Informacja o rejestracji Kościoła Naturalnego w Polsce wywołała komentarze w sieci. Nowych kościołów nie powstaje teraz bowiem dużo. Sprawdziliśmy, jak w ostatnich latach przybywało kościołów i związków wyznaniowych.
Informacja podana 10 lutego przez dziennik "Rzeczpospolita", która miała tytuł: "Tajemniczy nowy Kościół w Polsce", od razu wzbudziła zainteresowanie i dyskusje w sieci. W tekście podano, że zarejestrowano nowy Kościół Naturalny, który ma siedzibę w Gdańsku. Według dziennika liczy on kilkanaście tysięcy wyznawców, jego "doktryna jest dość ogólna, a centralne miejsce zajmuje w niej Stwórca, obecny pod postacią energii w istotach żywych". Jak pisze "Rzeczpospolita", religioznawcy nie słyszeli o takim kościele.
Został on jednak 3 grudnia 2021 roku wpisany do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, który prowadzi Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Sprawdziliśmy, który to już kościół zarejestrowany w Polsce oraz ile takich kościołów i związków wyznaniowych rejestrowano w ostatnich latach.
Na podstawie ustaw kościelnych lub ustawy o wolności sumienia i wyznania
W Polsce oficjalnie działa 185 kościołów i związków wyznaniowych. 15 z nich ze względu na szczególną pozycję i swobodę swojej działalności, które zawdzięczają historii oraz są powszechnie uznawane przez społeczeństwo, funkcjonuje na podstawie tzw. ustaw kościelnych. Są to:
Kościół Katolicki – na podstawie konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolita Polską z 1993 roku oraz ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z 1989 roku;
Oraz 14 kościołów i związków wyznaniowych działających na podstawie ustaw o stosunku państwa do określonego kościoła:
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (ustawa z 1991 roku)
Kościół Ewangelicko-Augsburski (ustawa z 1994 roku)
Kościół Ewangelicko-Reformowany (ustawa z 1994 roku)
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny (ustawa z 1995 roku)
Kościół Chrześcijan Baptystów (ustawa z 1995 roku)
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (ustawa z 1995 roku)
Kościół Polskokatolicki (ustawa z 1995 roku)
gminy wyznaniowe żydowskie tworzące Związek Gmin Wyznaniowych (ustawa z 1997 roku)
Kościół Katolicki Mariawitów (ustawa z 1997 roku)
Kościół Starokatolicki Mariawitów (ustawa z 1997 roku)
Kościół Zielonoświątkowy (ustawa z 1997 roku)
Muzułmański Związek Religijny (ustawa z 1936 roku)
Karaimski Związek Religijny (ustawa z 1936 roku)
Wschodni Kościół Staroobrzędowy (na podstawie rozporządzenia prezydenta z 1928 roku).
Pozostałe 170 kościołów i związków wyznaniowych działa na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. By móc korzystać z praw kościoła czy związku wyznaniowego opisanych w tej ustawie, trzeba do ministra spraw wewnętrznych i administracji złożyć deklarację o utworzeniu kościoła oraz wniosek o wpis do rejestru poparty przez co najmniej 100 obywateli. Na początku obowiązywania tej ustawy wystarczyły podpisy 15 osób, próg podniesiono, nowelizując ustawę w 1998 roku.
Na początku lat 90. kilkadziesiąt, teraz kilka
Z rejestru prowadzonego przez MSWiA wynika, że najwięcej kościołów i związków wyznaniowych powstawało tuż po wejściu w życie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Od 1990 do 1994 roku zarejestrowano ich 76, w kolejnych pięciu latach – 54.
W pierwszych latach XXI wieku liczba nowo zarejestrowanych kościołów zmalała - to efekt wprowadzenia ograniczenia w postaci wymogu co najmniej 100 podpisów pod wnioskiem o rejestrację. Od 2000 do 2004 roku zarejestrowano 10 takich podmiotów, w latach 2005-2009 - 12.
