FAŁSZ

Wynalazca koniaku i producent papierosów dożyli setki, a wynalazca bieżni umarł młodo? To fake news

Nie, osoby związane ze sportem nie umierały tak młodo, a wynalazcy koniaku, papierosów i opium wcale nie byli długowieczni

"Jedz, pij i ciesz się życiem" - przekonuje rozsyłany w sieci przekaz, którego autor "udowadnia", że osoby uprawiające sport umierały młodo, podczas gdy wynalazca opium czy producent papierosów dożyli sędziwego wieku. Fakty pokazują, że nie ma takiej prawidłowości.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Lepiej jeść i pić, co się chce i nie ćwiczyć, bo odnoszący sukcesy piłkarz i kulturysta zmarli młodo, zaś twórcy Nutelli, wynalazca opium czy producent papierosów cieszyli się długim życiem - taki przekaz zawiera popularna grafika, którą jedna z użytkowniczek Facebooka opublikowała 22 kwietnia. Przedstawioną na ilustracji treść skomentowała słowami: "Zajumałam, ale nie żałuję. Autora nie znam". Jej post udostępniło ponad 20 tys. użytkowników Facebooka, reakcję zostawiło 1,4 tys.

Popularny wpis udostępniło na Facebooku ponad 20 tys. użytkownikówtvn24 | facebook

Treść udostępnianego w postaci grafiki posta zawiera błędy gramatyczne i błędy w pisowni. W pierwszej części czytamy, że: "wynalazca bieżni zmarł w wieku 54 lat, wynalazca gimnastyki zmarł w wieku 57 lat, mistrz świata w kulturystyce zmarł w wieku 41 lat". I dalej: "Najlepszy piłkarz świata, Maradona, zmarł w wieku 60 lat. James Fuller Fixx został uznany za pomoc w rozpoczęciu rewolucji fitness w Ameryce poprzez popularyzację sportu biegania. Zmarł na zawał serca podczas joggingu w wieku 52 lat" (pisownia wszystkich cytatów z grafiki oryginalna).

W drugiej części grafiki wymieniono osoby, które zmarły w sędziwym wieku. Czyli: "Wynalazca marki Nutella zmarł w wieku 88 lat. Producent papierosów Winston zmarł w wieku 102 lat. Wynalazca opium zmarł w trzęsieniu ziemi w wieku 116 lat. Wynalazca Hennessey Liquor zmarł w wieku 98 lat".

Dalej czytamy: "Jak lekarze doszli do wniosku, że ćwiczenia wydłużają życie?". Zaś na końcu jest rada: "Odpocznij, zrelaksuj się, zachowaj spokój, jedz, pij i ciesz się życiem".

Polska poniżej średniej unijnej pod względem uprawiania sportu
Polska poniżej średniej unijnej pod względem uprawiania sportutvn24

Nie wszyscy umarli tak wcześnie, nikt z nich nie dożył 116 lat

Część internautów uwierzyła w informacje przedstawione na grafice. "Zamierzasz jakieś narkotyki produkować, żeby długo żyć? Dla sąsiada pytam"; "Dobre! A mówią, że sport to zdrowie!" - komentowali.

Agencja Reuters zweryfikowała te informacje w kwietniu. Okazuje się, że większość danych o wieku zmarłych jest niezgodna z prawdą. Wymienione osoby, które przyczyniły się do popularyzacji sportu, zmarły często w bardziej zaawansowanym wieku.

Wynalazca bieżni

Wynalazca pierwszej produkowanej seryjnie nowoczesnej bieżni domowej to amerykański inżynier William Staub. Według rozpowszechnianego wpisu zmarł w wieku 54 lat - a w rzeczywistości zmarł w 2012 roku, gdy miał 96 lat. "Był pionierem korzystania z bieżni w domu" - powiedział o Staubie dr Kenneth H. Cooper, autor książki "Aerobik", która zainspirowała Stauba do stworzenia domowej bieżni. "Pozbawił ludzi wielu wymówek, które nie pozwalały im ćwiczyć. Nie muszą się martwić o pogodę, bezpieczeństwo czy cokolwiek innego. Nie wiem, jak długo ćwiczył sam dla siebie, ale wiem, że nie umarł przedwcześnie" - dodał.

