeki Maricy.

Kadr z nagrania Forensic Architecture z zaznaczonymi charakterystycznymi elementami krajobrazu nad rzeką Maricą
Kadr z nagrania Forensic Architecture z zaznaczonymi charakterystycznymi elementami krajobrazu nad rzeką MaricąKadr z nagrania Forensic Architecture z zaznaczonymi charakterystycznymi elementami krajobrazu nad rzeką MaricąVimeo/Forensic Architecture

Na dostępnym w sieci nagraniu przedstawiającym moment dotarcia do brzegu po tureckiej stronie rzeki widać charakterystyczne elementy krajobrazu: drzewa i dwa maszty antenowe. Pozwoliły one potwierdzić na Google Maps lokalizację miejsca zdarzenia.

Broń

FA nie udało się jednak ustalić, kto strzelił do syryjskiego uchodźcy. Potwierdzono jedynie, że na granicy greccy funkcjonariusze użyli broni, prawdopodobnie w celu odstraszenia ludzi usiłujących przekroczyć granicę. Na wideo udostępnionym na Twitterze 2 marca, w dniu śmierci Muhammada Al-Araba, widać greckich żołnierzy strzelających w powietrze.

Ponadto tego samego dnia w sieci pojawiły się materiały pokazujące uzbrojonych cywilów, którzy byli w okolicy ujścia do morza rzeki Maricy, gdzie doszło do postrzelenia.

2 marca wieczorem greckie służby poinformowały, że w okresie trzech poprzedzających dni powstrzymały ponad 24 tys. osób próbujących nielegalnie przekroczyć granicę lądową z Turcją i aresztowały 183 osoby - głównie z Afganistanu, Pakistanu, Maroka i Bangladeszu.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24, Forensic Architecture; zdjęcie tytułowe: PAP/EPA/Dimitris Tosidisd

Pozostałe wiadomości

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Przed zapowiadanymi wielkimi opadami oczy wielu Polaków zwrócone są na największe zbiorniki przeciwpowodziowe w kraju. Zarządzający nimi zapewniają, że wszystkie mają zabezpieczone rezerwy. Porównaliśmy stan ich wypełnienia teraz oraz tuż przed powodzią we wrześniu 2024 roku. Eksperci tłumaczą, czy i jakie wnioski można z tego wyciągnąć.

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24

W kancelarii prezydenta Nawrockiego ma pozostać przynajmniej jeden minister z czasów obecnego prezydenta. A reszta? I co się stanie obecnymi doradcami Andrzeja Dudy? Wyjaśniamy.

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Źródło:
Konkret24

Poszukujący Tadeusza Dudy policjanci jakoby nawet nie potrafią nosić broni, a sam poszukiwany rzekomo zamieszcza w sieci nagranie obozowiska; na dodatek miał też sfilmować policyjny śmigłowiec, a nagranie zamieścił w sieci. Akcja w okolicach Limanowej stała się pretekstem do drwienia z policjantów biorących w niej udział lub zwiększania zasięgów i popularności w sieci. Pokazujemy przykłady krążących wokół niej fake newsów.

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

Źródło:
Konkret24

Ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, stwierdziła, że dla jej partii istotna jest objęcie funkcji wicepremiera w planowanej rekonstrukcji rządu, bo "wicepremier może więcej niż minister". A co na to akty prawne?

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Źródło:
Konkret24

Komentując "patrole obywatelskie" na granicy polsko-niemieckiej, politycy opozycji mówią po raz kolejny o "tysiącach migrantów przerzucanych przez Niemców". Dane o rzeczywistych przekazaniach są jednak dużo niższe. Wyjaśniamy.

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

Źródło:
Konkret24

Mateusz Morawiecki zamieścił wykres, który miał pokazywać, jak bardzo za rządów PiS rosły dochody budżetu państwa, gdy podczas rządów PO-PSL i obecnej koalicji wzrosty nie są tak znaczące. Ekonomiści tłumaczą, co były premier pomija.

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Źródło:
Konkret24

Po tragedii w Starej Wsi, podczas policyjnej obławy pojawiło się zdjęcie, które ma pokazywać ulicę przed domem, gdzie dokonano zbrodni. Jest rozpowszechniane z twierdzeniem, że podejrzany Tadeusz Duda uciekł stamtąd na motocyklu. Oba przekazy są nieprawdziwe.

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

Źródło:
Konkret24

W sieci pojawił się fragment kodu, który ma świadczyć o tym, że tak zwana aplikacja Mateckiego miała być podłączona do serwerów PKW. Nieznających się na programowaniu może wprowadzać w błąd. Tłumaczymy.

"Aplikacja Mateckiego" podpięta pod PKW? Fałszywy "niezbity dowód"

"Aplikacja Mateckiego" podpięta pod PKW? Fałszywy "niezbity dowód"

Źródło:
Konkret24

Nagranie z kilkudziesięcioma bocianimi gniazdami na słupie wysokiego napięcia przyciągnęło uwagę tysięcy internautów. Jedni twierdzą, że to Polska, inni wskazują na zagranicę. Sprawdziliśmy, co wiadomo o tym materiale.

"Blokowisko bocianów" w Polsce? Sprawdzamy popularne nagranie

"Blokowisko bocianów" w Polsce? Sprawdzamy popularne nagranie

Źródło:
Konkret24

Były wicepremier Jacek Sasin pytał w wywiadzie radiowym, gdzie są pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy i czy "ktoś odczuł jakąś poprawę z tego względu". Pokazujemy więc, na co do tej pory przeznaczono te środki: od pracowni AI, przez żłobki, po oczyszczalnie ścieków i modernizacje linii kolejowych.

Sasin: gdzie są mityczne pieniądze z KPO? Odpowiadamy

Sasin: gdzie są mityczne pieniądze z KPO? Odpowiadamy

Źródło:
Konkret24

Mimo zawieszenia przyjmowania wniosków o azyl na granicy polsko-białoruskiej, polskie służby wciąż przyjmują ich ponad tysiąc miesięcznie. Internauci komentują, że "Donald Tusk okłamał Polaków", bo "granica jest nieszczelna". Wyjaśniamy, dlaczego te dane o tym nie świadczą.

Wnioski o azyl w Polsce mimo zawieszenia. Kto i gdzie je składa

Wnioski o azyl w Polsce mimo zawieszenia. Kto i gdzie je składa

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji i internauci komentują, że wyborcy masowo wysyłali do Sądu Najwyższego protesty wyborcze według wzoru przygotowanego przez posła Romana Giertycha i z jego numerem PESEL. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska dolała oliwy do ognia, mówiąc, że takich protestów jest kilka tysięcy. Inne zdanie ma jednak rzecznik prasowy instytucji. Wyjaśniamy, co wiemy.

"Giertychówki", PESEL posła i dwugłos w Sądzie Najwyższym. Co wiemy

"Giertychówki", PESEL posła i dwugłos w Sądzie Najwyższym. Co wiemy

Źródło:
Konkret24