Morawiecki: certyfikaty covidowe nie podnoszą poziomu szczepień. A co pokazują dane z innych krajów?

"Samo zastosowanie takich mechanizmów jak certyfikaty covidowe nie jest niestety gwarancją podniesienia poziomu szczepień" - stwierdził 30 listopada premier Mateusz Morawiecki na konferencji prasowej w czasie wizyty w szpitalu tymczasowym w Pyrzowicach. Podobny przekaz słychać od innych przedstawicieli rządu. Czy wprowadzenie obowiązkowego certyfikatu o zaszczepieniu na COVID-19 nie przyczynia się jednak do tego, że obywatele liczniej ustawiają się w kolejce po szczepionki? By to sprawdzić, przeanalizowaliśmy statystki szczepień w ośmiu państwach Europy, w których wprowadzono obowiązkowy unijny certyfikat covid (zwany też paszportem covidowym czy green passem) w miejscach publicznych lub na wydarzeniach.

Wśród tych państw jest czterech sąsiadów Polski: Litwa, Niemcy, Czechy i Słowacja; ponadto są: Włochy, Francja, Austria i Bułgaria. Państwa te wprowadziły wymóg certyfikatów w różnym momencie (od lipca do października), zdecydowały o różnych miejscach i sytuacjach, w których obowiązuje. Jak wynika z analizy danych o szczepieniach, od wprowadzenia obowiązkowego certyfikatu covidowego w różnym stopniu, ale jednak następował w tych państwach wzrost liczby podawanych szczepionek - czyli zainteresowanie obywateli szczepieniami się zwiększało.

Pod względem odsetka mieszkańców zaszczepionych co najmniej jedną dawką szczepionki przeciw COVID-19 Polska w porównaniu z tymi krajami jest na jednym z ostatnich miejsc - ma 55 proc. (stan na 30 listopada, dane Our World in Data). Gorszy wynik ma tylko Słowacja - 48 proc. proc. Największy odsetek zaszczepionych obywateli mają Włosi - 78 proc., potem Francja - 77 proc. i Niemcy - 71 proc. 70 proc. zaszczepionych co najmniej jedną dawką jest też w Austrii i na Litwie, w Czechach - 62 proc. Na portalu Our World in Data brak aktualnych danych o odsetku zaszczepionych Bułgarów - ostatnie, z 17 sierpnia, pokazują, że wtedy wynosił 15,8 proc.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Od 6 sierpnia we Włoszech wstęp na stadiony, do muzeów, teatrów, kin, na baseny, siłownie i do restauracji jest możliwy tylko za okazaniem certyfikatu covidowego (potwierdzającego szczepienie, status ozdrowieńca lub negatywny test na COVID-19 z ostatnich 48 godzin). Od 1 września jest on też wymagany od pasażerów pociągów i samolotów, w szkołach i na uczelniach. Natomiast od 15 października - od wszystkich pracowników firm.

Od 6 grudnia do 15 stycznia 2022 roku na terenie całych Włoch obowiązywać będą dodatkowe obostrzenia związane z paszportem covidowym: certyfikat potwierdzający zaszczepienie lub ozdrowienie (certyfikaty wydane na podstawie testów nie będą akceptowane) zacznie być wymagany przy wejściu do lokali gastronomicznych, na pokazy o charakterze artystycznym, kulturalnym i rozrywkowym oraz od uczestników (w charakterze widza) wydarzeń i zawodów sportowych, zabaw, przyjęć, uroczystości i wydarzeń o charakterze publicznym. Obowiązkiem okazania paszportu covidowego zostaną objęci pasażerowie transportu publicznego (również lokalnego), goście hoteli i innych obiektów noclegowych - informuje polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

W dniu wprowadzenia pierwszych wymogów przedstawiania certyfikatu (czyli 6 sierpnia) odsetek zaszczepionych co najmniej jedną dawką we Włoszech wynosił 65,48 proc. Natomiast 30 listopada było to już 78,23 proc. To wzrost o 12,75 punktów procentowych.

