W których regionach kraju nie powinniśmy robić grilla, a w których jeszcze można? Prezentujemy strefy ryzyka


W siedmiu warszawskich dzielnicach, trzech miastach na Mazowszu i siedmiu mazowieckich powiatach należy do końca roku powstrzymać się od grillowania. W 14 województwach można rozpalać grille - ale i tam są rejony, gdzie już występuje ryzyko przekroczenia docelowego poziomu toksycznego bezno(a)pirenu. Tylko w jednym województwie nie ma tego ryzyka.

Według raportu agencji badawczej Inquiry "Sezon grillowy - postawy Polaków 2021" opublikowanego 14 maja aż trzy czwarte Polaków zamierzało w ciągu miesiąca wziąć udział w imprezie grillowej, przeznaczając na ten cel między 50 a 200 zł. Jak szacuje agencja Inquiry, w Polsce wydatki na grillowanie wynoszą 15 mld zł rocznie. Ponieważ sezon grillowy właśnie trwa, warto pamiętać, że przyjemność ta ma jednak negatywny wpływ na środowisko: podczas grillowania wydziela się związek chemiczny z grupy benzopirenów - benzo(a)piren, który jest jednym z najbardziej toksycznych składników smogu. Dlatego ze względu na prawo ochrony środowiska nie wszędzie można swobodnie rozpalić grilla.

Węgiel do grillowania pod lupą. Naukowcy znaleźli szkodliwe substancje
Węgiel do grillowania pod lupą. Naukowcy znaleźli szkodliwe substancjeFakty po południu

Właśnie ten temat został wywołany ostatnio podczas jednej z dyskusji na Twitterze. 27 czerwca użytkownik Grzegorz Kuczyński zamieścił tam zdjęcie grilla w ogródku z komentarzem: "Po rowerowej wycieczce nad Wisłą pora na obiadek". Odnosząc się do tego wpisu, użytkownik Rafal Dutkiewicz zapytał: "Czy prezydent Trzaskowski zniósł już zakaz grillowania?".

"Skądże! Obowiązuje do końca 2021 roku!"– zareagował na to Smog Wawerski, czyli znany pod tym nickiem w mediach społecznościowych działacz antysmogowy Łukasz Gmurczyk.

Siedem dzielnic Warszawy, miasta i powiaty na Mazowszu

Istotnie, na internetowych stronach Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy 26 kwietnia opublikowano komunikat Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska o ryzyku wystąpienia przekroczenia średniorocznego poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10. Toksyczny benzo(a)piren może przenikać do układu oddechowego i krwiobiegu, nasilając występowanie groźnych chorób. Jest obecny w dymie papierosowym, powstaje w trakcie spalania węgla, drewna, śmieci - i także podczas grillowania.

Z powyższego komunikatu wynika, że ryzyko przekroczenia średniorocznego poziomu docelowego - który dla benzo(a)pirenu dla całego kraju wynosi 1 nanogram na metr sześcienny - może być przekroczone w następujących dzielnicach Warszawy: Wawer, Wesoła, Ochota, Włochy, Wola, Mokotów, Ursus. Zgodnie zaś z wojewódzkim planem ochrony powietrza, przyjętym 8 września 2020 roku przez sejmik województwa mazowieckiego, w sytuacji ryzyka przekroczenia docelowego poziomu bezno(a)pirenu w zagrożonych strefach należy ograniczyć rozpalanie grilli i ognisk, a zakazuje się rozpalania kominków i używania dmuchaw do liści.

Ostrzeżenie dla Mazowsza o ryzyku przekroczenia norm jakości powietrzaGłówny Inspektorat Ochrony Środowiska

Komunikat GIOŚ wskazuje także inne miejsca w województwie mazowieckim, w których takie ograniczenia i zakazy powinny być stosowane. Są to: Radom, Siedlce i Ostrołęka oraz powiaty piaseczyński, legionowski, wołomiński, otwocki, pruszkowski, warszawski zachodni, siedlecki.

