FAŁSZ

"Ukraiński dron cicho leci nad Moskwą"? Kilka rzeczy się nie zgadza

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń w mediach społecznościowych ma wideo, na którym widać rzekomo lot ukraińskiego drona nad Moskwą. O ile niedawne nagranie pokazujące zestrzelenie nad Kremlem dwóch dronów było autentyczne, to ten film jest fejkiem.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

"Wciąż nie wiemy, co się stało", ale cokolwiek się nie zdarzyło, "Stany Zjednoczone nie były w to zaangażowane" - powiedział w czwartek 4 maja rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA John Kirby telewizji MSNBC. Chodzi o wydarzenie z nocy z 2 na 3 maja, kiedy to nad Kremlem pojawiły się dwa drony, które zostały zestrzelone. Opublikowano nagrania, które to potwierdzają. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow oznajmił, że Ukraina "nie mogłaby się zdecydować na atak na Kreml bez udziału USA". Władze w Kijowie utrzymują, że nie mają nic wspólnego z tym atakiem. A John Kirby zaprzeczył w czwartek w telewizji MSNBC twierdzeniom Moskwy, jakoby Waszyngton miał stać za rzekomym atakiem dronów na Kreml. - Wciąż nie wiemy, co się stało. Więc nie podejmujemy się żadnych ocen w tej chwili - skomentował.

Nie ma raczej wątpliwości, że nagrania z zestrzelenia dronów są autentyczne. Nie wiadomo tylko, kto tymi dronami sterował. Ale, co ciekawe, niemal dwa tygodnie wcześniej w mediach społecznościowych krążyło nagranie mające pokazywać inny lot ukraińskiego drona nad Moskwą. Filmik trwa zaledwie 11 sekund. Oglądamy na nim panoramę stolicy Rosji, Kreml i okolice.

Wideo opublikowano między innymi 24 kwietnia na twitterowym profilu ukraińskiego Euromajdanu z komentarzem: "Dzień dobry, Moskwo! Jak się masz?" i tajemniczym dodatkiem: "Wkrótce..." (tłum. red.). Wpis ma 9,5 mln wyświetleń, ale wideo ponad 2,6 mln. Filmik pojawił się również w polskiej sieci. "Ukraiński dron cicho leci nad Moskwą" - skomentowała go jedna z internautek i dodała: "Wydaje się, że Kreml ma wszelkie szanse, by bardzo szybko znaleźć się na dotkniętym obszarze. Fajerwerki planowane są na 9 maja?". Chodzi o obchodzony tego dnia w Rosji Dzień Zwycięstwa, podczas którego w Moskwie organizowana jest wojskowa parada.

FAŁSZ

"Niezłe. Szkoda że pierdykneli tym dronem w Kreml"; "Ćwiczą na 9 maja bedzie buuum"; "Niech się Uk nie podpisują tylko strzelają w ten Kreml! ;)" - komentowali polscy internauci, jakby wierzyli, że to prawdziwy film i ukraiński dron (pisownia oryginalna).

To wideo nie jest jednak prawdziwe.

Przeróbka rosyjskiego filmiku z 2015 roku

Oryginał nagrania trwa niemal pięć minut. Został opublikowany 12 października 2015 roku przez rosyjską firmę AirPano VR, która zajmuje się tworzeniem nagrań i zdjęć 360 stopni. To technologia wirtualnej rzeczywistości. Widz, poruszając smartfonem lub klikając komputerową myszką, może oglądać prezentowany obraz z każdej strony – może spojrzeć w górę, dół, w prawo i w lewo.

Taki właśnie jest film opublikowany ponad siedem lat temu. W jego opisie czytamy, że powstał ze wsparciem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego i przedstawia zespół architektoniczno-urbanistyczny Kremla. 11-sekundowy fragment z tego wideo (ale w odwrotnej kolejności) jest teraz rozsyłany w sieci jako rzekomy obraz z ukraińskiego drona. Na obu nagraniach jest taki sam wygląd nieba, drzew, w tych samych miejscach są samochody i piesi.

Ujęcia na filmie oryginalnym i skróconym są takie sameYouTube, Twitter

Na 11-sekundowej wersji zwracają uwagę widoczne w kadrze elementy interfejsu obsługi drona. Ich wygląd konsultowaliśmy z operatorami TVN24, którzy zawodowo pracują z dronami - uznali, że to fotomontaż. Na górze widać jakby kompas, ale cały czas znacznik jest nieruchomy, chociaż dron się niby porusza. Na dole jest herb Ukrainy, chociaż w menu drona nie można wybierać takich oznaczeń. Ponadto elementy widoczne na dole kadru (napisy, liczby, cyfry) nie mają właściwie żadnego sensu i wydają się być losowo generowane. Prawdopodobnie zastosowano więc jakiś filtr, by wideo wyglądało profesjonalne i jego autorstwo można było przypisać Ukrainie.

Szef rosyjskiej firmy: to jest nasz film

Amerykański portal fact-checkingowy Leadstories.com poprosił pod koniec kwietnia o komentarz rosyjsą firmę. "To jest nasz film i został nakręcony ponad osiem lat temu w ramach naszego projektu podróżniczego po najpiękniejszych miejscach na naszej planecie" - odpowiedział Sergiej Semenow, szef AirPano VR. "Co więcej, od tego czasu usunięto jeden z dość dużych budynków na Kremlu i okolica wygląda teraz trochę inaczej" - przekazał. Chodzi o rozebrany w 2016 roku, a wybudowany w latach 1932-1934 gmach będący za czasów Związku Radzieckiego siedzibą przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. Nie może być zatem widoczny w nagraniu z tego roku.

"W 2023 roku 11-sekundowy klip z tego filmu został przycięty z szerokiego wideo do kwadratu, odtworzony w odwrotnej kolejności i nałożono filtr, aby zasugerować, że jest to autentyczny materiał z drona nad stolicą Rosji" - podsumowuje Leadstories.com

Autorka/Autor:Jan Kunert

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Twitter

Pozostałe wiadomości

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24