"Inaczej śpiewali, jak byli w opozycji" - ocenił Artur Dziambor po tym, jak PiS odrzucił w Sejmie poprawkę o likwidacji tak zwanej sejmowej zamrażarki. Wprawdzie poseł Konfederacji pomylił daty, ale co do sedna ma rację: będąc w opozycji, PiS sam chciał zlikwidować mechanizm przetrzymywania poselskich projektów ustaw. Teraz go jednak wykorzystuje: na rozpatrzenie czeka blisko 150 projektów ustaw i uchwał.
Poseł Konfederacji Artur Dziambor wytyka Prawu i Sprawiedliwości hipokryzję, bo podczas głosowania nad zmianą regulaminu Sejmu posłowie PiS odrzucili poprawkę posłów Konfederacji, która zmierzała do likwidacji tzw. sejmowej zamrażarki. 29 września rządząca większość przeforsowała zmianę regulaminu Sejmu polegającą na tym, że wniosek o przedłużenie stanu nadzwyczajnego może przejść w głosowaniu zwykłą większością głosów (30 września Sejm przedłużył o 60 dni stan wyjątkowy na granicy z Białorusią).
Jednak podczas prac w komisji nad zmianą sejmowego regulaminu posłowie Konfederacji zgłosili poprawkę - jej celem było zlikwidowanie mechanizmu pozwalającego marszałkowi Sejmu na niekierowanie do rozpatrzenia projektów niektórych ustaw. Potocznie ten mechanizm nazywany jest sejmową zamrażarką. W głosowaniu sejmowym nad poprawkami do regulaminu ta poprawka przepadła. Za jej odrzuceniem głosowało 224 posłów PiS, trzech z Kukiz'15, dwóch niezależnych, jeden z Polski 2050.
Za przyjęciem poprawki o likwidacji zamrażarki było 171 posłów: Koalicji Obywatelskiej, Koalicji Polskiej, Konfederacji, Polski 2050, Porozumienia, koła Polskie Sprawy. Wstrzymało się 43 posłów Lewicy.
Artur Dziambor, poseł Konfederacji, tak skomentował na Twitterze wynik głosowania: "No kto by pomyślał? PiS właśnie odrzucił własną poprawkę z 2015 roku, którą dziś zgłosiła #Konfederacja, mówiącą o likwidacji zamrażarki sejmowej. Inaczej śpiewali, jak byli w opozycji. Hipokryzja level PiS!".
Jak sprawdziliśmy, poseł pomylił datę: poprawka PiS w sprawie zamrażarki pochodziła z 2011 roku. W treści lekko różniła się od propozycji Konfederacji. Ale cel był ten sam.
Poprawka PiS sprzed 10 lat
Projekt zmian w regulaminie Sejmu, które miały wzmocnić rolę opozycji w trakcie sejmowych obrad, a w którym znalazła się propozycja likwidacji mechanizmu zamrażania prac nad projektami ustaw (głównie poselskich), posłowie PiS zgłosili 10 listopada 2011 roku. PiS było wtedy w opozycji. Jego poprawka przepadła na etapie prac w Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych. Głosowanie nad zmianą regulaminu Sejmu już bez poprawki PiS odbyło się 7 lutego 2014 roku - Sejm większością posłów PO i PSL odrzucił projekt zmian w regulaminie.
Od tamtej pory Sejm zmieniał swój regulamin 25 razy, w samym roku 2015 – cztery razy, ale tylko raz, gdy PiS był jeszcze w opozycji – 12 czerwca 2015 roku. Wtedy PiS nie złożył jednak żadnej poprawki do zmian w sejmowym regulaminie.
Jak marszałek Sejmu "mrozi" ustawy
Poprawki zarówno PiS, jak i Konfederacji miały ten sam cel: odmrożenie prac nad poselskimi projektami ustaw. Regulamin Sejmu od 1997 roku daje marszałkowi izby spore kompetencje w postępowaniu z projektami ustaw. Zgodnie z art. 34 ust. 3 to marszałek Sejmu decyduje, które projekty przesłać do konsultacji społecznych, a na podstawie art. 34 ust. 6 może zwrócić wnioskodawcy projekt, jeśli uzasadnienie nie spełnia wymogów formalnych.
