Po spadkach w pierwszym kwartale, w kwietniu odsetek nadmiarowych zgonów w Polsce i w Unii Europejskiej znowu nieco wzrósł - pokazują najnowsze dane Eurostatu. Dobrym symptomem jest to, że statystyki dla Polski są już bliższe średniej dla Unii Europejskiej.
W kwietniu tego roku odsetek nadmiarowych zgonów zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej był nieco wyższy niż w poprzednich miesiącach - wynika z najnowszych danych opublikowanych przez Eurostat. Obejmują państwa Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Nowe statystyki pokazują zmianę, bo w kilku poprzednich miesiącach odsetek nadmiarowych zgonów w wielu krajach już jednak malał, jako że pandemia COVID-19 wyhamowała.
W Polsce najwyższy odsetek takich zgonów - także wśród państw analizowanych przez Eurostat - był w grudniu 2021 roku: 69,1 proc. Natomiast w kwietniu tego roku wyniósł już tylko 11,2 proc. - to daje nam 15. miejsce wśród 28 krajów.
Nadmiarowe zgony - czym są
Przypomnijmy: nadmiarowe zgony to różnica między liczbą zgonów w danym okresie a średnią liczbą zgonów z analogicznych okresów w ostatnich kilku latach - zwaną poziomem odniesienia. Nadmiarowe zgony lepiej podawać jako odsetek, czyli średnią wzrostów zgonów. Wyraża on zmianę liczby zgonów (dynamikę) wobec poziomu odniesienia. Wszystko przez ograniczenia związane z porównywaniem sytuacji w różnych regionach czy krajach: czym innym jest np. 100 tys. nadmiarowych zgonów w niewielkim Luksemburgu, a czym innym w Chinach. Stąd lepiej podawać wartości procentowe. Eurostat publikuje dane o odsetku nadmiarowych zgonów w każdym miesiącu pandemii w porównaniu do średniej z czterech lat (2016-2019).
Do czego wykorzystuje się obserwację nadmiarowych zgonów w epidemiologii? Dzięki nim ustala się, czy sytuacja zdrowotna ludności jest stabilna i czy występują zjawiska, które wpływają na umieralność. Statystyki umieralności to najbardziej wiarygodne dane demograficzne i dobra miara oceny sytuacji zdrowotnej w krajach, gdzie prowadzona jest kompletna rejestracja zgonów.
W kwietniu znowu więcej nadmiarowych zgonów - nie tylko w Polsce
W kwietniu Polska z odsetkiem 11,2 proc. nadmiarowych zgonów była blisko średniej dla państw Unii Europejskiej, która wyniosła 10,4 proc. (nie są jeszcze dostępne dane za kwiecień dla Malty, Rumunii i Islandii).
Największy odsetek nadmiarowych zgonów w kwietniu stwierdzono w Grecji (28,2 proc.), Irlandii (19,1 proc.) i Holandii (18,8 proc.). 15 proc. przekroczył też w Belgii, Finlandii, Luksemburgu i Austrii. W dwóch krajach odsetek był ujemny - czyli zmarło tam mniej osób niż w okresie bazowym. Było tak w Liechtensteinie (-9 proc.) i Szwecji (-4,7 proc.). Odsetek niższy niż 5 proc. zanotowano w Łotwie, Estonii, Słowacji i Bułgarii. Jednak w kwietniu tego roku zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej odsetek nadmiarowych zgonów był wyższy niż w poprzednim miesiącu (podobne okresowe wzrosty notowano w 2020 i 2021 roku).
Po tym, jak w grudniu 2021 roku w Polsce stwierdzono największy odsetek nadmiarowych zgonów wśród wszystkich krajów w zestawieniu Eurostatu (69,1 proc.), od stycznia do marca statystyki były coraz korzystniejsze: w styczniu odsetek ten wyniósł 24,4 proc. (4. miejsce); lutym - 15 proc. (10. miejsce); w marcu - 7,7 proc. nadmiarowych (19. miejsce). W marcu średni odsetek dla wszystkich krajów UE wyniósł tylko 5,8 proc. (czyli dwa razy mniej niż w kwietniu). Największy odnotowano w Islandii (62,1 proc.), na Cyprze (32,7 proc.) i w Grecji (25,9 proc.). Ujemny - w Szwecji i Luksemburgu. W Hiszpanii i Belgii odsetek nadmiarowych zgonów był niższy niż 1 proc.
Od początku roku: Polska siódma w Europie, niżej niż średnia dla UE
Jeśli chodzi o uśrednione dane za pierwsze cztery miesiące tego roku, Polska z odsetkiem 14,6 proc. nadmiarowych zgonów jest na siódmym miejscu wśród państw UE i EFTA. Tymczasem szacowany przez Eurostat odsetek dla wszystkich krajów UE wyniósł w tych miesiącach tylko 7,8 proc. (bez uwzględniania danych Malty, Rumunii, Islandii za kwiecień).
Od początku 2022 roku najwyższe odsetki nadmiarowych zgonów notowano:
w Islandii - 32,9 proc.
na Cyprze - 24,6 proc.
w Grecji - 23,5 proc.
W Szwecji średnia wartość odsetka była ujemna: -0,2 proc.
Kraje z niską wartością tego wskaźnika od początku roku to: Belgia (3,8 proc.), Niemcy (3,9 proc.), Węgry (4,7 proc.).
Średni odsetek z trzech ostatnich miesięcy (od lutego do kwietnia) wyniósł w Polsce 11,3 proc., co stawiało Polskę na 13. miejscu zestawienia Eurostatu. Dla porównania - średnia z pierwszych trzech miesięcy tego roku (od stycznia do marca) wyniosła w Polsce 15,7 proc., co dawało ósme miejsce wśród analizowanych krajów.
Nadmiarowe zgony - jak zmieniała się pozycja Polski
Publikowany na stronach Eurostatu wykres zmiany odsetka nadmiarowych zgonów w kolejnych miesiącach pandemii COVID-19 pokazuje coraz korzystniejszą pozycję Polski względem tego wskaźnika dla wszystkich krajów UE. W styczniu w Polsce odsetek był o 16,9 punktu procentowego wyższy niż w całej UE; w lutym ta różnica zmalała do 7,5 p.p.; w marcu - do 1,9 p.p.; w kwietniu - do 0,8 p.p.
W najnowszej analizie nadmiarowych zgonów eksperci Eurostatu nie komentują notowanego w kwietniu wzrostu odsetka w państwach UE. Piszą tylko, że wskaźniki były zróżnicowane w poszczególnych krajach.
W analizie zwracają uwagę, że w pierwszym kwartale 2022 roku czwarta fala nadmiarowych zgonów osłabła - choć nie w całej Unii Europejskiej. "Chociaż ogólny wskaźnik spadł do wartości ponad trzykrotnie niższych niż w listopadzie, niektóre państwa członkowskie odnotowały wartości wielokrotnie wyższe od wskaźnika unijnego" - zauważają eksperci Eurostatu. Wskazują na Bułgarię i Rumunię, gdzie w lutym odsetek nadmiarowych zgonów wyniósł odpowiednio 44,5 i 30 proc., a także na Cypr i Grecję, gdzie w marcu było odpowiednio 32,7 i 25,9 proc. nadmiarowych zgonów.
Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: tvn24