W ostatnich latach - od 2010 do końca 2021 roku - zarejestrowano 18 kościołów: w tym 11 chrześcijańskich, cztery buddyjskie, trzy oparte na innych wartościach:
Rok 2010: Ormiański Kościół Apostolski Katolikosatu Eczmiadzyńskiego, Związek Tybetańskiego Bon "Sa Trik Er Sang"
Rok 2011: Związek Buddyjski "Dzogczien Kunzang Cziuling"
Rok 2013: Wyznawcy Słońca, Staroprawosławna Cerkiew Staroobrzędowców
Rok 2014: Kościół Dobrej Nadziei, Katolicki Kościół Narodowy w Polsce, Związek Buddyjski "Yeshe Khorlo"
Rok 2015: Ośrodek Wietnamskiego Buddyzmu w Polsce
Rok 2016: Kościół Chrześcijański Zoe, Kościół "Chrześcijańska Wspólnota Jordan", Odrodzony Kościół Starokatolicki
Rok 2017: Ewangeliczny Kościół Metodystyczny
Rok 2018: Kościół Boga Żywego, Będącego Wsparciem i Podporą Prawdy Kościół Światło Świata
Rok 2020: Kościół Chrześcijan Pełnej Ewangelii Obóz Boży, Reformowany Kościół Katolicki w Polsce
Rok 2021: Narodowy Kościół Katolicki, Kościół Naturalny.
Jak więc widać, w ostatnich dwóch latach rejestrowano po dwa kościoły rocznie. Natomiast 76 proc. kościołów i związków wyznaniowych zostało zarejestrowanych jednak w latach 1990-1999.
Nieudana próba wykreślenia z rejestru
Ustawa daje ministrowi spraw wewnętrznych i administracji prawo do odmowy zarejestrowania kościoła. Dzieje się tak bardzo rzadko. Pod tym względem najgłośniejsza była sprawa Polskiego Kościoła Latającego Potwora Spaghetti. Dwukrotnie – 2013 i w 2014 roku - ministrowie administracji odmawiali rejestracji tego kościoła, twierdząc, że to parodia religii. Ostatecznie w 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny umorzył postępowanie, a decyzja odmowna stała się prawomocna.
Inaczej było z Reformowanym Kościołem Katolickim wpisanym do rejestru 28 stycznia 2020 roku. 15 września 2020 roku minister administracji i spraw wewnętrznych, po interwencji Prokuratora Generalnego, wykreślił ten kościół z rejestru, gdyż okazało się, że dopuszcza małżeństwa osób tej samej płci. Reformowany Kościół Katolicki wniósł sprawę do sądu, który 17 czerwca 2021 roku wstrzymał decyzję o wykreśleniu kościoła z rejestru. Sprawa się wciąż nie zakończyła.
Podatkowe przywileje
Niektóre komentarze internautów dotyczące działalności nowych kościołów sugerują, że ich zakładanie ma na celu uzyskanie preferencji podatkowych.
"Do rejestru Kościołów @MSWiA_GOV_PL wpisało nowy podmiot - "Kościół Naturalny". Co ciekawe, powstał on 500 tys. lat temu, czyli jeszcze przed homo sapiens. Dzięki rejestracji Kościół nie zapłaci podatku dochodowego, a jego duchownym #FunduszKościelny opłaci składki emerytalne" – napisała na Twitterze 10 lutego posłanka Lewicy Anita Kucharska-Dziedzic w reakcji na doniesienia "Rzeczpospolitej".
Zgodnie bowiem z ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania kościoły i związki wyznaniowe są zwolnione z opodatkowania z tytułu przychodów ze swojej działalności niegospodarczej, dochodów z działalności gospodarczej osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych oraz spółek, z podatku od nieruchomości; zwalnia się je z opłat celnych przywozowych za towary przeznaczone na cele charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu. Kościoły (ale tylko te, których dotyczą ustawy kościelne) są zwolnione z podatku VAT.
Od 25 czerwca 2020 roku w sejmowej zamrażarce tkwi projekt ustawy o jawności przychodów kościołów i związków wyznaniowych oraz zniesieniu ich przywilejów finansowych przygotowany przez Lewicę. Jej zdaniem ograniczenie podatkowych przywilejów kościołów dałoby oszczędności 1,2 do 1,8 mld zł.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24, zdjęcie Nattapat.J/Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Nattapat.J/Shutterstock