Przerobiony cytat, wątpliwe wnioski, zmiana czasu - jak rosyjska dezinformacja manipuluje tytułami

Zwodnicze nagłówki prokremlowskich mediówShutterstock

Czytasz tylko nagłówki tekstów i im wierzysz? Jeśli tak, jesteś dobrym celem dla ośrodków dezinformacji, które wykorzystują takie zachowanie czytelników, by nimi manipulować. Unijny zespół EU vs Disinfo przeanalizował, jak stosuje się to w rosyjskiej dezinformacji.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Prokremlowskie media oszukują odbiorców, zniekształcając publikowane informacje na wiele sposobów. Strategie takie jak wyolbrzymianie zjawisk, clickbaity czy przeinaczanie cytatów są systematycznie stosowane, by przyciągnąć czytelników i podać im przekaz zgodny z polityką Kremla. W świecie mediów starających się za wszelką cenę przyciągnąć uwagę nie jest to niby sytuacja niezwykła - ale w dezinformacji niebezpieczna.

Dochodzi do sytuacji, gdy treść artykułu opublikowanego w prokremlowskim medium obala to, co podano w jego tytule, który wprowadzał w błąd - zwraca uwagę unijny zespół EU vs Disinfo, który zajmuje się m.in. walką z rosyjską dezinformacją.

"Po drugiej stronie są farmy trolli, media sponsorowane z budżetu państwa"
"Po drugiej stronie są farmy trolli, media sponsorowane z budżetu państwa"tvn24

W nowej analizie zespół EU vs Disinfo przyjrzał się manipulacji stosowanej w tytułach przez prokremlowskie ośrodki dezinformacji. Dlaczego akurat wziął pod lupę tytuły? Wyjaśniamy.

Czytamy nagłówki, wierzymy im... i przekazujemy dalej

Eksperci EU vs Disinfo przypominają to, co już wiemy: media społecznościowe zmieniły sposób, w jaki konsumujemy wiadomości. Coraz częściej czytamy tylko nagłówki tekstów pojawiających się na naszym Facebooku czy Twitterze, nie wchodząc już w sam tekst. A tytuły mogą zwodzić, nie odzwierciedlać wiernie informacji zawartych w artykule. Ludzie reagują emocjonalnie na sam tytuł i dzielą się artykułami, których w ogóle nie przeczytali. Ponadto - zauważa zespół EU vs Disinfo - nawet jeśli czytelnik przeczyta artykuł, najprawdopodobniej pozostanie w nim myśl przemycona w tytule, która sprawia, że poczuje się komfortowo. Nagłówek ma moc zmieniania tego, w jaki sposób czytamy, myślimy i zapamiętujemy artykuł.

Zespół EU vs Disinfo wyróżnił dziewięć typów manipulacyjnych tytułów, są to: clickbaity, listy i rankingi; przeinaczanie faktów na potrzeby utrwalenia stereotypu; przerabianie cytatu w celu zmiany jego znaczenia; nagłówki przeczące treści artykułu; manipulacyjne metonimie (zastąpienie jednej nazwy inną, ale mającą związek z tą pierwszą); używanie bohatera konkretnego, określonego zamiast nieokreślonego, anonimowego (odmiana metonimii), używanie czasu teraźniejszego zamiast przyszłego; dyskusyjne wnioski zawarte w tytule; używanie przesadnej terminologii, wyolbrzymianie.

Dziewięć kategorii manipulujących nagłówków EU vs Disinfo | euvsdisinfo.eu

Poniżej przedstawiamy wybrane przykłady tych z nich, które służą nie tylko przyciągnięciu uwagi czytelnika (jak klasyczne clickbajty), ale przede wszystkim pozwalają nim manipulować.

Przeinaczanie faktów na potrzeby utrwalenia stereotypu

"Prawdziwe niebezpieczeństwo zachodnich szczepionek Pfizer i Moderna"

Tytuł tekstu z serwisu News Front FR z 12 marca 2020 roku. W artykule podano, że "niektóre zagraniczne publikacje podają przykłady strasznych konsekwencji szczepień" preparatami Pfizer i Moderna, a "Europejczycy są również zaniepokojeni popularną niegdyś szczepionką AstraZeneca". Celem tekstu jest utrwalenie przeświadczenia o śmiertelnym niebezpieczeństwie związanym z przyjęciem tych szczepionek. Tylko że w tekście nie ma dowodów na "prawdziwe niebezpieczeństwo", są podane wybiórcze przypadki. Już lead tekstu sugeruje, jaki był jego cel: "Ponieważ zaufanie wielu krajów europejskich do rosyjskiego Sputnika V szybko rośnie, skuteczność zachodnich szczepionek Moderna i Pfizer jest coraz bardziej kwestionowana".