Reuters zauważa, że było wielu prekursorów nowoczesnej bieżni: Sir William Cubitt (zmarł w wieku 76 lat, w 1861 roku), Robert Bruce (zmarł w wieku 87 lat, w 2004 roku), Wayne Quinton (zmarł w wieku 94 lat, w 2015 roku). Oni także żyli dłużej niż sugeruje opisywany post.

Wynalazca gimnastyki

Według posta "wynalazca gimnastyki" zmarł w wieku 57 lat. Nie został wymieniony z imienia i nazwiska. Reuters przypomina, że za ojca nowoczesnej gimnastyki uznawany jest Friedrick Ludwig Jahn. Zmarł on w 1852 roku w wieku 74 lat.

Mistrz świata w kulturystyce

Nie wiadomo, o kogo chodzi w sformułowaniu "mistrz świata w kulturystyce". Poszukiwania Reutersa nie wykazały żadnych osób pasujących do tego opisu. Jednak historia zna kilku kulturystów, którzy odnieśli znaczne sukcesy i zmarli młodo, m.in. Darren Vernon, który zmarł w 2018 roku w wieku 39 lat. Przyczyną zgonu była sepsa spowodowania zażywaniem kokainy. Mike Matarazzo to kulturysta, który zmarł na zawał w wieku 48 lat w 2014 roku - do zgonu przyczyniła się poważna niewydolność sercowa spowodowana przyjmowaniem dużej ilości substancji dopingujących. Rich Piana zmarł w wieku 46 lat w 2017 roku. Był kulturystą od 11. roku życia, startował w zawodach już w wieku 15 lat. Przyznał się do stosowania sterydów anabolicznych od młodości, informował serwis BBC News.

Intensywna kulturystyka i suplementy, które przyjmują niektórzy kulturyści, mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie - pisze Reuters.

Diego Maradona

Piłkarz Diego Maradona zmarł w wieku 60 lat - informuje post. To prawda. Zmarł 25 listopada 2020 roku po tym, jak we śnie doznał ataku serca. Maradona był uzależniony od narkotyków i alkoholu, miał problemy z nadmiernym objadaniem się - wyjaśnia Reuters.

Twa śledztwo w sprawie śmierci legendarnego piłkarza, informuje eurosport.tvn24.pl. Argentyńska prokuratura szuka odpowiedzi na pytanie, czy śmierci "Boskiego Diego" można było uniknąć. Dziennik "La Nacion" dotarł do szczegółów śledztwa. Z raportu biegłych wnika, że działania zespołu medycznego Maradony były "niewystarczające, niepełne i lekkomyślne", a "pacjent został pozostawiony na pastwę losu". Biegli wyraźnie podkreślili, że nie da się stwierdzić, czy udałoby się uniknąć śmierci byłego piłkarza, gdyby był prawidłowo hospitalizowany.

James Fuller Fixx

James Fuller Fixx to popularyzator sportu, który w latach 70. swoją bestsellerową książką sprawił, że w Stanach Zjednoczonych, a później na świecie, zapanowała moda na bieganie. Propagował pogląd, że aktywni ludzie żyją dłużej.

Zmarł w 1984 roku w wieku 52 lat - podaje "The New York Times". Zmarł na atak serca podczas samotnego joggingu w stanie Vermont. Ta informacja z opisywanego posta jest więc prawdziwa.

Wynalazca marki Nutella

Wynalazca czekoladowo-orzechowego kremu znanego pod nazwą Nutella zmarł w wieku 88 lat, informuje post z Facebooka.

Marka Nutella została stworzona w 1964 roku przez firmę Ferrero. W tym czasie firmą kierował Michele Ferrero, który zmarł w wieku 89 lat, w 2015 roku. Był miliarderem i najbogatszym człowiekiem we Włoszech.

Producent papierosów Winston

Winston to marka papierosów, która została po raz pierwszy wyprodukowana w 1954 roku przez R.J. Reynolds Tobacco Company - obecnie drugie pod względem wielkości przedsiębiorstwo tytoniowe w Stanach Zjednoczonych. Ówczesny szef firmy Bowman Gray Jr. zmarł znacznie młodziej, niż sugeruje post: miał 62 lata. Umarł w 1969 roku.

Wynalazca opium

Według posta "wynalazca opium" zmarł w wieku 116 lat w trzęsieniu ziemi. Reuters nie znalazł dowodów na to, że ktokolwiek, komu przypisuje się wynalezienie opium, zmarł w wieku 116 lat.

