Nie tylko kampania wyborcza w nowych wyborach prezydenckich jest krótka, krótszy jest też czas na podjęcie decyzji o tym, w jaki sposób chcemy głosować 28 czerwca. Najszybciej – już do 15 czerwca - decyzję w sprawie udziału w głosowaniu korespondencyjnym powinni podjąć ci, którzy mieszkają za granicą.
Krótkie terminy na wykonanie niezbędnych czynności wyborczych wynikają z kalendarza wyborczego, jaki w porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą ustaliła marszałek sejmu Elżbieta Witek, ogłaszając 3 czerwca datę nowych wyborów. Było to dzień po tym, jak Sejm uchwalił ustawę o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 roku z możliwością głosowania korespondencyjnego.
Ustawa z 2 czerwca określiła sposób organizacji wyborów prezydenckich po tym, gdy PKW w uchwale z 10 maja uznała, że poprzednie wybory tego dnia się nie odbyły. Nowe mają charakter hybrydowy – odbędą się w drodze tradycyjnego głosowania w lokalach wyborczych, przez pełnomocnika, a także w głosowaniu korespondencyjnym dla tych, którzy będą tego chcieli oraz dla osób w kwarantannie.
Konkret24 zebrał odpowiedzi na najczęściej dziś zadawane pytania dotyczące wyborów.
Jak zagłosować poza miejscem zamieszkania?
Jeśli chcę głosować poza miejscem zamieszkania, gdzie dotychczas zawsze głosowałem - czy mogę się dopisać do rejestru wyborców w innym miejscu? Od kiedy i do kiedy?
Najpóźniej do 23 czerwca w urzędzie gminy, na terenie której wyborca przebywa czasowo, należy złożyć pisemny wniosek o dopisanie do spisu wyborców w wybranym obwodzie głosowania. Umieszczenie w spisie wyborców w tym obwodzie będzie obowiązywać także w drugiej turze głosowania.
Wyborcy na stałe mieszkający w kraju, którzy w dniu wyborów będą za granicą, mają czas do 25 czerwca na zawiadomienie odpowiedniego konsula o zamiarze głosowania w obwodzie utworzonym za granicą. Ci, którzy znajdą się za granicą po 28 czerwca, na zgłoszenie takiego wniosku, by móc zagłosować w drugiej turze, będą mieli czas do 9 lipca.
Jest jeszcze jedna możliwość: wystąpienie z wnioskiem do urzędu gminy, w której wyborca jest ujęty w spisie wyborców, o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania. Trzeba to zrobić najpóźniej do 26 czerwca. To zaświadczenie trzeba odebrać osobiście lub przez pełnomocnika; umożliwi ono zagłosowanie w dowolnym obwodzie w kraju i za granicą. Obowiązuje też w drugiej turze.
Czy osoba, która 10 maja dopisała się do spisu wyborców w danej gminie, musi to zrobić jeszcze raz?
Tak, ponieważ postanowienie marszałek Sejmu dotyczy ogłoszenia terminu nowych wyborów i nowego kalendarza wyborczego. Wyjątek zrobiono dla osób wpisanych do spisu wyborców w obwodach zagranicznych w poprzednich wyborach 10 maja - one zostaną również ujęte w spisie wyborców w wyborach 28 czerwca.
A jeśli nie wiem, gdzie będę przebywał podczas drugiej tury głosowania? Co powinienem zrobić, by móc głosować w Polsce tam, gdzie akurat będę?
Osoby, które zmienią miejsce pobytu po 28 czerwca, i wiedzą, gdzie będą w trakcie drugiej tury, a nie złożyły wniosku o dopisanie do spisu wyborców do 23 czerwca, mogą to zrobić jeszcze przez drugą turą – najpóźniej do 7 lipca. Wtedy będą mogli zagłosować tylko tam, gdzie zostali dopisani do spisu wyborców.
Wyborcy, którzy w pierwszej turze głosowali "u siebie", a potem zmienią miejsce pobytu, mogą wystąpić o zaświadczenie o prawie do głosowania w drugiej turze najpóźniej do 10 lipca. Po otrzymaniu tego zaświadczenia mogą zagłosować w dowolnym obwodzie głosowania.
Jeśli po pierwszej turze wyborów wyjadę za granicę, na jakich warunkach będę tam mógł głosować korespondencyjnie w drugiej turze?
W przypadku drugiej tury wyborca, który nie zgłosił zamiaru głosowania korespondencyjnego przed pierwszą, może po dniu pierwszego głosowania zgłosić konsulowi zamiar głosowania korespondencyjnego w ponownej turze, ale najpóźniej do 29 czerwca.
