FAŁSZ

Fałszywy dowód na przestępstwa imigrantów

Spot typu deepfake przygotowany przez belgijską partię sp.a
Spot typu deepfake przygotowany przez belgijską partię sp.a
sp.a
Spot typu deepfake przygotowany przez belgijską partię sp.asp.a

Nagranie, rzekomo pokazujące kilkuosobową grupę czarnoskórych imigrantów demolujących radiowóz włoskich karabinierów, ma być dowodem na to, że imigranci z Afryki przez takie zachowania nie zasługują na prawo pobytu. Jest jednak ustawionym planem filmowym.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Do tego nagrania dotarliśmy za sprawą wpisu posła PiS do Parlamentu Europejskiego Zbigniewa Kuźmiuka, który podał dalej wpis innego użytkownika Twittera o nicku @JOHN40641942. To konto istnieje od 15 listopada, jego użytkownik stworzył 36 wpisów, poświęconych głównie afrykańskim i muzułmańskim migrantom w Europie.

Pod jego wpisem pojawia się ponad 200 komentarzy w różnych językach, także po polsku. Niektóre mają rasistowski charakter, inne wręcz wzywają do unieszkodliwienia imigrantów.

Diabeł tkwi w szczegółach

Na pierwszy rzut oka w tym 45 sekundowym filmiku nie ma nic, co byłoby nieprawdziwe. Grupa 6-7 czarnoskórych mężczyzn drewnianymi pałkami demoluje samochód karabinierów. Wściekłość, z jaką to robią, też wydaje się prawdziwa. Radiowóz też sprawia wrażenie prawdziwego – można rozpoznać jego markę - to Alfa Romeo, najczęściej używane auto przez karabinierów we Włoszech, z charakterystycznym, czerwonym pasem na czarnej karoserii i numerem alarmowym 112.

Trudno więc mówić, że to "fake film". A jednak. To, co umyka uwadze, dzieje się po lewej stronie kadru i nadaje całemu nagraniu zupełnie nowy kontekst.

Z lewej strony widać 4 mężczyzn. Jeden z nich trzyma w górze na długiej tyczce mikrofon kierunkowy, osłonięty plastikową tubą, kolejny unosi w rękach blendę – biały prostokąt materiału odbijający światło dla lepszego oświetlenia filmowanej sceny. Jest też operator z kamerą i osoba go wspierająca.

Do filmowania podobnych zdarzeń stacje telewizyjne wysyłają zazwyczaj samego operatora, który nagrywa obraz i dźwięk, i reportera. W tym przypadku – użyty sprzęt i liczba osób realizujących nagranie – wskazuje, że mamy do czynienia nie z ekipą newsową, a filmową.

Warto także zwrócić uwagę na ostatnie dwie sekundy filmiku, kiedy w kadr zza pleców operatora wychodzi dwóch mężczyzn - jeden z nich daje znak, mężczyźni przy samochodzie przestają go demolować. To tak, jakby reżyser na planie filmowym mówił: "cięcie" na zakończenie filmowanej sceny.

To był plan filmowy

I rzeczywiście, to był plan filmowy. Jak podaje portal snopes.com, rozprawiający się z "fake newsami" w sieci, wideo pochodzi z 2015 r. i zostało nagrane przez przechodnia, który obserwował kręcenie sceny do filmu "Mediterranea". Film ten wszedł na ekrany 2 września 2015 r. To historia dwóch Afrykańczyków, którzy z Burkina Fasso, przez Algierię przedostali się do Europy w poszukiwaniu lepszego życia. Zamiast tego, spotykają się z wrogością i przemocą.

Jak podaje Snopes , za rozpowszechnieniem nagrania z planu filmowego stoi Pamela Geller, blogerka znana z nienawiści do muzułmanów i emigrantów, która na Twitterze ma ponad 190 tys. obserwujących.

Jest znana z "mowy nienawiści" i nadinterpretowania faktów. Jak w tym wpisie, w którym powołuje się na doniesienia brytyjskiej gazety o podejrzanej paczce na lotnisku Heathrow. Informację, w której nie ma słowa o akcie terroru, opatruje własnym komentarzem: TERROR at Heathrow Airport. I dodaje słowo "Jihad".

Paczka została potem sprawdzona - nie była niebezpieczna. O tym już Pamela Geller nie wspomniała.

Prawdziwe zdjęcie, fałszywy komentarz

Mechanizm rozpowszechniania się filmiku z imigrantami, niszczącymi samochód karabinierów, bez pokazania jego kontekstu, jest podobny do sprawy słynnego zdjęcia muzułmanki po zamachu na moście Westminsterskim w Londynie w marcu 2017 r.

W wyniku ataku zamachowca zginęły trzy osoby, kilkadziesiąt zostało rannych. Przechodnie rzucali się na pomoc poszkodowanym. Fotoreporter Jamie Lorriman robi zdjęcie: zszokowana Muzułmanka w hidżabie przechodzi obok grupy osób, które udzielają pierwszej pomocy leżącemu na chodniku mężczyźnie. Zdjęcie obiega świat. Ale za sprawą jednego wpisu na Twitterze, jego zasięg się znacznie powiększa. Użytkownik o nicku @SouthLoneStar, piszący o sobie "dumny Teksańczyk i Amerykański patriota" zamieszcza to zdjęcie z komentarzem: "Muzułmańska kobieta nie zwraca uwagi na terrorystyczny atak, jak gdyby nic przechodzi obok umierającego człowieka, sprawdzając telefon".

Na zdjęciu wyraźnie widać przerażoną twarz Muzułmanki, która nie może uwierzyć w to, co dzieje się właśnie na londyńskim moście. O odbiorze tej fotografii decyduje jednak komentarz, nadany mu przez @SouthLoneStar. Kolejni internauci dodają swoje interpretacje, posuwając się do insynuacji, że kobieta cieszy się z tego zamachu. "Idzie dalej", pisał jeden z nich.

Muzułmanka zmuszona była później się tłumaczyć, że właśnie dzwoniła do swoich bliskich, by powiedzieć, że wszystko z nią w porządku. W jej obronie stanął m.in. autor zdjęcia.

Pod koniec 2017 r. ujawniono, że konto @SouthLoneStar (skasowane przez Twittera), które było obserwowane przez prawie 17 tys. użytkowników serwisu, znalazło się na liście ujawnionych kont rosyjskich trolli. Były one wykorzystywane do wpływania na opinię publiczną w czasie wyborów prezydenckich w USA i w trakcie kampanii przed głosowaniem w sprawie Brexitu w Wielkiej Brytanii.

Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; The Telegaph, snopes.com

Pozostałe wiadomości

Nowa ustawa spowoduje, że polski gaz będzie magazynowany w Niemczech - alarmują politycy opozycji i prawicowe media. To fałszywa narracja zbudowana na wielostopniowej manipulacji. W jej przypadku szczególnie istotne jest, jak powstała.

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

Źródło:
Konkret24

Wizualizacje remontowanych kamienic we Wrocławiu wywołały poruszenie w sieci. Na budynkach widać bowiem szyldy w językach polskim i niemieckim. Czy rzeczywiście tam wiszą? My sprawdziliśmy, a inwestor wyjaśnia.

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24