"Szczepienie niebezpieczną AstraZeneką jest jak gra w rosyjską ruletkę"

Tytuł tekstu z serwisu ivenews.am z 22 kwietnia 2021 roku. W artykule stwierdzono, że szczepienie szczepionką przeciw COVID-19 firmy AstraZeneca "może dzisiaj zakończyć się zakrzepem krwi i spowodować śmierć". Ma być to "fakt znany niemal na całym świecie". Przypomniano, że Europejska Agencja Leków (EMA) stwierdziła, iż może istnieć związek między przyjęciem szczepionki AstraZeneca a zakrzepicą mózgu. Jednak nie poinformowano już, że zdaniem EMA to jest bardzo rzadki skutek uboczny, a szczepionka jest efektywna i ratuje życie.

"Nawalny, 'członek piątej kolumny, która działa wewnątrz Rosji'"

Tytuł tekstu z serwisu Sputnik Mundo z 1 maja 2021 roku. Opisuje, że federalna agencja zajmująca się zwalczaniem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu Rosfinmonitoring umieściła na liście organizacji ekstremistycznych lub terrorystycznych Sztaby Nawalnego - sieci biur opozycyjnego polityka Aleksieja Nawalnego. Tylko że już przed publikacją tekstu bliski współpracownik Nawalnego Leonid Wołkow ogłosił decyzję o rozwiązaniu Sztabów Nawalnego - o czym informował m.in. portal TVN24.pl. Tytuł tekstu w Sputnik Mundo miał utrwalić negatywny wizerunek Nawalnego, bo sformułowanie "piąta kolumna" stosuje się w odniesieniu do obywateli lub grup uznawanych za wrogów wewnętrznych, sabotażystów czy szpiegów.

Przerabianie cytatu w celu zmiany jego znaczenia

"Pandemia koronawirusa wykończy UE"

Tytuł tekstu z serwisu News Front FR z 4 kwietnia 2020 roku. Historię zilustrowano grafiką flagi UE podzielonej na dwie części. Artykuł opisuje jednak co innego, niż można by się spodziewać po tytule. Przewodniczący Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa Wolfgang Ischinger napisał felieton, w którym stwierdził, że pandemia była największym wyzwaniem dla UE od czasów drugiej wojny światowej. Zacytował w nim premiera Portugalii António Costa, który powiedział: "Albo UE zrobi, co trzeba, albo to jej koniec". To inny przekaz niż wynika z nagłówka w News Front FR. Zamiast bezwarunkowej przepowiedni upadku UE słowa portugalskiego polityka były bowiem wezwaniem do podjęcia działań, by rozwiązać kryzys.

Martyna Bildziukiewicz: staramy się pokazywać nie tylko pojedyncze kłamstwa, ale też całe kampanie dezinformacyjne
Martyna Bildziukiewicz: staramy się pokazywać nie tylko pojedyncze kłamstwa, ale też całe kampanie dezinformacyjnetvn24

Tytuł przeczy treści tekstu

"TheBabel: Chruszczow oddał Krym Ukrainie z powodu braku funduszy"

Tytuł tekstu z News Front z 2 marca 2020roku. Ukraiński portal TheBabel w rzeczywistości w swoim artykule obalał mit o "darze Chruszczowa" dla Ukrainy, opisując, jak to Chruszczow nie był w stanie samodzielnie podejmować decyzji o przekazaniu Krymu Ukrainie. News Front dokładnie streścił materiał z TheBabel, jednak zaprzeczając jego treści w nagłówku.

"Hiszpania zatrzymuje 'majdanowego' zabójcę ukraińskich stróżów prawa"

Tytuł z serwisu novorosinform.org z 5 maja 2021 roku. W artykule przeczytamy, że mężczyzna jest podejrzewany o zabójstwo funkcjonariuszy policji podczas Rewolucji Godności na Majdanie (2013–2014). Tylko że w momencie publikacji artykułu nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok w tej sprawie, który stwierdzałby, że mężczyzna jest winien stawianych mu zarzutów.

