Poseł PiS Przemysław Czarnek podczas dyskusji w telewizyjnym studiu straszył "lewacką ideologią", a jako rzekomy dowód jej złego wpływu na dzieci wskazał uczniów amerykańskich szkół, którzy "utożsamiają się z kotami, ćmami" i "chodzą na czworakach". Sprawdziliśmy, o co posłowi może chodzić. Okazuje się, że powiela fałszywy spin republikanów w USA. Sprawa dotyczy popularnej od lat subkultury.
W sobotę 25 stycznia kandydat Prawa i Sprawiedliwości na prezydenta Karol Nawrocki spotkał się z mieszkańcami Oławy na Dolnym Śląsku. Odnosząc się do sprawy sprzedaży w księgarni Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie książki "Gender queer. Autobiografia" - co nagłaśniała opozycja, uderzając w Rafała Trzaskowskiego - Nawrocki wrzucił do niszczarki okładkę tej książki. Powtarzał przy tym fałszywy przekaz prawicy, że to pozycja "dla dzieci", że w MSN prowadzona jest "indoktrynacja dzieci". (Weryfikowaliśmy to w Konkret24). Dzień później ta książka i wypowiedzi Nawrockiego były jednym z tematów dyskusji w programie "Śniadanie Rymanowskiego" w Polsat News.
Głos zabrał m.in. poseł PiS Przemysław Czarnek, były minister edukacji w rządzie Zjednoczonej Prawicy. Zwracając się do wiceministra zdrowia Wojciecha Koniecznego z Lewicy, stwierdził: "Otóż to nie jest tak, panie doktorze, panie pośle, że to jest wszystko jedno, jeśli chodzi o gender i seks. Otóż w szkołach amerykańskich, pod Waszyngtonem, do dwudziestu procent dzieci przez wasze utożsamianie się inne niż rzeczywistość człowieka, utożsamia się z kotami, ćmami, chodzą na czworakach. Do tego upodlenia doprowadziła ideologia lewacka. Wasza lewacka ideologia genderowska!".
O co mogło chodzić posłowi Czarnkowi? Najprawdopodobniej o to samo, co za cel obrali sobie skrajnie prawicowi republikanie w USA. Tylko że ich przekaz okazał się zmanipulowaną narracją o fandomie futrzaków.
Wyborcza narracja republikanów w USA. Brak dowodów. Dementi szkół
Nie znaleźliśmy żadnych anglojęzycznych i polskich źródeł informacji, które potwierdzałyby fakt bądź konkretne wydarzenie, jakoby do 20 procent uczniów szkół pod Waszyngtonem lub Dystrykcie Kolumbii "utożsamiało się z kotami, ćmami" i "chodzili na czworakach". Jednak nie bez powodu poseł Czarnek mówił o Stanach Zjednoczonych - bo przekazy straszące młodzieżą rzekomo identyfikującą się jako zwierzęta są obecne w amerykańskiej infosferze od co najmniej kilku lat.
W 2022 roku, podczas kampanii wyborczej do Kongresu, niektórzy konserwatywni kandydaci republikanów przekonywali wyborców - nie przedstawiając żadnych dowodów - że w niektórych amerykańskich szkołach uczniowie identyfikujący się jako koty mogą korzystać z kuwet zamiast z toalety. Do takich sytuacji miało rzekomo dochodzić m.in. w Minnesocie, Kolorado i Tennessee. Wypowiedzi polityków cytowały media. W październiku 2022 roku dziennikarze NBC News doliczyli się co najmniej 20 polityków Partii Republikańskiej twierdzących, że szkoły zapewniają różne udogodnienia uczniom, którzy identyfikują się jako koty.
Jednak każdy z okręgów szkolnych wskazanych przez tych polityków - w oficjalnych komunikatach lub w odpowiedzi na pytanie NBC News - oświadczył, że twierdzenia republikanów są nieprawdą. "Nie ma dowodów na to, że jakakolwiek szkoła udostępniła kuwety dla uczniów, bo identyfikują się oni jako koty" - informowała stacja NBC News. W 2022 roku doniesienia te dementowały również inne amerykańskie redakcje, m.in. CNN, Reuters, Associated Press i serwis fact-checkingowy PolitiFact.
Nie pokazano ani jednej sytuacji, o których mówili republikanie. Nie ma dowodów na to, że uczniowie w USA identyfikują się jako zwierzęta i zakłócają porządek w klasach swoim zachowaniem, np. miauczeniem czy mruczeniem - wyjaśniała latem 2022 roku redakcja Reuters.
Kim są futrzaki. Kiedy nosi się fursuity
Republikańscy politycy odnosili swój przekaz do młodzieży należącej do fandomu furries, czyli futrzaków. Tak określa się osoby należące do subkultury tzw. sztuki futrzastej. Tworzą ją twórcy prac przedstawiających antropomorficzne zwierzęta oraz ci, którzy zachowaniem i wyglądem naśladują różne stworzenia. Doktor Sharon Roberts, współzałożycielka International Anthropomorphic Research Project znanego jako Furscience - to grupa interdyscyplinarnych profesorów, którzy badają fandom furry i inne grupy fanów od ponad 15 lat - tłumaczyła w wywiadzie dla serwisu Vice, że przekazy medialne zazwyczaj zniekształcają rzeczywistość tej subkultury.
