Churchill powiedział: "Niemcy powinno się bombardować co 50 lat"? Nie ma dowodu, że to prawdziwy cytat

Churchill powiedział: "Niemcy powinno się bombardować co 50 lat"? Nie ma dowodu na prawdziwość cytatuHorace Abrahams/Keystone/Getty Images

Zdaniem byłego wiceministra obrony Romualda Szeremietiewa - i nie tylko - Winston Churchill miał stwierdzić, że "Niemcy powinno się bombardować co 50 lat, profilaktycznie, bez podania przyczyn". Lecz zdaniem historyków premier Wielkiej Brytanii tak nie powiedział i cytat został zmyślony.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Winston Churchill, nieżyjący od ponad 57 lat premier Wielkiej Brytanii, należy do najczęściej cytowanych osób na świecie. Jedna z przypisywanych mu wypowiedzi o bombardowaniu Niemiec jest ostatnio znowu popularna wśród polskich internautów. 21 czerwca na Twitterze opublikował ją Romuald Szeremietiew, były wiceminister obrony narodowej. "Niemcy powinno się bombardować co 50 lat, profilaktycznie, bez podania przyczyn.' Winston Churchill" - czytamy w tweecie. Polubiło go 1,1 tys. użytkowników, podało dalej ponad 220.

fałsz

Tweet na profilu Romualda Szeremietiewa Twitter

Tego samego dnia cytat ten pojawił się również w poście na facebookowej stronie Szeremietiewa. Na wpis zareagowało ponad 250 użytkowników, stu go udostępniło.

Jak sprawdziliśmy, owe rzekome słowa Winstona Churchilla o bombardowaniu Niemiec krążyły w polskich mediach społecznościowych już wcześniej. Użytkownicy Twittera podawali je od co najmniej 2016 roku. Na Facebooku pierwsze posty z tym rzekomym cytatem pojawiły się 2018 roku.

Jednak brak dowodów na jego autentyczność. Historycy, z którymi kontaktowała się redakcja Konkret24, stwierdzili, że Churchill nigdy nie wypowiedział takich słów, a cytat został zmyślony.

Stalin, Roosevelt i Churchill na konferencji teherańskiej
Stalin, Roosevelt i Churchill na konferencji teherańskiej Wikipedia/PD US Army

Prokuratura sprawdza autentyczność cytatu po wypowiedzi radnego PiS

Najbardziej znanym przykładem użycia rzekomego cytatu Churchilla w Polsce jest wypowiedź radnego Prawa i Sprawiedliwości z Radomia Dariusza Wójcika. W 2020 roku, zaproszony do lokalnej rozgłośni Radio Rekord, komentując zasadę "pieniądze za praworządność", powiedział: "Ja zgadam się z tym, co kiedyś powiedział Churchill, że Niemcy powinno się bombardować co pięćdziesiąt lat bez podania przyczyny".

W listopadzie 2020 roku doniesienie do prokuratury w sprawie wypowiedzi radomskiego radnego złożył prezes Ośrodka Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych (OMZRiK) Konrad Dulkowski. Jego zdaniem wypowiedź Wójcika nawoływała do nienawiści wobec narodu niemieckiego i do popełnienia przestępstwa.

W styczniu 2021 roku Prokuratura Okręgowa w Radomiu odmówiła wszczęcia śledztwa. We wrześniu, po zażaleniu OMZRiK, Sąd Okręgowy uchylił decyzję prokuratury, stwierdzając, że postępowanie wymaga uzupełnienia. "Zadaniem prokuratury będzie odnalezienie źródła historycznego tej wypowiedzi. Będziemy ustalać, czy faktycznie kiedyś taka wypowiedź Churchilla była gdzieś zawarta, czy może jest to jednak stwierdzenie autorstwa radnego Wójcika" – powiedziała rzeczniczka prasowa Prokuratury Okręgowej w Radomiu Agnieszka Borkowska (za: Onet.pl, PAP).

Śledztwo nadal jest w toku - Borkowska poinformowała Konkret24 24 czerwca. "Nie uzyskano jeszcze opinii biegłego historyka i językoznawcy w zakresie ustalenia autentyczność i źródła cytatu" - wyjaśniła.

Brak źródła rzekomego cytatu. "Winston Churchill nigdy nie wygłosił takiego twierdzenia"

Richard M. Langworth, amerykański pisarz i autor książek o Churchillu, umieścił anglojęzyczną wersję zdania o bombardowaniu Niemiec na swojej liście fałszywych cytatów błędnie przypisywanych premierowi Wielkiej Brytanii. Powodem trafienia na tę listę był brak wiarygodnego źródła. Konkret24 też nie dotarł do historycznych źródeł, które by potwierdzały prawdziwość tej wypowiedzi Churchilla.