Manipulacyjna metonimia

"Niemcy wymieniają trzy powody, dla których warto kupić Sputnik V"

Tytuł tekstu z serwisu News Front z 27 marca 2021 roku. W tekście tym wcale nie niemieckie władze lub ich przedstawiciele podają powody, dla których warto kupić rosyjską szczepionkę - zrobił to dziennikarz Matthias Bruggmann na łamach niemieckiej biznesowej gazety "Handelsblatt". Tekst w News Front streszcza argumenty niemieckiego dziennikarza.

"Brytyjczycy czekają w kolejce po darmowe jedzenie"

Tytuł tekstu z serwisu News Front FR z 4 grudnia 2020 roku. Z treści artykułu dowiemy się, że w Wielkiej Brytanii rośnie liczba mieszkańców, którzy zwracają się o pomoc do lokalnych banków żywności. News Front powołuje się na materiał agencji Reuters. Trussell Trust, organizacja charytatywna obsługująca ponad 1300 banków żywności w Wielkiej Brytanii, przewidywała, że obciążenie pracą w okresie przedświątecznym od października do grudnia wzrośnie o 61 proc. Przedstawiciel organizacji mówi, że z powodu COVID "w tej chwili wielu ludzi cierpi z powodu ubóstwa dochodów i żywności" - ale w tekście wyraźnie jest zaznaczone, że taka sytuacja dotyczy tych, których dotknął lockdown bądź stracili pracę, a nie że cały naród popadł w ubóstwo.

"Niemcy wyjaśniają, dlaczego Sputnik V jest lepszy od swoich zachodnich odpowiedników"

Tytuł tekstu z serwisu News Front z 10 marca 2021 roku. Po przeczytaniu artykułu dowiadujemy się, że Niemcy to tak naprawdę jedna osoba - Thomas Mertens, przewodniczący Stałej Komisji ds. Szczepień w Instytucie Roberta Kocha. W wywiadzie dla dziennika "Rheinischen Post" stwierdził, że Sputnik V "to dobra szczepionka". Tłumaczył, że - podobnie jak w przypadku preparatu AstraZeneca - Sputnik V to szczepionka wektorowa "ale inaczej niż w AstraZenece wykorzystuje ona dwa różne wirusy wektorowe dla pierwszej i drugiej dawki". Wywiad w polskich mediach omówił m.in. serwis DW.com.

"Ogłoszono umowy z Hiszpanią, Włochami, Francją i Niemcami w sprawie produkcji szczepionki Sputnik V"

Tytuł tekstu z serwisu Sputnik Mundo z 15 marca 2021 roku. Z tytułu artykułu można odnieść wrażenie, że umowy mają być zawarte z rządami wymienionych krajów. Tymczasem Rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich (RDIF) poinformował, że osiągnął porozumienie z konkretnymi firmami z Włoch, Hiszpanii, Francji i Niemiec w celu uruchomienia produkcji szczepionki Sputnik V.

Bohater określony zamiast anonimowy

"Japończycy narzekają na rząd obawiający się Rosji"

Tytuł z serwisu News Front z 8 stycznia 2021 roku. Artykuł opiera się na rzekomych (nie podano ich źródła) komentarzach japońskich czytelników portalu Yahoo News Japan, które miały pojawić się pod artykułem o wspólnym patrolu samolotów dalekiego zasięgu rosyjskich i chińskich sił powietrznych w regionie Azji i Pacyfiku pod koniec grudnia 2020 roku. Materiał ma sprawić wrażenie, że opinie wyrażone w przytoczonych komentarzach są opinią dużej grupy Japończyków ("the Japanese").

Przykłady manipulacyjnych tytułów na portalach prokremlowskichNews Front, Sputnik

Czas teraźniejszy zamiast przyszłego

"Stany Zjednoczone tracą pozycję lidera gospodarczego: pierwsze miejsce zajmują Chiny"

Tytuł z serwisu News Front FR z 31 marca 2021 roku. Tymczasem w artykule czytamy: "już teraz analitycy szacują, że chińska gospodarka może wyprzedzić Stany Zjednoczone do 2028 roku - dwa lata wcześniej niż oczekiwano przed pandemią".