Bo opium jest znane i używane przez ludzi od tysięcy lat. O maku opiumowym i opium mówiły już starożytne asyryjskie listy ziół i teksty medyczne. Narkotyk był przez wiele stuleci podstawowym środkiem przeciwbólowym znanym medycynie, był używany w różnych formach i pod różnymi nazwami - czytamy w encyklopedii Britannica.

Według Księgi Rekordów Guinnessa najstarszy mężczyzna w historii zmarł w 2012 roku - właśnie w wieku 116 lat. Był to Japończyk Jiroemon Kimura. Pracował na poczcie do 65. roku życia. Żaden inny mężczyzna nie dożył wcześniej 116 lat, zauważa Reuters.

Wynalazca "Hennesey Liquor"

Według facebookowego wpisu wynalazca koniaku Hennessey Liquor (poprawna nazwa: Hennessy) dożył 98 lat. Firmę, która do dziś jest producentem tego trunku, założył w 1765 roku Richard Hennessy, irlandzki oficer wojskowy. Richard Hennessy zmarł w 1800 roku w wieku ok. 76 lat.

Zła dieta gorsza od papierosów? Tak wynika z brytyjskich badań
Zła dieta gorsza od papierosów? Tak wynika z brytyjskich badańFakty o Świecie TVN24 BiS

Zdrowa dieta i ćwiczenia wydłużają życie

O tym, że zdrowa dieta i ćwiczenia fizyczne uprawniane w odpowiednim natężeniu przyczyniają się do dłuższego życia, lekarze informują od wielu lat. Powstało na ten temat wiele opracowań. Rządowa agencja w USA - Amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) - informuje, że zdrowa dieta i ćwiczenia fizyczne mogą pomóc ludziom żyć dłużej i zmniejszają ryzyko zachorowań. O korzyściach z wysiłku fizycznego informuje też m.in. polski portal pacjent.gov.pl. Ćwiczenia dobrze wpływają na układ sercowo-naczyniowy, zmniejszają ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, usprawniają funkcjonowanie układu odpornościowego, wpływają ochronnie na ośrodkowy układ nerwowy.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Osoby wypłacające pieniądze na poczcie, nawet stosunkowo niewielkie sumy, rzekomo muszą wypełniać deklaracje do urzędu skarbowego i określić przeznaczenie pieniędzy - piszą internauci w mediach społecznościowych. To nieprawda, nie ma takiego obowiązku.

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Źródło:
Konkret24

"To takie ohydne", "to absolutnie nie pomaga zdławić tej historii" - to reakcje internautów na informację, że amerykańska agencja Associated Press usunęła ze swojej strony tekst na temat J.D. Vance'a. Był to fact-check dementujący pewną plotkę o kandydacie na republikańskiego wiceprezydenta. Skąd się wzięła? Wyjaśniamy.

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Źródło:
Konkret24

"W tym tygodniu w Niemczech zakazana została litera C" - wpis z takim komunikatem niesie się w polskiej sieci. I wprowadza w błąd. Bo wcale nie chodzi o literę. Wyjaśniamy.

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

Źródło:
Konkret24

Aktorzy Mel Gibson i Mark Wahlberg oraz przedsiębiorca Elon Musk razem rzekomo mają stworzyć filmową inicjatywę antylewicową w ramach walki ze zjawiskiem woke - twierdzą użytkownicy mediów społecznościowych. Musk ma w to zainwestować miliard dolarów. Nie jest to jednak prawda. 

Musk, Gibson i Wahlberg zakładają studio filmowe antywoke? Aktorzy tłumaczą

Musk, Gibson i Wahlberg zakładają studio filmowe antywoke? Aktorzy tłumaczą

Źródło:
Konkret24

Według rozpowszechnianego w sieci przekazu prezydent Wołodymyr Zełenski potwierdził, że Polska przekaże Ukrainie swoje myśliwce F-16. To jednak przekłamanie wynikające z błędnej interpretacji posta prezydenta Ukrainy. Tłumaczymy, jak powstało.

Chcą "oddać Ukrainie nasze F-16"? Wyjaśniamy, skąd ten przekaz

Chcą "oddać Ukrainie nasze F-16"? Wyjaśniamy, skąd ten przekaz

Źródło:
Konkret24

Kilka dni po zamachu na Donalda Trumpa w sieci - także polskiej - zaczął krążyć przekaz, że w Stanach Zjednoczonych powstaje "armia weteranów". Mają oni "tłumić ewentualne niepokoje społeczne i zamieszki". Jako dowód rozpowszechniane jest wideo pokazujące rzekomą "armię". Tylko że przekaz jest fake newsem.

