Obietnice minus. Bank stypendiów i staży dla młodych wciąż nie powstał

16 maja 2021 roku na konwencji programowej Prawa i Sprawiedliwości premier Mateusz Morawiecki zaprezentował Polski Ład, czyli plan rządu Zjednoczonej Prawicy na rozwój Polski w ciągu dekady. Miał być odpowiedzią na kryzys ekonomiczny spowodowany pandemią COVID-19. Jednym z dziesięciu filarów Polskiego Ładu był rozdział pt. "Przyjazna szkoła i kultura na nowy wiek". Tam rząd zapowiedział prawie 40 działań - część z nich z myślą o młodych: uczących się, studiujących i zaczynających dorosłe życie. Łączne nakłady na ten filar Polskiego Ładu w latach 2021-2030 miały wynieść 64,8 mld zł, średnia roczna wydatków - 7,2 mld. Z tych pieniędzy miał być sfinansowany m.in. bank stypendiów i staży.

Tę obietnicę zapisano w Polskim Ładzie dość ogólnie:

Zapis ten znalazł się w wersji PDF Polskiego Ładu (s. 87) i na stronie PiS poświęconej Polskiemu Ładowi oraz na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Nie sprecyzowano, dla kogo te stypendia i staże miałyby być kierowane. Mowa jest o "wszystkich dostępnych", więc można domniemywać, że chodziło o dość szeroką grupę odbiorców, nie tylko młodych. Nie podano, czyje stypendia miały zostać uwzględnione, kto odpowiada za realizację projektu i kiedy ta baza miałaby być będzie dostępna. 

O obietnicy stworzenia banku staży przypomniał na Twitterze 16 maja 2021 roku ówczesny pełnomocnik rządu ds. polityki młodzieżowej, sekretarz stanu w KPRM Piotr Mazurek. "Polski Ład zawiera bardzo wiele konkretnych propozycji dla młodych Polaków. Nigdy do tej pory żaden rząd nie przedstawił tak kompleksowego programu wsparcia tej grupy!" – zachwalał, a do tweeta dołączył trzy plansze zatytułowane "Polski Ład dla młodych" opatrzone hasztagiem #PolskiŁad oraz logo PiS i Polskiego Ładu. Na jednej była obietnica: "Bank stypendiów i staży".

22 marca 2021 roku Piotr Mazurek ogłosił  na Twitterze koniec swojej pracy w KPRM "w związku z nadchodzącymi nowymi zadaniami".

Stan realizacji: NIEZREALIZOWANE

W Polskim Ładzie napisano, że pomysł jest wzorowany na rozwiązaniu niemieckim – nie podając, na jakim. Jak sprawdziliśmy, w Niemczech jest np. baza stypendiów dla studentów w kraju zza granicy, którą prowadzi Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (Deutscher Akademischer Austauschdienst, DAAD). To zrzeszenie niemieckich szkół wyższych i organizacji studenckich wspierające współprace z uczelniami zagranicznymi przez wymianę studentów i naukowców. Zapytaliśmy Ambasadę Niemiec w Warszawie oraz niemiecki resort edukacji, czy są jakieś inne bazy stypendiów i staży prowadzone lub finansowane przez niemieckie władze krajowe.

5 maja Anna Bachmann z wydziału prasowego ambasady przekazała nam, że nie odniesie się "do zamiarów stworzenia bazy stypendiów i staży na wzór niemiecki w Polskim Ładzie, bo ten projekt nie jest nam znany". Poinformowała że w Niemczech funkcjonuje kilka takich baz danych, podając trzy: wspomnianą już bazę DAAD dla zagranicznych studentów, stronę Studieren.de prowadzoną przez prywatne podmioty (studenci mogą tam znaleźć oferty finansowania studiów m.in. od fundacji politycznych) i stronę Deutschlandstipendium. Tę ostatnią prowadzi Federalne Ministerstwo Nauki i Badań Naukowych, gdzie wyróżniający studenci mogą starać się o wsparcie w wysokości 300 euro miesięcznie.