"USA wznawia sankcje wobec białoruskich spółek państwowych"

Tytuł z serwisu News Front z 20 kwietnia 2021 roku. Amerykański Departament Stanu uzależnił wznowienie sankcji wobec dziewięciu firm petrochemicznych z Białorusi od tego, czy prezydent Aleksander Łukaszenko wypuści więźniów politycznych i rozpocznie rozmowy ze swoimi przeciwnikami. Jeśli prezydent Białorusi nie spełni postawionych warunków, amerykańskie sankcje mają wejść w życie 3 czerwca br., informuje agencja informacyjna Associated Press (AP).

Dyskusyjne wnioski zawarte w tytule

"NATO nie może pokonać COVID-19 bez rosyjskiej szczepionki Sputnik V"

Tytuł z serwisu News Front z 24 marca 2021 roku. W artykule nie znajdziemy ani argumentów, ani danych na poparcie tezy przedstawionej w tytule. Informuje on tylko o tym, że zakażenie COVID-19 stwierdzono u norweskich żołnierzy batalionu pancernego, którzy przybyli do obozu w Rukli na Litwie 3 lutego br. w ramach programu NATO mającego na celu wzmocnienie obecności w Europie Wschodniej jako wsparcie dla sojuszników.

"W Europie panuje chaos, a Sputnik V jest w epicentrum: zachodnie media znalazły winowajcę"

Tytuł z serwisu Sputnik Belarus z 4 maja 2021 roku. Tytuł luźno parafrazuje fragment artykułu "The New York Times": "Nadal nie jest jasne, czy Sputnik V, pierwsza na świecie zarejestrowana szczepionka COVID-19, jest medycznym przełomem ogłoszonym zeszłego lata przez prezydenta Rosji Władimira W. Putina, ale okazał się niezwykle skuteczny w szerzeniu zamętu i podziałów w Europie".

"Rosja była gotowa pomóc zamrożonym amerykańskim stanom, ale Stany Zjednoczone odmówiły"

Tytuł z serwisu Sputnik Georgia z 11 marca 2021roku. "Moskwa była gotowa pomóc zamrożonemu Teksasowi, Oklahomie i Luizjanie, ale Stany Zjednoczone odmówiły" - powiedział w rozmowie z RIA Novosci konsul generalny Rosji w Houston Aleksandr Zacharow. Według niego Amerykanie odpowiedzieli, że "nie potrzebują dodatkowych środków, ale są niezmiernie zainteresowani rosyjskimi doświadczeniami w budowaniu infrastruktury przystosowanej do niskich temperatur". Czyli strona amerykańska nie była całkowicie niezainteresowana pomocą Rosji.

"Nowa śmiercionośna broń hipersoniczna: Wielka Brytania przestraszona rosyjską próbą rakietową"

Tytuł z serwisu News Front z 5 maja 2021 roku. Podstawą dla twierdzenia był artykuł dziennikarza Willa Stewarta opublikowany na brytyjskim portalu Daily Mail. News Front napisał, że najnowszy rosyjski pocisk RS-28 "Sarmat" może zniszczyć Anglię lub Teksas. Tymczasem w artykule dziennikarz pisze, że to "Moskwa chwali się, że nowa broń może ominąć tarczę obronną Stanów Zjednoczonych i jest w stanie zniszczyć obszar wielkości Anglii i Walii - lub Teksasu".

Wyolbrzymianie, przesadna terminologia

"RhinoShield finansował ludobójstwo mieszkańców Donbasu"

Tytuł z serwisu News Front FR z 17 stycznia 2021 roku. Termin ludobójstwo został utworzony 1944 roku przez polskiego prawnika pochodzenia żydowskiego Rafała Lemkina. Określa masowe zabijanie lub eksterminację grup ludzkich. Przyjęto go w prawie międzynarodowym po drugiej wojnie. Obecnie jego zastosowanie do opisywania wojny na Donbasie jest wyolbrzymieniem skali konfliktu i ma na celu wywołanie skrajnych emocji u czytelnika.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, EU vs Disinfo; zdjęcie: Shutterstock

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Zdjęcia zrujnowanego dworu mającego być rzekomo domem rodzinnym Fryderyka Chopina wywołały w sieci burzę komentarzy. Tylko że rozpowszechniane są z błędnym opisem.