Ustawa w tym względzie zawiera jednak ważne zastrzeżenie, zawarte w art. 2 ust. 3:
Głosowania korespondencyjnego za granicą nie przeprowadza się także w państwach, na terytorium których nie ma możliwości organizacyjnych, technicznych lub prawnych przeprowadzenia głosowania w takiej formie. art. 2 ust. 3 ustawy z 2 czerwca 2020 roku
Ustawa odsyła do rozporządzenia ministra spraw zagranicznych, które określa obwody do głosowania korespondencyjnego oraz takie, w których ze względu na sytuację epidemiczną możliwe jest głosowanie wyłącznie korespondencyjne.
Z opublikowanego 9 czerwca w Dzienniku Ustaw rozporządzenia ministra spraw zagranicznych w sprawie utworzenia obwodów głosowania w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 roku dla obywateli polskich przebywających za granicą i z załącznika do niego wynika, że tylko korespondencyjne głosowanie przewidziano w obwodach głosowania m.in. w Argentynie, Australii, Belgii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Kanadzie, Niemczech, Norwegii, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. PKW nie zgłosiła zastrzeżeń do projektu tego rozporządzenia.
Jestem osobą po 60. roku życia. Czy mogę wziąć udział w wyborach korespondencyjnie?
Tak, bo ustawa z 2 czerwca stwarza możliwość głosowania korespondencyjnego dla wszystkich wyborców zainteresowanych tą formą głosowania.
Co z głosowaniem niepełnosprawnych?
Jestem osobą niepełnosprawną. Czy mogę wziąć udział w wyborach korespondencyjnie?
Tak, bo ustawa z 2 czerwca przewiduje możliwość głosowania korespondencyjnego dla wszystkich chętnych. Zamiar głosowania korespondencyjnego w kraju wyborca zgłasza komisarzowi wyborczemu za pośrednictwem urzędu gminy - w gminie, gdzie jest wpisany do spisu wyborców - najpóźniej do 16 czerwca. Korespondencyjnie nie mogą głosować osoby niepełnosprawne, które przebywają w szpitalach, domach pomocy społecznej, domach studenckich lub zespołach domów studenckich, zakładach karnych i aresztach śledczych.
Czy osoby w kwarantannie głosują?
Przebywam w kwarantannie. Czy jeśli przedłuży się ona do 28 czerwca, będę mógł wziąć udział w wyborach korespondencyjnie?
Tak, pod warunkiem jednak, że zamiar takiego głosowania wyborca podlegający w dniu wyborów obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych zgłosi najpóźniej do 23 czerwca do urzędu gminy, w której jest ujęty w spisie wyborców.
Jeśli zostanę objęty kwarantanną po 26 czerwca, czy będę miał szansę wziąć udział w wyborach korespondencyjnych?
Z wyjaśnień PKW wynika, że jeżeli wyborca rozpoczął podleganie obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych po 23 czerwca, może zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego tylko do 26 czerwca. Ktoś, kto trafi na kwarantannę 27 czerwca, nie będzie mógł głosować korespondencyjnie.
Pytania o pakiet wyborczy
Chcę wziąć udział w głosowaniu korespondencyjne, gdzie mam to zgłosić?
Wyborca głosujący w kraju powinien zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego komisarzowi wyborczemu za pośrednictwem urzędu gminy w gminie, w której ten wyborca jest ujęty w spisie wyborców. Zgłoszenie może być ustne, pisemne lub w formie elektronicznej za pośrednictwem usługi udostępnionej na platformie e-PUAP.
W przypadku głosowania za granicą zamiar głosowania korespondencyjnego powinien być zgłoszony przez wyborcę właściwemu konsulowi. Można to zgłosić ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej. PKW nie precyzuje, co należy w tym przypadku rozumieć przez "formę elektroniczną". Z tym pytaniem odesłano nas do MSZ.
Czy jeśli chcę głosować korespondencyjnie, będę musiał potwierdzić odbiór pakietu wyborczego?
Nie, obecnie obowiązujące przepisy tego nie przewidują.
Zgodnie z informacją PKW, urząd gminy prześle pakiet wyborczy za pośrednictwem Poczty Polskiej. Doręcza go zespół co najmniej dwóch pracowników Poczty Polskiej. Przekaże on pakiet bezpośrednio do oddawczej skrzynki pocztowej wyborcy. Po doręczeniu pakietu do skrzynki odpowiada za niego użytkownik skrzynki.