Projekty, co do których istnieje wątpliwość, czy nie są sprzeczne z prawem - w tym z prawem Unii Europejskiej lub zasadami techniki prawodawczej - marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu może skierować do Komisji Ustawodawczej, by ta wyraziła swoją opinię (art. 34 ust. 8). Kolejny ustęp regulaminu daje też marszałkowi prawo do kierowania projektów ustaw do zaopiniowania przez Biuro Analiz Sejmowych i Biuro Legislacyjne. Te decyzje wstrzymują rozpatrywanie projektów ustaw, dopóki nie wpłyną odpowiednie opinie.
Co ważne, jak pisaliśmy w Konkret24, nie ma przepisów określających termin, w jakim marszałek Sejmu powinien skierować projekt ustawy do pierwszego czytania. Nie ma też w regulaminie izby zapisów, które pozwalałyby na wpływanie na decyzje marszałka - składając projekt ustawy, wnioskodawca nie wie, kiedy i czy w ogóle marszałek zdecyduje o rozpoczęciu merytorycznych prac na nim.
Do odwlekania w czasie decyzji o skierowaniu zgłoszonego projektu do pierwszego czytania marszałek Sejmu może wykorzystywać także przepis art. 173 ust. 5 regulaminu: "Wnioski nieuwzględnione przez Marszałka Sejmu, o których mowa w ust. 3, stają się przedmiotem rozstrzygnięcia przez Sejm w terminie nieprzekraczającym czterech miesięcy od dnia ich złożenia". Tak więc marszałek może odrzucić na cztery miesiące np. wniosek opozycyjnych posłów o uzupełnienie porządku obrad posiedzenia Sejmu o punkt dotyczący rozpatrzenia ich projektu ustawy.
Co proponował PiS, a co Konfederacja
PiS w 2011 roku zaproponował, by do art. 37 regulaminu Sejmu o postępowaniu z projektami ustaw dopisać dwa nowe ustępy:
5. Pierwsze czytanie odbywa się nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia projektu ustawy (uchwały), z zastrzeżeniem ust. 6. 6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się do projektów, którym Marszałek Sejmu nie nadał dalszego biegu na podstawie art. 34 ust. 8 oraz do projektów ustaw wniesionych na podstawie art. 118 ust. 2 Konstytucji. poprawka do regulaminu Sejmu zgłoszona przez PiS w 2011 roku
Ta poprawka różni się nieco od tego, co zaproponowała teraz Konfederacja. Ona także wnioskowała o dopisanie do art. 37 regulaminu Sejmu dwóch ustępów, ale ust. 5 brzmiał:
5. Pierwsze czytanie obywa się nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia projektu ustawy(uchwały) do Marszałka Sejmu, z zastrzeżeniem ust. 6. poprawka do regulaminu Sejmu zgłoszona przez Konfederację we wrześniu 2021 roku
Natomiast ust. 6. zaproponowany przez Konfederację brzmiał tak samo jak w propozycji PiS. Różnica dotyczy więc okresu trzymania projektów w zamrażarce: PiS chciał, by pierwsze czytanie projektu ustawy lub uchwały odbywało się nie później niż po sześciu miesiącach od dnia jego złożenia, a Konfederacja chciała skrócenia tego terminu do czterech miesięcy. Oba ugrupowania proponowały, by ta zasada nie dotyczyła obywatelskich projektów ustaw – te na mocy innych przepisów muszą być rozpatrzone w ciągu trzech miesięcy od złożenia – oraz projektów ustaw, które marszałek Sejmu wysłał do zaopiniowania do komisji ustawodawczej.
W 2011 roku PiS zaproponował także likwidację przepisu pozwalającego marszałkowi Sejmu m.in. na odrzucenie na cztery miesiące wniosków o uzupełnienie porządku obrad posiedzenia Sejmu o punkt dotyczący rozpatrzenia ich projektu ustawy. Ta propozycja również nie przeszła w głosowaniu w 2014 roku.
W sejmowej zamrażarce, czyli w wykazie projektów, którym nie nadano numeru druku (bez niego posłowie nie mogą rozpocząć prac nad projektem), a zostały skierowane do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne lub Komisję Ustawodawczą, jest obecnie 118 projektów ustaw i 30 projektów uchwał.
24 lutego, gdy w sejmowej zamrażarce było 100 projektów ustaw, marszałek Elżbieta Witek na konferencji prasowej tłumaczyła, że projektów ustaw, które wpłynęły do Sejmu, jest bardzo dużo i Sejm nie wszystkie jest w stanie procedować. "Będą procedowane, kiedy będziemy mieli na to czas" - oświadczyła.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Mateusz Marek/PAP