"Co miał na myśli?", "co to za wojska?", "to chyba kamikadze" - zastanawiają się internauci, komentując w mediach społecznościowych wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego w Siedlcach. Porównał tam kandydujących do Parlamentu Europejskiego polityków Adama Bielana i Jacka Kurskiego do "żołnierzy wojsk jednorazowego przeznaczenia". Sprawdziliśmy, co to znaczy. Wyjaśnienia są różne, jedno dotyczy "źle zaplanowanej przez dowodzącego operacji".
Prezes PiS Jarosław Kaczyński podczas spotkania z sympatykami w Siedlcach 12 maja 2024 roku zachęcał do głosowania na kandydatów swojej partii w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Mówił: "Żeby wywalczyć w Parlamencie Europejskim to wszystko, co można tam wywalczyć (...), to trzeba mieć tam ludzi doświadczonych. Ludzi, którzy tam byli, którzy wiedzą, jak tam działać, którzy są energiczni, którzy potrafią czasem być twardzi, nawet bezwzględni. No przede mną siedzi dwóch takich panów: panowie Bielan i pan Kurski".
Adam Bielan i Jacek Kurski otwierają listę PiS w okręgu numer 5, który obejmuje większość województwa mazowieckiego, w tym właśnie Siedlce. "My oczywiście popieramy wszystkich kandydatów, wszyscy muszą walczyć na to wspólne zwycięstwo, (...) ale tam musimy mieć ludzi, którzy niczego nie będą musieli się uczyć, tylko od razu podejmą energicznie z taką siłą przebicia tą walkę o to, by Polska znalazła się w centrum tej walki, polska delegacja, pisowska delegacja, bo na te inne to nie ma co liczyć" - tłumaczył prezes Kaczyński. I dodał:
Trzeba tutaj naprawdę rzucić do walki ludzi najbardziej doświadczonych. Takich, można powiedzieć, żołnierzy z wojsk jednorazowego przeznaczenia. Nie wiem, czy wiecie państwo, co to są takie wojska. To są wojska spadochronowe, to są proszę państwa kutry torpedowe i rakietowe, to są takie jednostki, które właściwie mają być użyte tylko raz, bo ponoszą tak ogromne straty w walce, że już później się nie nadają do dalszej walki.
Prezes PiS od razu dodał jednak, że "życzy panom długiego życia", ale "żeby być w tych wojskach, to trzeba być naprawdę człowiekiem o specyficznych cechach psychicznych i fizycznych, tylko tacy się nadają". Według Kaczyńskiego "ci dwaj panowie się nadają".
Po tej wypowiedzi w mediach społecznościowych pojawiło się sporo pytań, czym właściwie są te wojska jednorazowego przeznaczenia oraz sugestii, co może oznaczać to określenie. "Co to są wojska jednorazowego przeznaczenia?"; "Wojska spadochronowe. Wojska jednorazowego przeznaczenia. Co awtor miał na myśli?"; "Wojska jednorazowego przeznaczenia to nie mięso armatnie?"; "Wojska jednorazowego przeznaczenia to chyba kamikadze" - komentowali internauci.
Tłumaczymy, czy "wojska jednorazowego przeznaczenia" w ogóle istnieją i które jednostki tak się określa. Bo - jak się okazuje - teorie są różne.
Historyk wojskowości: wojska rakietowe w czasach Układu Warszawskiego. "Wykonanie pierwszego uderzenia oznaczało koniec ich istnienia"
Po pierwsze, w literaturze wojskowej nie stosuje się określenia "wojska jednorazowego przeznaczenia". Prezes PiS najprawdopodobniej połączył dwa określenia: wojska specjalnego przeznaczenia i wojska jednorazowego użytku. Te pierwsze to pełna nazwa rosyjskich wojsk specjalnych, czyli specnazu (Wojska Specjalnego Przeznaczenia Federacji Rosyjskiej). Kaczyński, odnosząc się do Bielana i Kurskiego, najpewniej miał na myśli drugie sformułowanie - czyli wojska jednorazowego użytku.