Artykuł 12 pkt. 1 ustawy z 2 czerwca przewiduje, że właściwy minister do spraw łączności, w tym wypadku minister infrastruktury, określi w drodze rozporządzenia tryb dostarczania pakietów do wyborców głosujących w kraju. Do 9 czerwca w systemie Rządowego Centrum Legislacji nie było projektu takiego rozporządzenia.
Czy zostanę jakoś poinformowany, że pakiet wyborczy został mi już dostarczony do skrzynki?
Nie, obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują przekazania takiej informacji wyborcy. Odpowiednie rozporządzenie ministra infrastruktury szczegółowo określi tryb dostarczania pakietów do wyborców głosujących w kraju. Do 9 czerwca w systemie Rządowego Centrum Legislacji nie było projektu takiego rozporządzenia.
Jeśli w mojej skrzynce pocztowej nie znajdę pakietu wyborczego do 23 czerwca, co mam zrobić?
Należy zgłosić się do urzędu gminy w której jesteśmy zarejestrowani w spisie wyborców.
Za przekazanie pakietu wyborczego odpowiada gmina i Poczta Polska. Ustawa z 2 czerwca przewiduje, że pakiet wyborczy może zostać niedostarczony, jeśli wyborca nie ma skrzynki albo jeśli jego "skrzynka pocztowa uniemożliwia doręczenie pakietu wyborczego". Wtedy zespół dostarczający pakiety wyborcze wystawi zawiadomienie o możliwości odbioru pakietu we właściwej dla danego adresu placówce pocztowej. Zostawi je w drzwiach mieszkania wyborcy. Na odebranie pakietu z poczty wyborca ma jeden dzień od dnia pozostawienia zawiadomienia.
Wyborca osobiście odbiera pakiet wyborczy w urzędzie gminy, jeżeli zadeklarował to w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnego.
Jeśli zgłoszę udział w głosowaniu korespondencyjnym, a nie wezmę udziału w wyborach i nie oddam karty do głosowania (nieważne czy wypełnionej, czy nie), czekają mnie jakieś konsekwencje?
W obowiązujących przepisach nie ma zapisu o sankcjach za zatrzymanie karty do głosowania.
Skąd się dowiem, gdzie jest moja skrzynka oddawcza?
Państwowa Komisja Wyborcza informuje, że kopertę zwrotną należy "wrzucić do znajdującej się na terenie gminy, w której zlokalizowana jest obwodowa komisja wyborcza właściwa dla danego wyborcy, nadawczej skrzynki pocztowej Poczty Polskiej". Pytanie, jak należy rozumieć "właściwa dla danego wyborcy", Konkret24 wysłał do rzecznika PKW - odpowiedział, że chodzi o zwykłą czerwoną skrzynkę Poczty Polskiej. Podkreślił, że tam, gdzie głosujemy, tj. wskazujemy adres dostarczenia pakietu wyborczego, tam powinniśmy być też w spisie wyborców.
Do kiedy najpóźniej muszę oddać pakiet do skrzynki oddawczej? Czy muszę to zrobić osobiście?
Pakiet wyborczy należy wrzucić do skrzynki Poczty Polskiej lub zanieść do odpowiedniego urzędu gminy w godzinach jego pracy najpóźniej do 26 czerwca - czyli na dwa dni przed głosowaniem w lokalach wyborczych.
Ustawa z 2 czerwca nie precyzuje, kto powinien wrzucić pakiet wyborczy do skrzynki nadawczej. Natomiast do urzędu gminy pakiet należy oddać osobiście.
Można też oddać pakiet w dniu wyborów do obwodowej komisji wyborczej w obwodzie głosowania, w którym wyborca jest wpisany do spisu. Jak wskazuje ustawa, wyborca może to zrobić osobiście lub za pośrednictwem innej osoby do zakończenia czasu głosowania.
Głosowanie Polaków za granicą
Jak, mieszkając za granicą, mogę wziąć udział w głosowaniu?
Wszyscy uprawnieni do głosowania przebywający poza granicami kraju mogą zagłosować w obwodach głosowania utworzonych za granicą osobiście lub korespondencyjnie. Jak wskazuje MSZ, ze względu na sytuację epidemiczną w niektórych obwodach utworzonych za granicą będzie możliwe tylko głosowanie korespondencyjne. W części obwodów z uwagi na kwestie organizacyjne lub techniczne możliwe będzie głosowanie wyłącznie osobiste.
Zgodnie z kalendarzem wyborczym informacje o obwodach za granicą, sposobach głosowania w danych obwodach i siedzibach obwodowych komisji wyborczych powinna zostać podana do wiadomości do 9 czerwca.
