Musk, Gibson i Wahlberg zakładają studio filmowe antywoke? Aktorzy tłumaczą

Elon Musk, Mark Wahlberg i Mel Gibson rzekomo chcą stworzyć studio filmowe, którego produkcje będą skupiać się na konserwatywnych wartościach i tradycyjnym przedstawianiu historii. "Pilne: Elon Musk zainwestuje 1 miliard dolarów razem z katolikami, Markiem Wahlbergiem i Melem Gibsonem w inicjatywy anty-woke, anty-gender, anty-lewackie" - poinformowała anonimowa internautka w serwisie X (pisownia wszystkich postów oryginalna). Do wpisu - który ma już ponad 91 tys. wyświetleń; 1,2 tys. podań dalej oraz 5,9 tys. polubień - załączyła zdjęcie lub zrzut ekranu jakiegoś medialnego przekazu. Widzimy na nim Wahlberga, Muska i Gibsona oraz powtórzony napis: "Z ostatniej chwili: Elon Musk zainwestuje miliard dolarów w nowe filmowe studio produkcyjne antywoke" (tłumaczenie redakcji).

Informacja ta wywołała pełne entuzjazmu komentarze w polskiej sieci. "Wielkie brawa dla Panów. Każdy z nich oddzielnie jest wielką osobowością. Inicjatywę można tylko chwalić. Czuję, że zaraz się zacznie klangor lewaków ataku na nich, albo o zmarnowanej kasie, bo przecież można było ją zainwestować w Afroamerykanów z BLM (Black Live Matters - red.) albo w LGBTy"; "Dobrze, niech walczy z lewakami"; "Piękna inicjatywa" - piszą internauci.

Inni podchodzą do tej wiadomości bardziej krytycznie. "To ściema"; "Jesteś pewna, że to nie fejk?"; "Poproszę link o tej informacji"; "Trzeba być skończonym imbecylem, by łykać absolutnie wszyskto co sie znajdzie w internecie i nawet nie potrafić tego zweryfikować (…)" - komentują.

Na początku wyjaśnijmy, co oznacza słowo "woke" i jego zaprzeczenie.

Jak informuje "The Economist", słowo "woke" pochodzi ze slangu czarnoskórych ze Stanów Zjednoczonych, jednak zatraciło swoje oryginalne znaczenie. "Woke", czyli "przebudzony" pierwotnie oznaczało osobę, która jest dobrze poinformowana, jest na bieżąco, świadoma, co się dzieje wokół niej. Fraza "stay woke" użyta została najpierw przez piosenkarza Huddiego Williama Ledbettera, znanego jako Lead Belly. Jest on autorem piosenki "Sctottsboro Boys" opowiadającej historię dziewięciu czarnoskórych chłopców i młodych mężczyzn niesłusznie oskarżonych o zgwałcenie dwóch białych kobiet. W pierwszym procesie toczącym się w 1931 roku w Alabamie ośmiu z nich zostało skazanych na karę śmierci.

Lead Belly śpiewa o młodych mężczyznach, a także przestrzega czarnoskórą społeczność. Radzi im, by "lepiej nie spali" (w oryginale: "best stay woke") i mieli otwarte oczy.

Słowa te następnie pojawiły się w "The New York Timesie", w tekście z 1962 roku autorstwa Williama Melvina Kelley’ego, afroamerykańskiego pisarza. Pisał on o slangu używanym przez czarnoskórych.

"Stay woke" zyskało popularność wraz z rozwojem ruchu Black Lives Matter (pol. Czarne życia się liczą), ruchu społecznego na rzecz praw osób czarnoskórych rozwijającego się w Stanach Zjednoczonych po 2013 roku, gdy uniewinniono George’a Zimmermana, członka straży sąsiedzkiej, który w lutym 2012 roku podczas patrolu zabił nieuzbrojonego czarnoskórego nastolatka Trayvona Martina. Jednak wraz z rozpowszechnianiem w mediach społecznościowych rozpoczął się proces zmiany znaczenia tego hasła.

Poszerzony został zakres znaczeniowy. "Woke" zaczęto używać do opisu osoby świadomej kryzysów społecznych związanych z homofobią, rasizmem, seksizmem i innymi formami wykluczenia, a także na określenie osoby na te kryzysy reagującej. Jednak słowo szybko zyskało znaczenie polityczne, jest używane jako obelga. Jak pisze ABC News, "definicja 'woke' zmienia się w zależności od tego, kogo o nią zapytasz”. "Woke", czyli świadomy i reagujący - tak rozumiane przez członków partii lewicowych i postępowych. Dla konserwatystów jest to termin zbiorczy dla wartości postępowych, które ci odbierają negatywnie. Wielu przedstawicieli prawicy mówi o "odrzucaniu ideologii woke". 

Osoby określające się jako "antywoke" - politycy lub aktywiści prawicowi - to osoby przeciwstawiające się rzekomej niechęci lub nawet nienawiści do wartości tradycyjnych, którą mają żywić osoby o lewicowych poglądach. Takie też miałoby być studio filmowe Elona Muska, Marka Wahlberga i Mela Gibsona. Jednak wiadomość o jego powstawaniu nie jest prawdziwa.