Ta ruina to "dwór rodzinny Chopina"? Oto jego historia

Ta ruina to "dwór rodzinny Chopina"? Oto jego historia

Źródło:
Konkret24

Europoseł Prawa i Sprawiedliwości zarzuca ministrowi sprawiedliwości, że zarządził utajnienie oświadczeń majątkowych prokuratorów, co ma być złamaniem prawa. Tyle że działanie Waldemara Żurka dotyczy zupełnie innej kwestii.

Waldemar Żurek "utajnia oświadczenia majątkowe prokuratorów"? Co myli Mariusz Kamiński

Waldemar Żurek "utajnia oświadczenia majątkowe prokuratorów"? Co myli Mariusz Kamiński

Źródło:
Konkret24

Debata o pakcie migracyjnym wróciła wraz ze zbliżaniem się terminu decydowania o mechanizmie solidarnościowym. Poseł PiS Jarosław Sellin, przekonując, że prezydent Karol Nawrocki nigdy się na relokację migrantów do Polski nie zgodzi, przekonywał, że w tym celu może on nawet zamknąć polskie granice. Czy głowa państwa naprawdę ma takie kompetencje?

Sellin o prezydencie: może zamknąć "wszystkie granice". O jednym zapomniał

Sellin o prezydencie: może zamknąć "wszystkie granice". O jednym zapomniał

Źródło:
Konkret24

Coraz częściej w politycznych dyskusjach pada stwierdzenie, że nie da się rozwiązać problemów z wymiarem sprawiedliwości bez resetu konstytucyjnego. Z tym że co innego rozumie pod tym określeniem Konfederacja, co innego prezes PSL, a nad czym innym debatują senatorowie koalicji rządzącej. Eksperci tłumaczą podstawy prawne i zwracają uwagę na tak zwany moment konstytucyjny.

Reset konstytucyjny: o co w tym chodzi. Wizje są, ale konkretów brak

Reset konstytucyjny: o co w tym chodzi. Wizje są, ale konkretów brak

Źródło:
Konkret24

Były miejski radny z Poznania twierdzi, że przez ograniczenie prawa do świadczenia 800 plus dla cudzoziemców, ukraińskie dzieci przestają chodzić do polskich szkół. Jednak dwa fakty przeczą temu, by zmiana prawa już wpłynęła na ilość uczniów z Ukrainy.

Mniej ukraińskich uczniów przez zmiany w 800 plus? Podwójna manipulacja

Mniej ukraińskich uczniów przez zmiany w 800 plus? Podwójna manipulacja

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń generuje w mediach społecznościowych - także polskich - film mający przedstawiać terminal w Chinach, gdzie pracują wyłącznie autonomiczne pojazdy. Internauci przedstawiają to jako dowód wyższości Azji nad Europą, a chińska propaganda działa i zaciera ręce. Bo to sprytnie wpuszczony do sieci fake news.

Port w Szanghaju i autonomiczne pojazdy? Nie na tym nagraniu

Port w Szanghaju i autonomiczne pojazdy? Nie na tym nagraniu

Źródło:
Konkret24

Odblokowano fundusze unijne, przywrócono finansowanie in vitro, zlikwidowano prace domowe, wprowadzono kasowy PIT, podniesiono zasiłek pogrzebowy, wprowadzono "babciowe"... - lista spełnionych obietnic Koalicji Obywatelskiej po dwóch latach rządów nie jest jednak długa. Nie zrealizowano wielu sztandarowych zapowiedzi: nie zmieniono prawa aborcyjnego, nie podniesiono kwoty wolnej od podatku, nie zlikwidowano Funduszu Kościelnego, nie ma ustawy o związkach partnerskich, no i nie udało się zreformować wymiaru sprawiedliwości. Trzy czwarte ze 100 konkretów czeka na realizację.

Dwa lata koalicji 15 października. Padło sto konkretów, ile dowieziono?

Dwa lata koalicji 15 października. Padło sto konkretów, ile dowieziono?

