FAŁSZ

"Bez igły już wstrzykują szczepionki". Nie, to tylko ćwiczenia przed masowymi szczepieniami

Szczepią na COVID-19 strzykawką bez igły? Nie, to tylko ćwiczenia

Nagranie, na którym widać niby moment szczepienia, lecz w strzykawce zbliżanej do ramienia nie ma igły, jest według internautów dowodem na oszustwa związane ze szczepieniami na COVID-19 w Niemczech. Film nie powstał jednak podczas prawdziwych szczepień, tylko dokumentuje przygotowania i testowanie procedury masowych szczepień.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Ale cyrk bez igły już wstrzykują szczepionki" - napisał 15 grudnia użytkownik Facebooka i zamieścił film, na którym widać fragment programu niemieckiej telewizji Welt. Na jedenastosekundowym nagraniu widać osobę odsłaniającą ramię i ręce drugiej osobie markującej szczepienie. Na filmie nie widać doczepionej do strzykawki igły, a zastrzyk nie został wykonany.

fałsz

”Ale cyrk bez igły już wstrzykują szczepionki” - film z takim opisem opublikowano na Facebooku
”Ale cyrk bez igły już wstrzykują szczepionki” - film z takim opisem opublikowano na Facebooku”Ale cyrk bez igły już wstrzykują szczepionki” - film z takim opisem opublikowano na Facebookufacebook

Film udostępniło już 6,8 tys. internautów, a 1,2 tys. użyło jednej z reakcji Facebooka. Wśród ponad 300 zamieszczonych komentarzy pod postem są takie, które powielają informacje o rzekomych oszustwach związanych ze szczepieniami na COVID-19. "To jest dziadostwo i kłamstwo! No krew się gotuje" - napisał jeden z internautów. "Coraz większa agresja we mnie narasta, widząc te wszystkie kłamstwa, którymi nas bombardują" - pisał inny.

Jeden z komentujących zauważył jednak: "To tylko jakaś telewizja, która chciała materiał nagrać, jak wygląda taka sytuacja, to że na wideo nie było igły, nie znaczy, że poza kamerą też jej nie ma, zbyt szybka ocena".

"Nawet scenografii im się nie chce tworzyć"

Krótkie nagranie z niemieckiej telewizji trafiło też na Twittera, gdzie zyskało umiarkowaną popularność. "Zapomnieć igły kręcąc materiał propagandowy? Duży błąd!" - skomentował internauta.

fałsz

Nagranie niemieckiej telewizji trafiło też na Twittera
Nagranie niemieckiej telewizji trafiło też na TwitteraNagranie niemieckiej telewizji trafiło też na TwitteraTwitter

Ten wpis polubiło blisko 450 internautów, ponad 200 udostępniło go. "Mogli już tę igłę dać i wstrzyknąć choćby witaminy"; "Mają nas za takie bydło, że nawet scenografii im się nie chce tworzyć" - brzmiały komentarze.

Znaleźliśmy też przykłady publikacji tego wideo na Twitterze z komentarzami po angielsku i niemiecku. Niemiecki post opublikowano również 15 grudnia, kilka godzin wcześniej przed wspomnianym polskim, popularnym na Facebooku.

To nie były szczepienia

To prawda, że na widocznym nagraniu w strzykawce nie ma igły. Nie jest to jednak dowód na oszustwo, bo w Niemczech jeszcze nie wykonuje się szczepień na COVID-19. Według doniesień Agencji Reutera z 15 grudnia Niemcy mogą rozpocząć te szczepienia w Boże Narodzenie. Szef resortu zdrowia powiedział we wtorek, że kraj może zacząć podawać szczepionki w ciągu 24-72 godzin po tym, jak produkt BioNTech/Pfizer otrzyma zgodę regulacyjną Unii Europejskiej.

Co zatem widać na nagraniu, które wzbudziło zainteresowanie internautów? Aby odnaleźć widoczny na nim fragment programu niemieckiej telewizji Welt, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę Google zdanie z belki na ekranie: "Radikalisierung von Impfgegner" ("Radykalizacja przeciwników szczepień"). Wyszukiwarka odeśle do materiału Welt zamieszczonego w serwisie YouTube 12 grudnia. Krótka relacja informuje o zaleceniach niemieckiej komisji ministrów spraw wewnętrznych dotyczących m.in. ochrony centrów szczepień (Impfzentren) przed atakami.

W materiale wykorzystano opisywane wideo - z kontekstu można się domyślić, że jest to jedno z centrów szczepień. Prezenter czytający informację nie wyjaśnia jednak okoliczności powstania filmu.

Przeglądając dostępne na profilu telewizji Welt w YouTube nagrania według słowa kluczowego "Impfzentrum", trafiamy na wcześniejsze użycie tych samych zdjęć. Wykorzystano je m.in. w materiale zamieszczonym na YouTubie 5 grudnia dotyczącym planowanych procedur związanych ze szczepieniami na COVID-19. W 44. sekundzie, gdy na ekranie widzimy rozpowszechniany przez internautów fragment wideo, lektor mówi o "próbach w centrum szczepień w Darmstadt". W tym samym materiale jest więcej zdjęć z centrum szczepień w Darmstadt. Widać też kolejną "próbę szczepienia" - również bez użycia igły.

Informację potwierdziliśmy u źródła. "Zdjęcia, które wykorzystaliśmy w naszym materiale, to materiał agencyjny z testu logistycznego przed zbliżającymi się szczepieniami w Darmstadt" - wyjaśnił w e-mailu do Konkret24 Andreas Thiemann, senior product manager z centrum medialnego grupy Welt.

"Nie podejrzewałem nawet, że ludzie w Polsce zobaczą to nagranie"

Konkret24 udało się skontaktować z mężczyzną widocznym na nagraniu i wykonującym próbę zabiegu. "To była tylko symulacja przeprowadzona w celu ćwiczenia procedur, organizacji czasu pracy" - wyjaśnia Marian Müller-Kluge w przesłanej nam wiadomości. "Nie podejrzewałem nawet, że ludzie w Polsce zobaczą to nagranie" - przyznał.

Jak podał portal dziennika "Frankfurter Rundschau" w artykule z 6 grudnia, dzień wcześniej w Darmstadt odbył się "test sprawdzający i analizujący procedury". Wzięło w nim udział kilkudziesięciu pracowników ochotniczej służby ratunkowej. Na zdjęciu tytułowym widać tę samą scenę, która przykuła uwagę internautów.

"Frankfurter Rundschau" informował, że podczas dwóch testów, które odbyły się 5 grudnia, sprawdzono, ile czasu potrzeba na rejestrację pacjentów, udzielenie im informacji i przeprowadzenie samego szczepienia. "Sprawdzono również, czy przestrzeń potrzebna do odprawy, informacji medycznych i szczepień została prawidłowo zmierzona" - napisał autor artykułu.

Autor: Krzysztof Jabłonowski; współpraca: Jan Kunert, Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, Tvn24.pl, PAP; zdjęcie: Shutterstock/Facebook

Pozostałe wiadomości

Nowa ustawa spowoduje, że polski gaz będzie magazynowany w Niemczech - alarmują politycy opozycji i prawicowe media. To fałszywa narracja zbudowana na wielostopniowej manipulacji. W jej przypadku szczególnie istotne jest, jak powstała.

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

Źródło:
Konkret24

Wizualizacje remontowanych kamienic we Wrocławiu wywołały poruszenie w sieci. Na budynkach widać bowiem szyldy w językach polskim i niemieckim. Czy rzeczywiście tam wiszą? My sprawdziliśmy, a inwestor wyjaśnia.

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24