Polityka prorodzinna na wyborczych listach – nie zakazana

Na kwestię rodzinnych więzi kandydatów do parlamentu zwrócił uwagę pilot, były dziennikarz i rzecznik LOT Jacek Balcer. W swoim wpisie na Facebooku podał kilka przykładów kandydujących małżeństw i rodzeństw. "Czy jednak względy rodzinne nie przeszkodzą żonie w merytorycznej ocenie ustaw przygotowanych przez męża? Czy brat aby na pewno obiektywnie oceni brata?" – napisał Balcer.

Wpis Jacka Balcera został opatrzony zdjęciami banerów wyborczych, na których premier Mateusz Morawiecki promuje kandydaturę na posła Adama Gawędy – senatora PiS i wiceministra energii oraz jego żony Ewy Gawędy, radnej sejmiku śląskiego – na senatora.

Ewa Gawęda, wybrana do sejmiku w 2018 r., teraz jest kandydatką PiS do Senatu w okręgu nr 72. Jej mąż, cztery lata temu wybrany do Senatu z okręgu rybnickiego, teraz jest "czwórką" na liście PiS do Sejmu z okręgu 30 – Bielsko-Biała.

Państwo Gawędowie sąsiadują na listach z braćmi Piechami – Wojciechem i Bolesławem. Bolesław Piecha – w przeszłości poseł, senator, wiceminister zdrowia i eurodeputowany – w tym roku przegrał wybory do Parlamentu Europejskiego. Ale znalazł się na pierwszym miejscu listy PiS do Sejmu - tej samej, na której jest jego partyjny kolega Adam Gawęda. Z kolei Witold Piecha, obecny senator, ponownie ubiega się o senatorski mandat z okręgu nr 73, sąsiadującego z okręgiem, z którego startuje Ewa Gawęda.

Przepisy wyborcze nie zabraniają startowania kilku członkom rodziny do parlamentu - czy to do tej samej, czy do różnych izb. Jedyne zastrzeżenie dotyczy członków obwodowych komisji wyborczych – nie mogą być w ich składzie, gdy kandydat w okręgu, w którym jest określona komisja wyborcza, jest dla członka komisji "małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, małżonkiem wstępnego, zstępnego lub przysposobionego albo pozostającą z nim w stosunku przysposobienia".

Zadaliśmy wiceministrowi Gawędzie pytanie, które w swoim wpisie postawił Jacek Balcer: "Czy jednak względy rodzinne nie przeszkodzą żonie w merytorycznej ocenie ustaw przygotowanych przez męża?". Czekamy na odpowiedź.

Inny model rodzinnego kandydowania stosuje Janusz Korwin-Mikke. Od kilku lat w kolejnych wyborach wystawia na wyborczych listach swoją żonę i dzieci. Oprócz Janusza Korwin-Mikkego w tych wyborach do Sejmu z listy Konfederacji Wolność i Niepodległość kandyduje jego żona Dominika oraz synowie – Kacper i Jacek oraz synowa Anna. Każde z innego okręgu wyborczego.

W wyborach europejskich skład kandydatów rodziny Korwin-Mikke był podobny – poza synem Kacprem. W 2015 r. do Sejmu kandydowali, oprócz seniora rodu, córka Korynna, synowie Jacek i Kacper oraz synowa Anna.

"Chodzi o to, żeby ludzie wiedzieli, że jest to lista z moim poparciem" – mówił Janusz Korwin-Mikke, cytowany przez dziennik Rzeczpospolita. Gazeta przytacza także wypowiedź innego z liderów Konfederacji, Krzysztofa Bosaka: "niestety, wielu wyborców kojarzy z polityków Konfederacji tylko nazwisko Janusza Korwin-Mikkego. Jest więc dla nas oczywiste, że musimy grać tym nazwiskiem w tylu okręgach, ilu tylko się da".

Mieszkańcy Wrocławia i okolic będą mogli do Senatu wybrać małżeństwo Zdrojewskich - z ramienia Koalicji Obywatelskiej startuje były prezydent miasta i były minister kultury Bogdan Zdrojewski, a także jego żona Barbara. Są jednak kandydatami w różnych okręgach wyborczych.