Źródło:
Konkret24

Wszystkie afery zostaną rozliczone - zapowiadali po wygranych w 2023 roku wyborach politycy z koalicji 15 października. Sprawdziliśmy więc stan rozliczeń 12 najgłośniejszych afer z czasów Zjednoczonej Prawicy. Po dwóch latach akty oskarżenia można policzyć na palcach obu rąk, wyroków zapadło tylko cztery. Z polityków wskazanych do rozliczeń wyrok usłyszał jeden, a jednemu postawiono zarzut. Przed Trybunałem Stanu nie stanął nikt.

12 głośnych afer Zjednoczonej Prawicy. Jak idą rozliczenia

12 głośnych afer Zjednoczonej Prawicy. Jak idą rozliczenia

Źródło:
Konkret24

Zapowiedziana niedawno przez ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka nowa ustawa praworządnościowa to najlepszy dowód, że przez dwa lata koalicji 15 października nie udało się przywrócić rządów prawa w Polsce. To nie znaczy, że nie próbowano.

Miało być "szybkie i bezwzględne" przywrócenie praworządności. Dlaczego się nie udało

Miało być "szybkie i bezwzględne" przywrócenie praworządności. Dlaczego się nie udało

Źródło:
Konkret24

Czy po zawarciu porozumienia pokojowego między Izraelem a Hamasem palestyńscy bojownicy wrócili do Strefy Gazy w pełnym rynsztunku? Czy byli witani jak bohaterowie? Wyjaśniamy, co widać na nagraniu krążącym teraz w mediach społecznościowych.

Bojownicy Hamasu "witani w Gazie jak bohaterowie"? Co to za film

Bojownicy Hamasu "witani w Gazie jak bohaterowie"? Co to za film

Źródło:
Konkret24

Trzecia Droga stworzona przez PSL i Polskę 2050 rozpadła się na półmetku rządów. Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 roku przedstawiła 12 gwarancji z wieloma obietnicami, które miała spełnić po dojściu do władzy. Żadnej z tych gwarancji nie udało się zrealizować w całości.

12 gwarancji Trzeciej Drogi. Żadnej nie spełniono

12 gwarancji Trzeciej Drogi. Żadnej nie spełniono

Źródło:
Konkret24

Przed wyborami w 2023 roku lewicowa koalicja ogłosiła aż 155 obietnic wyborczych. O ile udało się wprowadzić rentę wdowią, finansowanie in vitro czy uruchomić środki z KPO - to dużo istotnych obietnic, które miała na sztandarach, pozostaje niezrealizowanych. I nie chodzi tylko o zmianę prawa aborcyjnego czy wprowadzenie związków partnerskich.

Nowa Lewica: co z jej głównymi postulatami?

Nowa Lewica: co z jej głównymi postulatami?

Źródło:
Konkret24

W mediach społecznościowych krąży informacja, że rodzice, którzy nie zaszczepią dzieci, będą płacić nawet do 50 tysięcy złotych kary grzywny. Sugeruje się, że to nowe prawo. Pojawia się data 17 października, od kiedy mają rzekomo obowiązywać "nowe zasady" w żłobkach. Wyjaśniamy przekłamania w tym przekazie.

50 tysięcy złotych grzywny za brak szczepień? Z czego im wyszła taka kwota

50 tysięcy złotych grzywny za brak szczepień? Z czego im wyszła taka kwota

Źródło:
Konkret24

Emocje internautów wywołała informacja, jakoby w Kanadzie nie jest wymagana zgoda, by procedurze wspomaganej medycznie śmierci poddać dziecko. Dowodem ma być pewna broszura informacyjna. W tym przekazie są dwa kłamstwa.

Kanada a eutanazja dzieci. Ten fake news ma drugie dno

Kanada a eutanazja dzieci. Ten fake news ma drugie dno 

Źródło:
Konkret24

Mimo że Polska otwarła już przejścia graniczne z Białorusią, to Chiny wykluczyły ją z kolejowego Jedwabnego Szlaku - twierdzą internauci, którzy obejrzeli krążące w sieci nagranie. Film jest spreparowaną fałszywką, w którą uwierzą osoby nie rozumiejące, czym naprawdę jest obecnie Jedwabny Szlak.

"Polska wykluczona z Jedwabnego Szlaku"? Kto rysuje te kreski na mapie

"Polska wykluczona z Jedwabnego Szlaku"? Kto rysuje te kreski na mapie

Źródło:
Konkret24

Poseł Konrad Berkowicz po raz kolejny postanowił przestrzec Polaków przed "ukrainizacją" - tym razem Rzeszowa. I po raz kolejny zrobił to, tworząc fake newsa. Nawet osoby mu sprzyjające uznały, że przekroczył granice.