O autentyczność cytatu zapytaliśmy m.in. Międzynarodowe Stowarzyszenie Churchilla (The International Churchill Society, ICS), które bada życie i twórczość tego brytyjskiego polityka. "Winston Churchill nigdy nie wygłosił takiego twierdzenia" - stwierdził profesor David Freeman, dyrektor publikacji w ICS i wykładowca historii na Uniwersytecie Stanu Kalifornia. "Przedstawione tu przekonanie jest całkowicie niezgodne z jego [polityka] charakterem. Churchill wielokrotnie podkreślał znaczenie wielkoduszności. W 1935 roku powiedział: 'Nie żywię urazy, nie mam uprzedzeń do narodu niemieckiego'. Po drugiej wojnie światowej, w 1948 roku, powiedział: 'Mam nadzieję, że wolna, liberalna cywilizacja i demokratyczne procesy instytucjonalne pozwolą Europie wygrać duszę Niemiec'" - wyjaśnia prof. Freeman w odpowiedzi dla Konkret24.

"Te słowa o bombardowaniu Niemiec rzekomo wypowiedziane przez Churchilla są zmyśleniem. Nikt do tej pory nie znalazł ich źródła w jego przemówieniach, artykułach, książkach itp." - to z kolei odpowiedź na nasze pytanie od prof. Jacka Tebinki, historyka, kierownika Zakładu Historii Najnowszej i Myśli Politycznej XIX i XX wieku na Uniwersytecie Gdańskim. Do jego naukowych zainteresowań należą stosunki brytyjsko-polskie w XX wieku.

Z pytaniem o autentyczność rzekomego cytatu byłego brytyjskiego premiera zwróciliśmy się też do londyńskiego Churchill Museum - jeszcze nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Przestrzegaliśmy już w Konkret24, że nie wszystkie popularne w sieci cytaty przypisywane znanym osobom są prawdziwe. Weryfikowaliśmy np. słowa błędnie przypisywane pisarce J.K. Rowling czy George'owi Orwellowi.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Horace Abrahams/Keystone/Getty Images

Źródło zdjęcia głównego: Horace Abrahams/Keystone/Getty Images

Pozostałe wiadomości

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Przed zapowiadanymi wielkimi opadami oczy wielu Polaków zwrócone są na największe zbiorniki przeciwpowodziowe w kraju. Zarządzający nimi zapewniają, że wszystkie mają zabezpieczone rezerwy. Porównaliśmy stan ich wypełnienia teraz oraz tuż przed powodzią we wrześniu 2024 roku. Eksperci tłumaczą, czy i jakie wnioski można z tego wyciągnąć.

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24

W kancelarii prezydenta Nawrockiego ma pozostać przynajmniej jeden minister z czasów obecnego prezydenta. A reszta? I co się stanie obecnymi doradcami Andrzeja Dudy? Wyjaśniamy.

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Źródło:
Konkret24

Poszukujący Tadeusza Dudy policjanci jakoby nawet nie potrafią nosić broni, a sam poszukiwany rzekomo zamieszcza w sieci nagranie obozowiska; na dodatek miał też sfilmować policyjny śmigłowiec, a nagranie zamieścił w sieci. Akcja w okolicach Limanowej stała się pretekstem do drwienia z policjantów biorących w niej udział lub zwiększania zasięgów i popularności w sieci. Pokazujemy przykłady krążących wokół niej fake newsów.

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

Źródło:
Konkret24

Ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, stwierdziła, że dla jej partii istotna jest objęcie funkcji wicepremiera w planowanej rekonstrukcji rządu, bo "wicepremier może więcej niż minister". A co na to akty prawne?

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Źródło:
Konkret24

Komentując "patrole obywatelskie" na granicy polsko-niemieckiej, politycy opozycji mówią po raz kolejny o "tysiącach migrantów przerzucanych przez Niemców". Dane o rzeczywistych przekazaniach są jednak dużo niższe. Wyjaśniamy.

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

Źródło:
Konkret24

Mateusz Morawiecki zamieścił wykres, który miał pokazywać, jak bardzo za rządów PiS rosły dochody budżetu państwa, gdy podczas rządów PO-PSL i obecnej koalicji wzrosty nie są tak znaczące. Ekonomiści tłumaczą, co były premier pomija.

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Źródło:
Konkret24

Po tragedii w Starej Wsi, podczas policyjnej obławy pojawiło się zdjęcie, które ma pokazywać ulicę przed domem, gdzie dokonano zbrodni. Jest rozpowszechniane z twierdzeniem, że podejrzany Tadeusz Duda uciekł stamtąd na motocyklu. Oba przekazy są nieprawdziwe.

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

Źródło:
Konkret24