Jak zmieniało się zainteresowanie szczepieniami mieszkańców Włoch, pokazuje tygodniowa średnia liczba podanych dawek (są wśród nich pierwsze, drugie i trzecie). Na początku sierpnia wynosiła nieco ponad 490 tys. i spadała - 20 sierpnia było to 200 tys. Potem zaczęła rosnąć - 3 września wynosiła już 281,7 tys., potem znowu malała (30 września - poniżej 200 tys.) i ten stan utrzymywał się aż do listopada.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Od listopada znowu rośnie we Włoszech liczba wykonywanych szczepień - 1 listopada tygodniowa średnia liczba podanych dawek wynosiła 139 tys., 15 listopada - już 185,6 tys. Druga połowa miesiąca to jeszcze dynamiczniejszy wzrost zainteresowania szczepionkami: 21 listopada średnia przekroczyła 200 tys. i ciągle rosła. 30 listopada było to już 306,4 tys. Ten wzrost można zapewne tłumaczyć m.in. zapowiedzianymi od grudnia szerszymi wymogami dotyczącymi certyfikatu covidowego.

We Francji od 21 lipca wszystkie osoby powyżej 12. roku życia muszą okazać certyfikat covidowy, by wejść do miejsc, w których może przebywać ponad 50 osób (m.in. muzea, teatry, kina, ośrodki sportowe i rekreacyjne). Od 9 sierpnia obowiązek ten rozszerzono na bary, restauracje i kawiarnie oraz na międzymiastowe podróże środkami transportu publicznego.

I tak: 21 lipca odsetek zaszczepionych co najmniej jedną dawką szczepionki na COVID-19 we Francji wynosił 57,68 proc. Natomiast 30 listopada było to 76,89 proc. - czyli wzrósł o 19,21 punktu procentowego.

Okazuje się, że właśnie 21 lipca - pierwszego dnia obowiązywania nowych obostrzeń - średnia tygodniowa liczba podanych dawek była najwyższą od początku lipca: 695,8 tys. Jednak od tego dnia aż do początku listopada zainteresowanie Francuzów szczepieniami spadało. Od 9 września średnio podawano mniej niż 300 tys. dawek, od 22 września poniżej 200 tys.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Sytuacja zmieniła się od początku listopada; 18 listopada średnia tygodniowa liczba podanych dawek wyniosła 205 tys., a 30 listopada - 309,5 tys. Prezydent Emanuel Marcon w przemówieniu do narodu 9 listopada zapowiedział bowiem, że Francja będzie kontynuować wykorzystanie certyfikatu covidowego, by zachęcić obywateli do przyjęcie trzeciej dawki szczepionki. Od połowy grudnia, szczepienie przypominające będzie konieczne, by osoby powyżej 65. roku życia mogły przedłużyć ważność certyfikatu - poinformował Marcon.

Od 27 listopada trzecia dawka szczepionki na COVID-19 jest dostępna dla każdego dorosłego we Francji. Od 15 stycznia szczepienie przypominające stanie się wymogiem posiadania ważnego paszportu szczepień (za: Politico.com).

Od 16 września na Litwie paszport covidowy trzeba okazać przy wejściu do wszystkich restauracji, kawiarni, placówek kultury, sklepów wielkopowierzchniowych i centrów handlowych oraz na wydarzenia organizowane w pomieszczeniach zamkniętych. 22 października zaostrzono te zasady - certyfikat stał się obowiązkowy w większości sklepów, w tym mniejszych supermarketów. Sklepy, apteki i targowiska na Litwie muszą zapewnić minimalną powierzchnię 30 metrów kwadratowych na jednego klienta; w razie niespełnienia tego warunku muszą kontrolować certyfikaty covidowe - informowała Polska Agencja Prasowa.

Odsetek mieszkańców Litwy zaszczepionych co najmniej jedną dawką w dniu wprowadzenia pierwszych wymogów związanych z certyfikatem covidowym wynosił 63,75 proc. 30 listopada - 69,52 proc., czyli o 5,77‬ punktu procentowego więcej.

Od września jednak średnia tygodniowa liczba podanych dawek szczepionki spadała. 1 września wynosiła 10,4 tys., 16 września - niecałe 8 tys., 30 września - niecałe 6 tys. Natomiast nieznaczny wzrost nastąpił w drugiej połowie października (z 5084 dawek 19 października do 6383) - czyli po zaostrzeniu zasad stosowania paszportu covidowego.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Za to w listopadzie zainteresowanie szczepieniami na Litwie wzrosło. 9 listopada średnia tygodniowa liczba podanych dawek szczepionki wyniosła tam już 8543, 22 listopada - 11 989, 30 listopada - 12 560.