Natomiast rzeczniczka niemieckiego resort edukacji Jutta Wagemann wskazała dwie bazy internetowe: Europejską Sieć Informacji o Edukacji EURYDICE Komisji Europejskiej (z informacjami o źródłach dofinansowań dla szkolnictwa wyższego w Niemczech) i stronę niemieckiego resortu edukacji z materiałem "Wsparcie dla osób uzdolnionych w szkole, na uczelni i w pracy". Opisano tam programy finansowania i stypendiów dla uczniów i pracujących profesjonalistów.

W Konkret24 o obietnicy banku stypendiów pisaliśmy już w kwietniu 2022 roku, sprawdzając, które zapowiedzi rządu nie zostały spełnione – bo do tego czasu bank nie powstał. W dodatku podobna do zapowiadanej przez rząd baza stypendiów i staży istnieje w Polsce już od 2009 roku (co opisał Onet w 2022 roku). Stworzyła i prowadzi ją organizacja pozarządowa Fundacja Dobra Sieć. W serwisie mojestypendium.pl gromadzone są aktualne oferty stypendiów, konkursów i staży dla uczniów, ale także studentów, absolwentów, profesjonalistów i osób działających społecznie. Partnerem serwisu jest Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności.

Od początku istnienia mojestypendium.pl opublikowano tam 16 tys. ofert stypendiów, konkursów i staży. Od 2022 roku serwis monitoruje oferty stypendiów dla uchodźców z Ukrainy.

Sprawdzając, czy w ciągu roku od publikacji naszego tekstu coś się zmieniło, jeśli chodzi o stworzenie przez rząd banku stypendiów, nie znaleźliśmy żadnych informacji na ten temat w publicznie dostępnych źródłach. 8 kwietnia w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej wysłaliśmy do KPRM pytania, jak przebiegają prace nad realizacją rządowego banku stypendiów i staży oraz kiedy młodzież uzyska do niego dostęp. Podobne pytania zadaliśmy Ministerstwu Edukacji i Nauki oraz Ministerstwu Rodziny i Polityki Społecznej. Centrum Informacyjne Rządu poinformowało nas, że nasze pytania skierowało do MEiN "zgodnie z właściwością".

24 kwietnia MEiN poinformowało o prolongacie 14-dniowego terminu odpowiedzi - do 19 maja. "Powodem przedłużenia terminu udzielenia odpowiedzi jest konieczność zgromadzenia i analizy informacji" – napisała rzeczniczka MEiN Adrianna Całus-Polak. Tego terminu resort nie dotrzymał. Po upomnieniu się o odpowiedź, otrzymaliśmy ją 29 maja. Jest krótka, nie odpowiada na nasze pytania, ponownie odesłano nas do KPRM - do Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Stamtąd odpowiedzi na razie nie uzyskaliśmy. 2 czerwca Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przekazało nam, że w sprawie, o którą pytamy "MRiPS nie jest właściwe do udzielania odpowiedzi".

Wobec braku jakichkolwiek informacji, że zapowiadany bank staży i stypendiów się tworzy, uznajemy tę obietnicę za niespełnioną.

Zespół Konkret 24 zebrał i zweryfikował zapowiedzi obozu Zjednoczonej Prawicy, które pod koniec drugiej kadencji pozostają niespełnione. Poszukiwanie obietnic zaczęliśmy od początków 2015 roku - to wtedy, wraz z rozpędzającą się kampanią prezydencką Andrzeja Dudy, zaczął się marsz prawicy po władzę. Przejrzeliśmy obietnice z dwóch kampanii prezydenckich, dwóch kampanii parlamentarnych, wyborów samorządowych i do Parlamentu Europejskiego – bo to przed elekcjami politycy najczęściej wiele obiecują. Sprawdzaliśmy, czy w okresie między wyborami rzucane publicznie przez rządzących zapowiedzi się zmaterializowały. Tak powstał zbiór kilkudziesięciu obietnic, które Zjednoczona Prawica złożyła w ostatnich latach, ale ich "nie dowiozła". Kolejne części cyklu będziemy publikować na Konkret24.tvn24.pl i na stronie głównej Tvn24.pl.

Lista jest otwarta – na bieżąco sprawdzamy wystąpienia prezydenta, polityków PiS, Suwerennej Polski, Partii Republikańskiej. Zachęcamy czytelników do kontaktu z nami i zgłaszania propozycji do weryfikacji. Można to zrobić zarówno przez formularz na stronie, jak i mailem na adres konkret24@tvn.pl.