"Teraz to się pan skompromitował". Posła Berkowicza walka z Ukraińcami

"Teraz to się pan skompromitował". Posła Berkowicza walka z Ukraińcami

Źródło:
Konkret24

Posłowie PiS krytykują rząd Tuska za system kaucyjny, który w exposé w 2019 roku zapowiadał premier Morawiecki. W 2023 roku głosowali za przyjęciem ustawy wprowadzającej ten system, ale teraz go krytykują. Z kolei obecna ministra klimatu przekonuje, że nowelizacja wprowadziła niewielkie zmiany – a jej resort informuje o wielu. Kto ma rację?

Kto odpowiada za system kaucyjny? Tusk czy Morawiecki

Kto odpowiada za system kaucyjny? Tusk czy Morawiecki

Źródło:
Konkret24

Podczas rekrutacji do warszawskich szkół średnich nie dostało się ponad trzy tysiące uczniów. Według rozpowszechnianego w internecie przekazu to dlatego, że w tym roku faworyzowani byli cudzoziemcy. W domyśle - Ukraińcy. Zdaniem władz miasta taka teza może być "świadomą dezinformacją celem tworzenia antagonizmów wśród młodzieży i ich rodzin".

Szkoły średnie. "Pierwszeństwo w naborze mieli cudzoziemcy"? Warszawski ratusz wyjaśnia

Szkoły średnie. "Pierwszeństwo w naborze mieli cudzoziemcy"? Warszawski ratusz wyjaśnia

Źródło:
Konkret24

Czy prawdą jest, że ponieważ w religii islamskiej muzyka jest zakazana, to z uwagi na ilość muzułmańskich uczniów w szkołach w Hamburgu nie będzie już lekcji śpiewu? Taki przekaz krąży w sieci - polskiej i zagranicznej. U jego podstaw leżą napięcia, do jakich dochodzi w Niemczech między muzułmanami a szkołami, w których uczą się ich dzieci.

W Hamburgu lekcje muzyki w szkole są "haram"? Problem jest inny

W Hamburgu lekcje muzyki w szkole są "haram"? Problem jest inny

Źródło:
Konkret24

"Dwa lata sobie trwał w tym bajzlu i teraz się obudził", "teraz tak gada, bo jest na wylocie", "on jest współodpowiedzialny" - komentują internauci fragment wywiadu z Szymonem Hołownią, który notuje tysiące wyświetleń w mediach społecznościowych. Lider Polski 2050 wypowiada tam słowa wskazujące, że ostro krytykuje rząd Donalda Tuska. Takie słowa padły - ale w jakim kontekście?

Hołownia przyznał: "ten rząd niczego nie dowozi"? Skąd ten cytat

Hołownia przyznał: "ten rząd niczego nie dowozi"? Skąd ten cytat

Źródło:
Konkret24

Wywiad Angeli Merkel dla węgierskiego kanału Partizan wywołał polityczną burzę w Polsce. Jednak nie ze względu na słowa, które padły. Wiele polskich mediów - między innymi TVP Info, Onet, "Rzeczpospolita", "Fakt", Gazeta.pl, RMF FM, Polskie Radio, Telewizja Republika - bezkrytycznie przekazywało interpretację niemieckiego dziennika. Oto jak zbudowano przekaz, że była kanclerz Niemiec "obwinia Polskę" za wojnę w Ukrainie.

Merkel "obwiniła Polskę" za wojnę w Ukrainie? Jak powstał fałszywy przekaz

Merkel "obwiniła Polskę" za wojnę w Ukrainie? Jak powstał fałszywy przekaz

Źródło:
Konkret24

"Mega inwestycja", "jak oni się będą ewakuować?" - zastanawiali się internauci, którzy za prawdziwy wzięli film pokazujący rzekomo nowy stadion w Arabii Saudyjskiej. Tym razem wiara w możliwości technologiczne tego kraju przegrała jednak ze zdrowym rozsądkiem.