Jak się okazuje, przekaz ten w zagranicznych mediach pojawiał się już wcześniej, co najmniej od kwietnia. Jeden z najpopularniejszych postów zebrał 172 tys. wyświetleń, ponad 2 tys. podań dalej i 8,6 tys. polubień. Niektóre z wpisów dotyczyły tylko Gibsona i Wahlberga, w innych wymieniano jeszcze właśnie Elona Muska, aktorów Roseanne Barr i Roberta Downey'a Jr. Doniesieniom tym przyjrzało się już kilka redakcji fact-checkingowych.

Reuters Fact Check informuje, że teza o wspólnym przedsięwzięciu aktorów i Muska ma korzenie w opublikowanym na amerykańskiej stronie internetowej Esspots artykule. W opisie strony Esspots czytamy, że to witryna specjalizująca się w wiadomościach satyrycznych i parodiach. "Nasz zespół dziennikarzy i redaktorów dokłada wszelkich starań, aby dostarczyć ci najnowsze i najlepsze fake newsy i absurdy, a to wszystko ze zdrową dawką humoru i satyry" - brzmi opis. Autorzy skupiają się na informacjach dotyczących Stanów Zjednoczonych, tamtejszej kultury, wydarzeń politycznych czy właśnie teorii spiskowych.

Strona Esspots opublikowała tekst o rzekomej współpracy Wahlberga i Gibsona pod koniec marca 2024 roku. Jego autor, o pseudonimie Alex Robin, pisze, że doświadczeni aktorzy łączą siły, by stworzyć studio produkcyjne, którego celem jest "zachowanie tradycyjnego sposobu opowiadania historii i unikanie pułapek kultury woke". "Zapowiedź ta jest powiewem świeżego powietrza dla wielu osób z branży, które są zmęczone wszechobecnym wpływem poprawności politycznej i aktywizmu społecznego wśród filmowców" - czytamy w tekście. Rzekomy projekt ma nosić nazwę Legacy Films. Gibson w oświadczeniu o uruchomieniu tej inicjatywy miał podkreślać, jak ważne jest zachowanie wolności artystycznej i opieranie się presji konformizmu. "Hollywood pogubiło się w ostatnich latach, ulegając wymogom politycznej poprawności i kulturowego konformizmu" – miał skomentować, a następnie dodać, że "dzięki Legacy Films chcemy odzyskać esencję kina i celebrować różnorodność ludzkich doświadczeń bez ograniczeń ideologicznych".

Z kolei Wahlberg rzekomo oświadczył: "Nie jesteśmy zainteresowani wygłaszaniem kazań ani schlebianiem najnowszym trendom społecznym".

W rzeczywistości żaden z nich ani nie napisał, ani nie wypowiedział tych słów. Sam artykuł oznaczony jest tagiem "satyra", choć trzeba przyznać, że oznaczenie jest niezbyt widoczne. Fakt ten był więc pomijany przez internautów.

Jako "satyra" oznaczony o trzy tygodnie późniejszy tekst z 21 kwietnia 2024 roku, również podpisany przez Alexa Robina. Tym razem pisze on, że w dopiero co ogłoszone przedsięwzięcie Gibsona i Wahlbega, którzy mieli wyłożyć 500 mln dolarów, dwa razy tyle zdecydował się zainwestować przedsiębiorca Elon Musk. "Musk, znany ze swoich innowacyjnych przedsięwzięć technologicznych i w obszarze eksploracji kosmosu, wyraził entuzjazm dla tego nowego kreatywnego przedsięwzięcia, powołując się na chęć wspierania projektów zgodnych z jego wizją kultury i wolności twórczej. Współpraca między Muskiem, Gibsonem i Wahlbergiem stanowi połączenie pomysłowości Doliny Krzemowej z kunsztem Hollywood, mającym na celu zakwestionowanie obowiązujących norm branżowych" - można przeczytać w tym drugim tekście. I dalej: "Współpraca z Gibsonem i Wahlbergiem stanowi okazję do zakwestionowania status quo i stworzenia alternatywnych narracji, które przypadną do gustu zróżnicowanej publiczności poszukującej autentycznych wrażeń w obszarze rozrywkowi".

Zdjęcia trzech celebrytów wraz z nagłówkiem o inwestycji Muska w Legacy Films, "w inicjatywy anty-woke, anty-gender, anty-lewackie" użyte w polskim wpisie, choć wygląda jak nagłówek artykułu z portalu, to najprawdopodobniej powstało na potrzeby publikacji w mediach społecznościowych, by promować nieprawdziwy przekaz. Najwcześniej zostało opublikowane 18 lipca, później dodawano je wielu do innych wpisów.

Rzecznik prasowy Mela Gibsona w mailu do redakcji Reuters zaprzecza, by aktor był związany z inicjatywą tworzenia studia lub z inwestowaniem w taki projekt. Rzecznik Marka Wahlberga odmówił komentarza. Redakcja Reutersa skontaktowała się także z przedstawicielem portalu Esspots - ten przekazał im, że strona publikuje tylko satyrę i informacja ta nie jest oparta na faktach.