Tymczasem furries to fandom znany od dziesięcioleci, którego początki sięgają lat 70. Jego członkowie - dzieci i dorośli - przebierają się i wcielają w role antropomorficznych postaci zwierząt. Takie postaci znamy m.in. z animowanych filmów, bajek czy komiksów. Członkowie tej subkultury od lat organizują konwenty i spotkania na całym świecie, w tym w Polsce. W 2025 roku zaplanowano takie wydarzenia m.in. w Gdańsku, Łodzi i Wrocławiu.
Wyjaśnijmy: fandom to społeczność skupiona wokół wspólnego zainteresowania. Dla wielu osób fandom jest sposobem na budowanie relacji społecznych z innymi. Na przykład fandomy tworzą fani anime, fani piosenkarki Taylor Swift, fani filmów z serii "Gwiezdne wojny" czy książek z trylogii "Władca Pierścieni".
"Wiele osób uważa, że futrzaki przebierają się za zwierzęta. Niektórzy uważają, że ubierają się tak cały czas. Ale to nie do końca prawda" - wyjaśnia w tekście dla The Conversation wspomniana wyżej dr Sharon E. Roberts. "Futrzaki nie identyfikują się jako zwierzęta; identyfikują się ze zwierzętami. Podobnie jak cosplayerzy zazwyczaj nie wierzą przecież, że są prawdziwym Spidermanem, tak i futrzaki nie myślą, że są swoimi fursonami (to własne zwierzęce persony - red.)" - tłumaczy Roberts (pogrubienia od redakcji). Badaczka podkreśla, że subkultura futrzaków nie jest orientacją seksualną. "Warto jednak zauważyć, że w społeczności futrzaków istnieje wiele marginalizowanych grup. W zależności od badania ponad 70 procent futrzaków identyfikuje się jako LGBTQ+, a ponad 25 procent to osoby o zróżnicowanej tożsamości płciowej" - pisze.
Rozmawiając z serwisem Vice o sposobach, w jakie futrzaki wyrażają się poprzez wygląd zewnętrzny, dr Roberts tłumaczyła: "Fursuity (czyli kostiumy - red.) na pewno przyciągają najwięcej uwagi, a badaczom umożliwiają utrzymanie w tajemnicy tożsamości ich rozmówców. Jednak jedynie około 15 proc. futrzaków posiada takie kostiumy, dla reszty pozostają zdecydowanie zbyt drogą inwestycją. Tani fursuit to wydatek rzędu 3 tys. dolarów (ponad 12,5 tys. złotych). Biorąc pod uwagę, że fandom składa się głównie z młodych ludzi – w okolicach dwudziestki, jak wynika z naszych badań – to nie wiem jak ty, ale ja w wieku 23 lat nie miałam jak wydać takiej kwoty na przebranie. Wielu z nich robi natomiast własne kostiumy; mają talent i potrafią projektować oraz szyć".
Badaczka wyjaśniała, że fursuity wkłada się przede wszystkim na imprezy futrzaków. "Przykładowo, gdy ma się pozwolenie kręgielni, można w niej urządzić spotkanie dla osób w kostiumach. Zawsze trzeba uzyskać wcześniej zgodę, ale jak przyjdzie co do czego, to zobaczymy po prostu grupę ludzi, która się dobrze bawi i przy okazji jest w fursuitach. Najprawdopodobniej w takiej sytuacji będą wybierać się na jakiś zjazd albo uczestniczyć w paradzie. Zwyczajowo kostiumy zakłada się na specjalne okazje, ale dobór akcesoriów każdego dnia to już indywidualna kwestia. Sporo futrzaków w ogóle nie nosi żadnych ozdób; przynależność do grupy to dla nich po prostu element tożsamości" - opowiadała.
W 2022 roku - gdy republikanie promowali swoją tezę o młodzieży załatwiającej się do kuwet - prof. Courtney Plante mówił redakcji Reuters, że "twierdzenie o tym, że w szkołach panuje pandemia futrzaków jedzących z psich misek lub szczekających i syczących na lekcjach" krąży w internecie od ponad dekady. "A jednak, pomimo przebadania tysięcy futrzaków, nie znaleźliśmy żadnych dowodów na poparcie tej tezy... Gdyby istniała taka epidemia dzieci wyjących i miauczących w szkołach, chyba łatwo byłoby je znaleźć i postawić przed kamerą (lub przynajmniej przed jednym z ich nauczycieli!)" - zauważył.
W swoich przekazach amerykańscy republikanie często mylili fandom furry z therianami. "Terianie wierzą w głębi duszy, że są uwięzieni w ludzkim ciele, podczas gdy mają należeć do innego gatunku" - mówiła agencji Reuters dr Kathy Gerbasi, psycholożka specjalizująca się w badaniu subkultur furry i therian.
Źródło: Konkret24