Rozporządzenie ministra spraw zagranicznych w sprawie utworzenia obwodów głosowania w wyborach przewiduje 169 komisji wyborczych. To niemal dwukrotnie mniej niż w wyborach parlamentarnych w 2019 roku - wskazuje portal Deutsche Welle.
Głosowanie w obwodach utworzonych za granicą odbędzie się w niedzielę 28 czerwca w godzinach 7.00-21.00 z wyjątkiem obwodów głosowania w krajach Ameryki Południowej i Ameryki Północnej, gdzie głosowanie odbędzie się w sobotę 27 czerwca w godz. 7.00-21.00 czasu lokalnego - podaje na swojej stronie MSZ.
Do kiedy muszę zgłosić, że chcę głosować korespondencyjnie?
W przypadku głosowania za granicą zamiar głosowania korespondencyjnego powinien być zgłoszony przez wyborcę właściwemu konsulowi najpóźniej do 15 czerwca.
Jak zostanie mi dostarczony pakiet wyborczy, czy zostanę o tym poinformowany i będę musiał potwierdzić odbiór?
W przypadku głosowania korespondencyjnego za granicą właściwy konsul, nie później niż do 22 czerwca, wysyła pakiet wyborczy na wskazany przez wyborcę adres. Pakiet zostanie wysłany przesyłką nierejestrowaną, zatem nie ma potrzeby potwierdzania jego odbioru.
Rozporządzenie ministra spraw zagranicznych w sprawie przesyłek w głosowaniu korespondencyjnym w wyborach prezydenckich 2020 roku zakłada, że w krajach, w których operator wykonujący usługi pocztowe lub przewozowe nie realizuje usługi przesyłki nierejestrowanej lub nie daje rękojmi należytego wykonania usługi przesyłki nierejestrowanej, konsul przekazuje pakiet wyborczy przesyłką rejestrowaną, której odbiór należy potwierdzić.
Wyborca za granicą może też odebrać pakiet wyborczy w konsulacie, jeżeli zadeklarował to w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnego.
Skąd będę wiedział, gdzie odesłać pakiet wyborczy? Do kiedy mam czas? Czy obowiązuje data stempla pocztowego?
Głosując korespondencyjnie za granicą, kopertę zwrotną z kartą do głosowania i oświadczeniem o osobistym i tajnym oddaniu głosu należy do 26 czerwca wysłać na własny koszt do właściwego konsula. Konsul przekaże głosy właściwej obwodowej komisji wyborczej. Przekaże tylko te dokumenty, które otrzymał do czasu zakończenia głosowania, nie obowiązuje tu data na stemplu pocztowym. Adresy polskich przedstawicielstw na świecie są na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Czy mogę osobiście dostarczyć pakiet wyborczy do skrzynki oddawczej?
Złożenie pakietu wyborczego w nadawczej skrzynce pocztowej Poczty Polskiej przewidziano jako jedną z możliwości oddania głosu w kraju. W przypadku głosowania za granicą, jeśli nie wysyłamy pakietu za pośrednictwem żadnego z lokalnych operatorów, możemy osobiście dostarczyć dokumenty do właściwej obwodowej komisji wyborczej. Możemy to zrobić od 26 czerwca do zakończenia głosowania.
Czy ktoś za mnie może dostarczyć pakiet wyborczy do skrzynki oddawczej?
Pakiet wyborczy do właściwej obwodowej komisji wyborczej może za nas dostarczyć inna osoba.
Czy jeśli teraz jestem za granicą, ale 28 czerwca będę już w Polsce i będę chciał głosować, mogę dopisać się do spisu wyborców w polskiej gminie bądź zgłosić, gdzie należy mi przesłać pakiet wyborczy?
Wyborca stale zamieszkały za granicą może wziąć udział w głosowaniu w dowolnym obwodzie głosowania w kraju, jeżeli w dniu głosowania przedstawi obwodowej komisji wyborczej dokument potwierdzający stałe zamieszkiwanie za granicą (wraz z jego tłumaczeniem przysięgłym na język polski) oraz ważny polski paszport.
Wyborca, który 28 czerwca wróci do kraju, by tego dnia zagłosować, powinien mieć zaświadczenie o prawie do głosowania. Może o nie wystąpić drogą elektroniczną do urzędu gminy najpóźniej do 26 czerwca. Takie zaświadczenie może odebrać upoważniona osoba.
Przepisy nie przewidują natomiast możliwości odebrania pakietu wyborczego w dniu głosowania, ponieważ termin na ich dostarczenie do wyborców, którzy głosują korespondencyjnie mija 23 czerwca.
Autor: Piotr Jaźwiński, Gabriela Sieczkowska, Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: tvn24