"Arabia Saudyjska przygotowuje się do mistrzostw świata". Ale nie tak

"Arabia Saudyjska przygotowuje się do mistrzostw świata". Ale nie tak

Źródło:
Konkret24

Za sprawą petycji do prezydenta ożyła dyskusja, czy należałoby wycofać monety o nominale 1 grosz i 2 grosze. Co do autora petycji - wersje są różne. Co do przykładów państw, które wycofały już monety z najniższymi nominałami - nie zawsze to prawda. Co do kosztów produkcji jednogroszówek - to chroniona tajemnica, lecz niektórzy uchylili jej rąbka.

Groszowa sprawa? U nas tajemnicza petycja, w innych krajach decyzje

Groszowa sprawa? U nas tajemnicza petycja, w innych krajach decyzje

Źródło:
TVN24+

Widzowie ukraińskiego spektaklu rzekomo mieli pokazywać gest nawiązujący do rzezi wołyńskiej. W rzeczywistości oznacza on jednak coś zupełnie innego.

"Trzy palce symbolizujące widły"? Co pokazywali Ukraińcy

"Trzy palce symbolizujące widły"? Co pokazywali Ukraińcy

Źródło:
Konkret24

Według posła Konrada Berkowicza premier Donald Tusk jest "rzecznikiem interesów państwa Izrael". Tak przynajmniej poseł Konfederacji podsumowuje wypowiedź premiera z konferencji prasowej. Jednak manipuluje.

Co Tusk mówił o Izraelu, a co poseł Berkowicz zrozumiał

Co Tusk mówił o Izraelu, a co poseł Berkowicz zrozumiał

Źródło:
Konkret24

Poseł Marek Jakubiak alarmuje w mediach społecznościowych, że decyzją Światowej Organizacji Zdrowia uprawy tytoniu mają być zlikwidowane, co uderzy w 30 tysięcy polskich rolników. Europoseł Daniel Obajtek ocenia to jako "kolejny cios w polskich rolników". Obaj jednak wprowadzają w błąd.

"WHO wydała wyrok na rolników"? Jak polski tytoń podpala polityków

"WHO wydała wyrok na rolników"? Jak polski tytoń podpala polityków

Źródło:
Konkret24

Poseł Marcin Horała z PiS twierdzi, że "wszędzie na Zachodzie", gdzie wprowadzono edukację seksualną, wskaźniki ciąż, chorób wenerycznych i przemocy seksualnej wśród nieletnich są wielokrotnie wyższe niż w Polsce. Sprawdzamy dane, a ekspertka wyjaśnia, dlaczego takie tezy są demagogią niezgodną z rzeczywistością.

Horała o skutkach edukacji seksualnej na Zachodzie. "Powiela chochoły"

Horała o skutkach edukacji seksualnej na Zachodzie. "Powiela chochoły"

Źródło:
Konkret24

Anglia i Austria to dwa kraje, gdzie rzekomo wprowadzono prawo szariatu - przekonują popularne wpisy, w tym polityków Konfederacji. Dowodem ma być krótkie nagranie z brytyjskiego parlamentu. Tymczasem teza, jak i nagranie, to manipulacja.

Prawo szariatu w Anglii i Austrii? Uwaga na manipulację

Prawo szariatu w Anglii i Austrii? Uwaga na manipulację

Źródło:
Konkret24

Czy można trafić do więzienia za nieprzeczytanie książki? Taka sytuacja rzekomo miała przytrafić się mężczyźnie, którego historię nagłaśnia prawicowy polityk. Wielu internautów oburzyły te doniesienia. Sprawdziliśmy więc, o co dokładnie chodzi w tej sprawie i za co dokładnie mężczyzna został skazany.

"Sąd nakazał przeczytanie książki". Co to za historia

"Sąd nakazał przeczytanie książki". Co to za historia

Źródło:
Konkret24

Senator Wojciech Skurkiewicz przekonywał, że Donald Tusk "mówił wprost, że stosuje prawo tak jak je rozumie". Tyle że to manipulacja wypowiedzią premiera, a politycy Prawa i Sprawiedliwości dopuścili się jej już kilkukrotnie.

Tusk "ogłosił, że będzie stosował prawo tak jak je rozumie"? Senator PiS manipuluje cytatem

Tusk "ogłosił, że będzie stosował prawo tak jak je rozumie"? Senator PiS manipuluje cytatem

Źródło:
Konkret24