W Bułgarii od 21 października certyfikat covidowy uprawnia do wstępu do miejsc wewnątrz budynków, w tym restauracji, kin, siłowni i centrów handlowych. Tuż przed wprowadzeniem tego wymogu nagle wzrosła liczba podawanych dawek szczepionki w tym kraju. 19 października średnia tygodniowa liczba podanych dawek wynosiła 6034 dawek, trzy dni później - 12,3 tys., 27 października - 20,5 tys. Od początku listopada utrzymuje się w przedziale od 14 tys. do ponad 16 tys.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Od 24 sierpnia w Niemczech wymagany jest certyfikat covidowy w sklepach, restauracjach, instytucjach kultury i na imprezach masowych (to ogłoszono dwa tygodnie wcześniej, 10 sierpnia). 24 listopada ten dokument stał się niezbędny, by wejść do miejsca pracy i skorzystać z transportu publicznego.

24 sierpnia odsetek zaszczepionych mieszkańców Niemiec wynosił 64,06 proc. Trzy miesiące później (24 listopada) - już 70,2 proc. Dane z 30 listopada mówią o 70,8 proc.

Nie widać jednak, by zaraz pod koniec sierpnia wzrosło zainteresowanie szczepieniami. 1 sierpnia średnia tygodniowa liczba podanych dawek wynosiła 426,2 tys., a 6 września spadła do 196,2 tys., zaś 7 października wynosiła tylko 123,8 tys. Sytuacja zmieniła się jesienią: średnia zaczęła rosnąć na początku listopada - 1 listopada wyniosła 147,9 tys., 22 listopada - 402,2 tys., 30 listopada - 660 tys. 18 listopada niemiecki komitet doradczy ds. szczepień zalecił szczepienia trzecią dawką (tzw. szczepienia przypominające) dla wszystkich dorosłych.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Słowacja późno wprowadziła obowiązek okazywania certyfikatu covidowego. Od 25 listopada jest on wymagany w restauracjach, na imprezach masowych, właściciele obiektów lub organizatorzy wydarzeń muszą żądać okazania certyfikatu. Obowiązkowe stały się kontrole certyfikatów w miejscach pracy.

Te zasady ogłoszono 10 listopada. Dopiero więc kolejne tygodnie pokażą, jak bardzo te obostrzenia wpłyną na odsetek zaszczepionych mieszkańców Słowacji. Na razie widać, że drgnął: 24 listopada wynosił 47,88 proc., 30 listopada - 48,4 proc.

W październiku średnia tygodniowa liczba podanych dawek zmalała - z 3939 (3 października) do 3237 (31 października). Ale w pierwszej połowie listopada już rosła: 16 listopada wyniosła 6005, a 24 listopada - 8497. Potem znowu malała - 30 listopada wyniosła 5160, co jednak wciąż oznacza więcej niż w październiku.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Czechy obowiązkowe certyfikaty wprowadziły 1 listopada: dotyczy to imprez masowych, korzystania z różnych usług, tj. hoteli, kin, teatrów, restauracji, barów. Nowe zasady zapowiedziano 20 października.

Odsetek zaszczepionych 1 listopada wyniósł 58,3 proc., natomiast 30 listopada było to 62,04 proc. - czyli wzrósł o 3,74 punktu procentowego. Średnia tygodniowa liczba podanych dawek utrzymywała się poniżej 10 tys. do połowy października, potem rosła. 27 października wyniosła już 27 tys., 9 listopada - 39,2 tys. Natomiast 30 listopada - 50,7 tys.

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Od 1 lipca certyfikat covidowy jest w Austrii warunkiem wstępu do restauracji, hoteli, siłowni i basenów, teatrów i sal koncertowych oraz zakładów fryzjerskich czy kosmetycznych. Należy go też okazywać przy wejściu na imprezy masowe na świeżym powietrzu. 20 października ogłoszono, że od 1 listopada będzie wymagany w miejscu pracy.

Odsetek zaszczepionych co najmniej jedną dawką mieszkańców Austrii 1 lipca wynosił 53,56 proc. - 30 listopada już 70,19 proc. Wzrósł więc aż o 16,63 punktu procentowego.

W czerwcu, przed wprowadzeniem zasad związanych z certyfikatem, średnia tygodniowa liczba podanych dawek szczepionki utrzymywała się powyżej 80 tys., w lipcu spadała - i tak było do początku września (3 września: 12,2 tys.). Sytuacja znacząco zmieniła się na początku listopada - średnia rosła od 18,5 tys. (1 listopada) do 81 tys. (17 listopada), a na koniec miesiąca wynosiła już 108,2 tys. (30 listopada).

Zobacz interaktywną wersję grafiki, by poznać szczegółowe dane.

Autor: Gabriela Sieczkowska, Michał Istel / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Massimo Todaro/Shutterstock