GIOŚ ocenił na podstawie pomiarów jakości powietrza z lat poprzednich, że ryzyko przekroczenia rocznego poziomu szkodliwego benzo(a)pirenu w wymienionych miejscach na Mazowszu będzie się utrzymywać do końca 2021 roku - a więc do końca roku ich mieszkańcy powinni ograniczyć grillowanie.

Mazowsze - strefy, gdzie należy ograniczyć rozpalanie grilli i ognisk GIOŚ

16 mln Polaków w żółtej strefie

Podobne komunikaty o ryzyku przekroczenia docelowego poziomu bezno(a)pirenu GIOŚ wydał w kwietniu tego roku dla pozostałych 15 województw. Do informowania o ryzyku przekroczenia dopuszczalnych norm szkodliwych substancji w powietrzu zobowiązuje bowiem ustawa o ochronie środowiska - która na sejmiki wojewódzkie nakłada obowiązek przyjęcia planów ochrony powietrza.

Z grilla na dachu wieżowca zrobiło się ognisko. Służby wzywają do odpowiedzialnego zachowania (materiał z 2018 roku)
Z grilla na dachu wieżowca zrobiło się ognisko. Służby wzywają do odpowiedzialnego zachowania (materiał z 2018 roku)Fakty TVN

Z komunikatów GIOŚ wynika, że tylko w województwie lubuskim nie ma już ryzyka przekroczenia norm bezno(a)pirenu – bo okres jego występowania określono do 28 lutego tego roku. W każdym z pozostałych województw istnieje jakaś strefa ryzyka. W każdej z nich, podobnie jak na Mazowszu, ryzyko wysokiego poziomu bezno(a)pirenu (oznacza się je w informacjach GIOŚ i alertach centrów zarządzania kryzysowego kolorem żółtym) ma występować do końca roku.

Wszystkie te strefy ryzyka obejmują tereny, na których mieszka łącznie prawie 16 mln osób. Są to:

- dolnośląskie: Wrocław, Legnica, Wałbrzych, Głogów, Jelenia Góra, Nowa Ruda, Oława, Oleśnica, Osieczów, Polkowice, Środa Śląska, Świdnica, Szczawno-Zdrój, Zgorzelec, Milicz;

- kujawsko-pomorskie: Bydgoszcz (z wyjątkiem południa), Toruń (z wyjątkiem zachodu), powiat toruński, południowo-centralny Włocławek, Grudziądz, Inowrocław, Brodnica, Ciechocinek, Wieniec Zdrój;

- lubelskie: Lublin, powiat lubelski, powiat świdnicki, Biała Podlaska, powiat bialski, Chełm, powiat chełmski, powiat kraśnicki, powiat puławski, Zamość, powiat zamojski;

- łódzkie: niektóre rejony Łodzi, Pabianic, Bełchatowa, Brzezin, Kutna, centrum Piotrkowa Trybunalskiego; Radomsko (centrum, część środkowo-południowa, środkowo-zachodnia); Rawa Mazowiecka; centrum Sieradza; centrum Skierniewic; centrum Tomaszowa Mazowieckiego; Uniejów; Wieluń; centrum Zduńskiej Woli;

- małopolskie: Kraków, Tarnów; Nowy Sącz; powiaty: bocheński, brzeski, gorlicki, wielicki, nowotarski, nowosądecki, olkuski, oświęcimski, suski, chrzanowski, tarnowski, krakowski, tatrzański;

- mazowieckie: dzielnice Warszawy - Wawer, Wesoła, Ochota, Włochy, Wola, Mokotów, Ursus; Radom, Siedlce, Ostrołęka; powiaty: piaseczyński, legionowski, wołomiński, otwocki, pruszkowski, warszawski zachodni, siedlecki;

- opolskie: Opole, części gmin: Komprachcice, Prószków, Chrząstowice, Turawa, Łubniany, Dobrzeń Wielki, Dąbrowa;