Choć nie jest to gwarancja stuprocentowa, to w jakiejś mierze szanse na wyborczy sukces może zapewniać znane nazwisko rodzica. Jarosław Wałęsa, syn Lecha Wałęsy, były poseł oraz eurodeputowany, ponownie startuje do Sejmu - z listy Koalicji Obywatelskiej. Jego konkurentem jest radny gdański PiS, Kacper Płażyński - syn Macieja Płażyńskiego, byłego marszałka Sejmu, który zginął w Smoleńsku. Obaj konkurowali już w wyborach na prezydenta Gdańska.

Z kolei poseł PiS Przemysław Czarnecki, syn europosła Ryszarda, ponownie ubiega się o poselski mandat z Wrocławia, skąd w wyborach startował jego ojciec.

Kandydatem na posła jest też Tomasz Cimoszewicz – ostatni na liście Koalicji Obywatelskiej w okręgu nr 24. Gdy cztery lata temu pierwszy raz startował do Sejmu, jego ojciec Włodzimierz Cimoszewicz - były premier i były szef MSZ, wówczas senator - powiedział, że jego syn nie powinien startować w wyborach. "Bardzo otwarcie mu powiedziałem: dobrze, zmień nazwisko na Jan Nowak i kandyduj. Wtedy będzie to sprawdzian, czy ludzie chcą ciebie, czy nazwisko – mówił w lipcu 2015 r. "Faktach po Faktach" były premier. Tomasz Cimoszewicz został wówczas parlamentarzystą.

Na liście PiS do Sejmu w okręgu 3 znalazł się natomiast Cezary Kempa – syn Beaty Kempy, obecnej europosłanki, a poprzednio szefowej kancelarii premiera. Jego kandydaturę poparł sam minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro, lider Solidarnej Polski.

Z dzieci znanych osób na listach wyborczych jest także Monika Jaruzelska - córka generała Wojciecha Jaruzelskiego, twórcy stanu wojennego. Obecna radna Warszawy startuje do Senatu pod szyldem partii Polska Lewica.

Przykłady rodzinnych powiązań na listach wyborczych nie są niczym nowym ani w polskiej, ani w światowej polityce. Dr Milena Drzewiecka, która na Uniwersytecie SWPS zajmuje się wizerunkiem, komunikacją i marketingiem politycznym z perspektywy psychologicznej, przypomina inne przypadki: klany Kennedych, Bushów czy małżeństwo Clintonów w USA. W Estonii w jednym rządzie jest ojciec i syn: mają to samo nazwisko i nawet podobnie brzmiące imiona. Mart Helme (ojciec) jest ministrem spraw wewnętrznych, a Martin Helme (syn) ministrem finansów.

- Popularne nazwisko daje przywilej w postaci rozpoznawalności na liście - komentuje dr Drzewiecka dla Konkret24. - W psychologii dobrze zbadany jest efekt czystej ekspozycji, który mówi o tym, że im częściej daną osobę czy obiekt widzimy, tym bardziej ją lubimy. Ale znane z mediów i polityki nazwisko męża czy siostry może być błogosławieństwem, o ile tego męża lub siostrę wyborca darzy sympatią. Jeśli nie - dodaje dr Drzewiecka - to samo nazwisko może się stać 'przekleństwem'.

Zdaniem ekspertki, świadomy i zorientowany w życiu publicznym wyborca wie, na kogo odda głos. Ten mniej zorientowany lub podejmujący decyzje "last minute" może np. znać partie, ale nie rozpoznawać kandydatów. Wtedy idzie na skróty i sięga do tego, co ma w pamięci. - Transfer pozytywnych skojarzeń może go zachęcić, by zagłosować na kandydata-członka rozpoznawalnej rodziny - konkluduje dr Drzewiecka.

Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24, Rzeczpospolita, tuwroclaw.com; zdjęcie główne: Wojciech Olkuśnik/PAP