Po zamachu na Trumpa "formują armię weteranów"? Kogo widać na tym filmie

Po zamachu na Trumpa "formują armię weteranów"? Kogo widać na tym filmie

Źródło:
Konkret24

"Religia", "kolejna ideologia" - tak poseł PiS Piotr Kaleta przedstawiał problem dziury ozonowej. Sugerował, że został on wymyślony, a na dowód pytał ironicznie: "co się z nią stało?". Otóż dziura wciąż jest.

Poseł Kaleta: "co się stało z dziurą ozonową"? Odpowiadamy

Poseł Kaleta: "co się stało z dziurą ozonową"? Odpowiadamy

Źródło:
Konkret24

"Ale dać Polakowi to rozdawnictwo", "złodziejstwo" - to reakcje internautów na przekaz w sieci, jakoby "przeciętna ukraińska rodzina" miała dostawać 10 tysięcy złotych miesięcznie w ramach różnego rodzaju świadczeń. To fake news stworzony poprzez manipulację danymi.

10 tysięcy złotych miesięcznie dostaje "przeciętna ukraińska rodzina"? To manipulacja

10 tysięcy złotych miesięcznie dostaje "przeciętna ukraińska rodzina"? To manipulacja

Źródło:
Konkret24

"Brawo uśmiechnięta Polska", "Tusk przysłany przez Niemców wykończy Polskę" - piszą internauci, komentując upadłość Browaru Kościerzyna. Tylko że historia ta działa się za poprzedniego rządu. Wyjaśniamy.

Browar Kościerzyna upadł "po pół roku rządów Tuska"? Co to za historia

Browar Kościerzyna upadł "po pół roku rządów Tuska"? Co to za historia

Źródło:
Konkret24

Prokremlowska dezinformacja nie ustaje w podważaniu faktu, że Rosja stoi za zbombardowaniem szpitala dziecięcego w Kijowie. Wykorzystuje do tego stosowaną od początku wojny metodę: fałszywy fact-checking. Kolejną jego odsłoną jest nagranie, które ma być dowodem, że to Ukraińcy zainscenizowali sceny z lekarzem na gruzach szpitala.

"Koszmarny show" i sztuczna krew. Znowu fałszywy fact-checking

"Koszmarny show" i sztuczna krew. Znowu fałszywy fact-checking

Źródło:
Konkret24

Zdaniem Prawa i Sprawiedliwości po zmianie rządu nowe kierownictwo resortu obrony "zmarnowało szanse", które stworzyły podpisane przez ministra Mariusza Błaszczaka umowy na dostawy uzbrojenia. Z odpowiedzi MON dla Konkret24 wynika jednak, że tak nie jest. Każda z tych umów jest kontynuowana.

PiS pyta MON: "co z pięcioma umowami zbrojeniowymi"? Mamy odpowiedź

PiS pyta MON: "co z pięcioma umowami zbrojeniowymi"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Według rozpowszechnianego w mediach społecznościowych przekazu w dwóch amerykańskich stanach Joe Biden otrzymał nominację i nie można już go skreślić z listy kandydatów na prezydenta. Tłumaczymy, że tak nie jest i dlaczego.

Nevada i Wisconsin: tam Bidena nie można już zmienić? Wyjaśniamy

Nevada i Wisconsin: tam Bidena nie można już zmienić? Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Według polityków Konfederacji przyjęta przez Parlament Europejski rezolucja zmusza Polskę i pozostałe państwa unijne do wspierania Ukrainy w wysokości co najmniej 0,25 proc. PKB rocznie. Ale rezolucja nie ma mocy prawnej i jest jedynie "formą pewnej woli politycznej". Wyjaśniamy.

Konfederacja: europarlament zmusza Polskę "do stałego finansowania Ukrainy". Nie zmusza

Konfederacja: europarlament zmusza Polskę "do stałego finansowania Ukrainy". Nie zmusza

Źródło:
Konkret24

"Za pieniądze podatników Mastalerek zakleił sobie ucho?" - ironizują internauci, komentując fotografię, na której widać szefa gabinetu prezydenta z opatrunkiem na uchu. W domyśle jest przekaz, że Marcin Mastalerek, goszcząc na konwencji republikanów w USA, w ten sposób pokazał solidarność z Donaldem Trumpem.