- podkarpackie: Rzeszów, Krosno, Przemyśl, Tarnobrzeg oraz powiaty: rzeszowski, dębicki, ropczycko-sędziszowski, jarosławski, jasielski, strzyżowski, krośnieński, mielecki, niżański, stalowowolski, przemyski, sanocki, leski, brzozowski, tarnobrzeski, przeworski, kolbuszowski, łańcucki;

- podlaskie: Łomża, Suwałki;

- pomorskie: całe województwo;

- śląskie: całe województwo;

- świętokrzyskie: Kielce oraz powiaty starachowicki i buski;

- warmińsko-mazurskie: Biskupiec, Iława, Nidzica;

- wielkopolskie: Poznań, Kalisz, Leszno, powiaty: poznański, kaliski, gnieźnieński, leszczyński, nowotomyski, ostrowski, pilski i wągrowiecki;

- zachodniopomorskie: Myślibórz, południowy Szczecinek.

Sam fakt, że dana miejscowość jest w strefie ryzyka, nie znaczy od razu, że nie można tam grillować. To bowiem zależy od lokalnych, przyjętych w danym województwie planów ochrony powietrza. Poza mazowieckim, w pozostałych plany takie pozwalają na grillowanie nawet w sytuacji istnienia ryzyka przekroczenia rocznych norm benzo(a)pirenu.

Kiedy bez grilli, ognisk, kominków i dmuchaw?

Jednak ta sytuacja zmienia się, gdy służby ochrony środowiska ogłoszą:

ryzyko przekroczenia poziomu informowania

poziom alarmowy.

Przez przekroczenie poziomu informowania (kolor pomarańczowy) rozumie się takie stężenie substancji w powietrzu, powyżej którego istnieje już zagrożenie zdrowia ludzkiego wynikające z krótkotrwałego narażenia na działanie zanieczyszczeń wrażliwych grup ludności; wtedy niezbędna jest natychmiastowa i właściwa informacja. Poziom alarmowy (kolor czerwony) oznacza taki poziom substancji w powietrzu, którego nawet krótkotrwałe przekroczenie może powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi.

"W miejscach, gdzie smog jest większy, występowało więcej przypadków ciężkich COVID-19"
"W miejscach, gdzie smog jest większy, występowało więcej przypadków ciężkich COVID-19"Fakty TVN

Dla bezno(a)pirenu nie określono wartości ryzyka przekroczenia poziomu informowania ani poziomu alarmowego - są natomiast oznaczone wartości dla poziomu emisji pyłu zawieszonego PM 10. Składa się z mieszaniny cząstek zawieszonych w powietrzu będących zlepkiem różnych substancji. Może zawierać substancje toksyczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, (np. rakotwórczy benzo(a)piren), metale ciężkie, dioksyny i furany.

Gdy zostanie przekroczony poziom informowania (dla pyłu PM 10 jest to wartość 100 mikrogramów na metr sześcienny) albo poziom alarmowy dla stężenia PM 10 (150 mikrogramów na metr sześcienny), to w następujących województwach zakazy grillowania będą obowiązywały na tych obszarach, gdzie nastąpiło przekroczenie norm:

dolnośląskie

mazowieckie

podkarpackie

podlaskie

warmińsko-mazurskie

wielkopolskie.

W przypadku pozostałych 10 województw plany ochrony powietrza nie zawierają informacji o grillowaniu. We wszystkich 16 województwach są jednak wskazania dotyczące powstrzymania się mieszkańców od palenia drewnem w kominkach (o ile nie są jedynym źródłem ciepła w domu), zakazów rozpalania ognisk i spalania liści i gałęzi w przydomowych ogródkach i na działkach, używania dmuchaw do sprzątania liści.

Stan ostrzeżeń o zanieczyszczeniach powietrza w Polsce 8 lipca 2021 rokuGłówny Inspektorat Ochrony Środowiska

By takie zakazy zaczęły obowiązywać, wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego muszą ogłosić, że na danym obszarze zostały przekroczone poziomy informowania albo poziom alarmowy.

Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Wojciech Pacewicz/PAP

Pozostałe wiadomości