Kto jest odpowiedzialny za zniknięcie tradycyjnych żarówek?

Podczas XIX Forum Polsko-Niemieckiego "Europa 1918-2018: historia z przyszłością" w Berlinie, prezydent Andrzej Duda stwierdził, że w ramach Unii Europejskiej "mamy niedosyt demokracji". Jego zdaniem "instytucje europejskie bardzo mocno próbują rozszerzać swoje kompetencje", co mogłoby być jednym z powodów, dla których Brytyjczycy mogli zagłosować za opuszczeniem Unii Europejskiej. - W sensie mentalnym oni nigdy nie musieli nikomu podlegać - stwierdził prezydent.

Szerokim echem odbiła się także inna część wypowiedzi prezydenta Dudy. - I wielu ludzi sobie zadaje pytanie, dlaczego Unia Europejska zabrania tego, dlaczego zabrania tamtego - mówił prezydent. Postawił także pytanie, dlaczego w polskich sklepach nie można kupić zwykłej żarówki, a jedynie energooszczędną. I odpowiedział: bo Unia Europejska zakazała.

To zaskakujący przykład z kilku powodów.

Dyrektywy regulujące sprawy związane z oszczędzaniem energii, a są to m.in. dyrektywy: 2006/32/WE, 2009/125/WE, 2010/30/UE, 2012/27/UE, były uchwalane w trybie tzw. zwykłej procedury legislacyjnej Unii Europejskiej. Składa się na nią kilka kroków, które w uproszczeniu wyglądają następująco.

Dysponująca inicjatywą ustawodawczą Komisja Europejska przedkłada projekt aktu prawnego Radzie Unii Europejskiej, składającej się z ministrów Państw Członkowskich, i Parlamentowi Europejskiemu wybieranemu w wyborach powszechnych. Projekt jest następnie oceniany i ewentualnie wprowadzane są do niego poprawki.

Te dwa ciała mają kilka możliwości (tzw. "czytania" - mogą być trzy w myśl art. 294 TFUE), by się porozumieć w sprawie ostatecznego kształtu tekstu. Mogą go oczywiście po drodze też odrzucić.

Głosowania w Parlamencie Europejskim wymagają w tej procedurze - w zależności od sytuacji - albo większości zwykłej, albo bezwzględnej.

W Radzie Unii Europejskiej z kolei przeważnie konieczna jest większość kwalifikowana, w której znaczenie ma zarówno liczba krajów "za", jak i liczba obywateli, którą reprezentują. Bywa, że wymagana jest jednomyślność.

Polska ma swoich przedstawicieli we wszystkich ciałach biorących udział w procesach stanowienia prawa przez Unię Europejską, a co więcej: z uwagi na względnie wysoką liczbę obywateli, ma w nich znaczący głos.

Większość kroków w procedurze wymaga co najmniej zwykłej większości głosów "za". Ponadto, decyzje Rady Unii Europejskiej mogą być "blokowane" przez ministrów reprezentujących co najmniej 35 proc. populacji Unii Europejskiej.

Unijna dyrektywa z 1 września 2009 r., dotycząca zakazu produkcji, importu i sprzedaży zwykłych żarówek, została przyjęta w standardowym trybie. Zakładała, że żarówki znikną z rynku unijnego do września 2016 r. Według ekspertów, miało to pozwolić konsumentom energii w Europie zaoszczędzić 6,6 mld. euro. Komisja Europejska stosowny czas na implementację zakazu przedłużyła jednak w 2015 r. do 2018, choć branża oświetleniowa sugerowała, by czas ten przedłużyć jeszcze o dwa lata.

Przepisy zakazujące sprzedaży żarówek halogenowych obowiązuje w Unii Europejskiej od 1 września 2018 roku. Sklepy mogą je sprzedawać do wyczerpania magazynowych zapasów, ale nie mogą ich już importować. Według wyliczeń Parlamentu Europejskiego, dzięki wyeliminowaniu halogenów, do atmosfery trafi w ciągu roku o 15 mln ton dwutlenku węgla mniej.

W kontekście wypowiedzi Prezydenta warto także zwrócić uwagę, że w konkluzjach z prezydencji, ogłoszonych przez Radę Europejską po posiedzeniu z 8/9 marca 2007 r., gdy prezydentem był Lech Kaczyński, a premierem Jarosław Kaczyński, Rada Europejska wzywała:

"Komisję (Europejską - red.) do szybkiego przedłożenia wniosków umożliwiających przyjęcie do 2008 r. ostrzejszych wymogów dotyczących racjonalnego wykorzystania energii w odniesieniu do oświetlenia biur i ulic, oraz do 2009 r. w odniesieniu do żarówek i innych form oświetlenia w gospodarstwach domowych".

Ponadto warto przypomnieć punkt 14 rezolucji Parlamentu Europejskiego, przegłosowanej 31 stycznia 2008 r., który brzmi następująco:

"[Parlament Europejski] pochwala dodanie oświetlenia domowego do spisu priorytetowych grup produktów oraz podkreśla znaczenie przestrzegania przez Komisję zaproponowanego harmonogramu wycofania z rynku najmniej wydajnych żarówek zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z marca 2007 r.".

Jak potwierdził korespondent TVN24 BiS w Brukseli Maciej Sokołowski, za takim brzmieniem rezolucji zagłosowali wówczas europosłowie polskiej prawicy z grupy Unia na rzecz Europy Narodów (UEN) - Adam Bielan, Ryszard Czarnecki, Hanna Fołtyn-Kubicka, Janusz Wojciechowski, Mieczysław Janowski, Bogdan Pęk, Wojciech Roszkowski i Konrad Szymański.

Tak więc, w zwykłej, ale jak najbardziej demokratycznej procedurze, przy akceptacji także ze strony przedstawicieli PiS, reprezentanci państw członkowskich UE pozbyli się zwykłych żarówek. Zastąpiły je energooszczędne świetlówki, które zużywają pięć razy mniej energii i są trwalsze. Żarówki ledowe są bardziej żywotne, mogą świecić nawet 15 lat.

Autor: Oskar Breymeyer-Darski / Źródło: Konkret24, TVN24 BiS