Mastalerek na konwencji w USA "zakleił sobie ucho"? Skąd to zdjęcie

Mastalerek na konwencji w USA "zakleił sobie ucho"? Skąd to zdjęcie

Źródło:
Konkret24

Na krążącym w mediach społecznościowych zdjęciu grupa kilkuletnich dzieci oraz ich nauczycielki stoją roześmiani na tle napisu "Kochamy Tuska". Internauci się oburzają, piszą o indoktrynacji dzieci w szkołach, porównują Polskę do Korei Północnej. Ale zdjęcie nie jest prawdziwe.

"Przedszkole na Jagodnie"? Te osoby nie istnieją, napis też

"Przedszkole na Jagodnie"? Te osoby nie istnieją, napis też

Źródło:
Konkret24

Niedługo po pożarze jednej z najpiękniejszych katedr na świecie w mediach społecznościowych zaczęła krążyć mapa Francji mająca przedstawiać, ile jest tam rzekomo "podpalonych, sprofanowanych, zdemolowanych" kościołów. Tylko że opis tej mapy wprowadza w błąd, a ona sama nie jest aktualna.

"Podpalone, sprofanowane, zdemolowane" kościoły? Ta mapa pokazuje co innego

"Podpalone, sprofanowane, zdemolowane" kościoły? Ta mapa pokazuje co innego

Źródło:
Konkret24

13 milionów, 20 milionów, a nawet 22 miliony złotych mieli rzekomo już otrzymać w ramach premii ministrowie i wiceministrowie obecnego rządu - taki przekaz rozsyłany jest w mediach społecznościowych. Powstał po artykule jednego z dzienników, którego informacje zostały jednak przeinaczone.

22 miliony złotych nagród dla ministrów i wiceministrów? Nie, "nie otrzymywali"

22 miliony złotych nagród dla ministrów i wiceministrów? Nie, "nie otrzymywali"

Źródło:
Konkret24

Według rozsyłanego w sieci przekazu dzięki liberalnemu prawo aborcyjnemu w Czechach przyrost naturalny jest dużo wyższy niż w Polsce. Jednak pomieszano różne dane i wskaźniki. A wiązanie prawa aborcyjnego z przyrostem naturalnym lub współczynnikiem dzietności jest błędem. Wyjaśniamy.

Prawo do aborcji a przyrost naturalny w Polsce i Czechach. Co się tu nie zgadza

Prawo do aborcji a przyrost naturalny w Polsce i Czechach. Co się tu nie zgadza

Źródło:
Konkret24

Politycy Konfederacji zarzucają premierowi złamanie konstytucji i domagają się postawienia Donalda Tuska przed Trybunałem Stanu. Chodzi o podpisanie porozumienia między Polską a Ukrainą. Konstytucjonaliści, z którymi konsultował się Konkret24, w większości nie dostrzegają w tym przypadku złamania prawa - choć mają uwagi.

Umowa rządowa czy międzynarodowa? Eksperci oceniają, co podpisał Tusk z Zełenskim

Umowa rządowa czy międzynarodowa? Eksperci oceniają, co podpisał Tusk z Zełenskim

Źródło:
Konkret24

"Muzeum Narodowe rozprawiło się również z Maryją", "zamiarem tej władzy jest usunięcie nie tylko krzyży" - piszą oburzeni internauci, komentując informację, jakoby z obrazu Jana Matejki wymazano postać Matki Boskiej. W tym rozpowszechnianym między innymi przez Roberta Bąkiewicza fake newsie nie zgadza się nic - z wyjątkiem nazwy muzeum.

Bąkiewicz: z obrazu Matejki usunięto Matkę Boską. To nieprawda

Bąkiewicz: z obrazu Matejki usunięto Matkę Boską. To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Po wizycie niemieckiego kanclerza Olafa Scholza w Warszawie wrócił temat reparacji wojennych. Jednak w trwającej debacie publicznej politycy raz mówią o "reparacjach", innym razem o "odszkodowaniach". Oba terminy oznaczają jednak inne pieniądze i dla kogo innego. Wyjaśniamy.

Polska i Niemcy: reparacje vs odszkodowania. Co mylą politycy

Polska i Niemcy: reparacje vs odszkodowania. Co mylą politycy

Źródło:
Konkret24