O takich wojskach w "Przeglądzie Historyczno-Wojskowym" w 2011 roku pisał historyk wojskowości dr hab. Michał Trubas. W jego artykule "Wojska 'jednorazowego użytku'. Relacja" czytamy: "Przywołanym w tytule mianem w latach sześćdziesiątych–osiemdziesiątych ubiegłego wieku określano wojska rakietowe wojsk lądowych, w szczególności zaś brygady rakiet operacyjno-taktycznych (BROT). Nadana temu rodzajowi wojsk nieoficjalna nazwa wynikała z zadań wypełnianych w ewentualnym konflikcie oraz tajemnicy, jaką otaczano ich pokojowe funkcjonowanie".
Autor opisuje historię polskich wojsk rakietowych, które w strategii Układu Warszawskiego miały być przygotowane m.in. do wykonywania uderzeń rakietami z głowicami jądrowymi. Opisując ćwiczenia takich jednostek, wspomina: "Niemal do końca lat siedemdziesiątych ćwiczenia kończyły się startami w ramach pierwszego zmasowanego uderzenia rakietowego frontu. Wydaje się, że zakładano, iż po tym epizodzie taktycznym wojska rakietowe praktycznie przestaną istnieć i kolejne zadania wykonywać będą pododdziały odtworzone w bliżej nieokreślonej przyszłości". Po czym dodaje:
Innymi słowy: przeprowadzając starty rakiet z głowicami jądrowymi związki taktyczne i oddziały wypełnią swoja misję. Takie założenie nie było pozbawione racjonalnych podstaw – starty rakiet były nie do ukrycia, a jednostki rakietowe – także dla potencjalnego przeciwnika – były celami pierwszej kolejności rażenia, do zniszczenia za wszelką cenę. Właśnie dlatego brygady rakiet nazywano wojskami jednorazowego użytku; wykonanie pierwszego uderzenia oznaczało koniec ich istnienia.
Jest więc to inne tłumaczenie niż to zaprezentowane przez Jarosława Kaczyńskiego. Prezes PiS mówił o "jednostkach, które właściwie mają być użyte tylko raz, bo ponoszą tak ogromne straty w walce" - zaś w powyższym rozumieniu takich jednostek ich jednorazowy użytek wynikał z faktu, że starty rakiet zdradzały ich pozycję, co zapowiadało ich rychłe zniszczenie.
Wojskowy, generał: wojska specjalne "użyte w źle zaplanowanej i nieudolnie zorganizowanej operacji"
Inną definicję wojsk jednorazowego użytku/przeznaczenia przedstawia natomiast w rozmowie z Konkret24 generał Waldemar Skrzypczak, były dowódca Wojsk Lądowych i wiceminister obrony narodowej w latach 2012-2013:
Tak określa się czasami wojska specjalne, ponieważ zwykle są one używane raz i w wyniku swoich działań ponoszą tak duże straty, że potrzeba potem dużo czasu, żeby je odtworzyć.
- W czasie drugiej wojny światowej takimi wojskami były wojska spadochronowe. Między innymi nasza 1 Brygada Spadochronowa czy brytyjska 1 Dywizja Powietrznodesantowa, użyte przez aliantów pod Arnhem, które poniosły tak duże straty, że w zasadzie można powiedzieć, iż były wojskami jednorazowego użytku - wspomina wojskowy.
Ale gen. Skrzypczak podkreśla, że w tym rozumieniu wojska jednorazowego użytku to "wojska użyte w źle zaplanowanej i nieudolnie zorganizowanej operacji". - Taką operacją w czasie drugiej wojny światowej była właśnie wspomniana operacja pod Arnhem w Holandii. Wspomniane jednostki, polska i brytyjska, poniosły tak duże straty w wyniku błędów w dowodzeniu i organizacji operacji. Czyli wojska jednorazowego użytku istnieją, ale stają się nimi, kiedy dowodzący źle zaplanuje operację i źle ich użyje. Więc czy w tym przypadku prezes Kaczyński ma na myśli, że źle użyje tych osób wyznaczonych do tej operacji? - zastanawia się były dowódca Wojsk Lądowych.
Źródło: Konkret24