Radosław Fogiel uważa, że Unia Europejska nie ma flagi, bo "flaga jest przynależna suwerennym bytom państwowym". Lecz Unia flagę ma, choć nie mówią o niej unijne przepisy. Ponadto flagi mają nie tylko państwa, choć różni je stopień prawnej ochrony.
- Warto pamiętać o tym, że Unia Europejska nie posiada flagi, ponieważ nie jest państwem. Jest to symbol Unii Europejskiej - stwierdził 20 października w Radiu Zet poseł Radosław Fogiel, wicerzecznik Prawa i Sprawiedliwości. Był to fragment rozmowy, w którym Fogiel krytykował Donalda Tuska za "zniszczenie dyskursu publicznego w Polsce". W odpowiedzi na to prowadząca rozmowę dziennikarka przypomniała, że była posłanka PiS Krystyna Pawłowicz nazwała unijną flagę "szmatą" (w grudniu 2013 roku w wywiadzie dla "Super Expressu"). "Flaga jest przynależna suwerennym bytom państwowym i naprawdę nie mieszajmy tych pojęć" - tłumaczył dalej wicerzecznik PiS.
Sprawdziliśmy, jaki jest formalny status flagi Unii Europejskiej - w Unii i w Polsce.
Od 1985 roku flaga Wspólnot Europejskich
Jak czytamy na stronie Unii Europejskiej, "flaga europejska jest symbolem nie tylko Unii Europejskiej, ale również jedności i tożsamości Europy w szerszym znaczeniu. Na fladze przedstawiony jest okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd na błękitnym tle. Gwiazdy symbolizują jedność, solidarność i harmonię między narodami Europy. Krąg gwiazd jest symbolem jedności, a ich liczba nie zależy od liczby państw członkowskich".
Dalej jest informacja, że w 1955 roku Rada Europy wybrała projekt obecnie obowiązującej flagi. W 1983 roku Parlament Europejski zadecydował, że flaga Rady Europy będzie również flagą Wspólnot Europejskich, które potem przekształciły się w UE. W 1985 roku przywódcy państw Wspólnot opowiedzieli się za zatwierdzeniem flagi. Po uzyskaniu formalnej zgody Rady Europy flaga europejska została po raz pierwszy uroczyście wywieszona 29 maja 1986 przed siedzibą Komisji Europejskiej przy dźwiękach hymnu Europy. Potem, gdy powstała Unia Europejska, naturalnie została flagą UE.
Flagi mają nie tylko państwa
- Nie czyniłbym takiego rozróżnienia, jakiego dokonał poseł Fogiel, że tylko państwa mają flagi - mówi w rozmowie z Konkret24 Jan Wojciech Piekarski, wykładowca i były dyplomata. - Mają je także między innymi organizacje międzynarodowe, na przykład Organizacja Narodów Zjednoczonych czy Sojusz Północnoatlantycki, i są uznawane przez wszystkie strony. Przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie wiszą trzy flagi: polska, unijna i natowska - zauważa.
Jednak w zależności od kraju flagi mogą mieć różny status ochrony. Według polskiej konstytucji tylko flaga polska jest prawnie chroniona. W art. 28 określono m.in. jej wygląd i wskazano, że podlega ochronie prawnej. Kodeks karny penalizuje publiczne znieważanie flagi, niszczenie, uszkadzanie i usuwanie.
Ochronę prawną dla flagi UE w Polsce chcieli wprowadzić posłowie Nowoczesnej. Wiosną 2019 roku złożyli poselski projekt ustawy o statusie i ochronie symboli Unii Europejskiej. Domagali się w nim wprowadzenia ochrony prawnej flagi Unii Europejskiej równorzędnej z ochroną flagi państwowej, a także, by unijna flaga była prezentowana na stałe przed siedzibami władz publicznych i podczas uroczystości państwowych. Jednak od października 2019 roku, kiedy to w sprawie projektu Nowoczesnej wpłynęło do Sejmu negatywne stanowisko polskiego rządu, projekt ustawy nie jest procedowany.
"Nie istnieją na szczeblu UE konkretne przepisy dotyczące wykorzystania flagi europejskiej"
Obecnie obowiązujący Traktat Lizboński nic nie mówi o unijnych symbolach, w tym o fladze. Jest ona wspomniana w dołączonej do traktatu 52. deklaracji, w której 16 państw (nie było wśród nich Polski) oświadczyło, że "flaga przedstawiająca krąg dwunastu złotych gwiazd na niebieskim tle, hymn pochodzący z 'Ody do Radości' z IX Symfonii Ludwiga van Beethovena, dewiza 'Zjednoczona w różnorodności', euro będące walutą Unii Europejskiej oraz Dzień Europy obchodzony 9 maja pozostają dla nich symbolami wyrażającymi poczucie wspólnoty obywateli Unii Europejskiej oraz ich związek z nią".
- W żadnym dokumencie unijnym nie ma mowy o fladze - mówi nam Jan Wojciech Piekarski. Tłumaczy, że gdy odrzucono projekt Konstytucji Europejskiej, w której było wiele elementów o charakterze federalnym (m.in. stanowisko prezydenta, hymn, flaga itp.), to w trakcie dalszych negocjacji nie wpisano już tych elementów do Traktatu Lizbońskiego, by Unia nie kojarzyła się z państwem federalnym. - Jednakże flaga unijna jest na każdej tablicy informującej o dofinansowaniu projektu z Unii Europejskiej, na każdej tablicy rejestracyjnej, uwzględniają ją także obowiązujące w Polsce ceremoniały, na przykład wojskowe - zauważa.
Portal Demagog.org cytował w maju tego roku odpowiedź udzieloną w 2018 roku przez ówczesnego przewodniczącego Komisji Europejskiej Jeana-Claude'a Junckera na interpelację europosła Adama Szejnfelda, w której zapytał, czy zdaniem Komisji Wspólnota nie powinna lepiej dbać o swoje symbole oraz czy zasadne nie byłoby wzmocnienie ich ochrony prawnej.
"Nie istnieją jednak na szczeblu UE żadne konkretne przepisy dotyczące wykorzystania flagi europejskiej. W praktyce oznacza to, że flaga europejska jest stosowana zgodnie z przepisami prawa krajowego regulującymi tę kwestię. Państwa członkowskie są same odpowiedzialne za utrzymanie porządku publicznego i ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego na swoim terytorium" - brzmiała odpowiedź.
Rząd Mateusza Morawieckiego, opiniując jesienią 2019 roku negatywnie projekt posłów Nowoczesnej w sprawie ochrony symboli UE, napisał: "Wyniki przeglądu ustawodawstw państw członkowskich Unii Europejskiej pozwalają na stwierdzenie, że większość państw członkowskich nie przyjęła w ustawodawstwach krajowych regulacji dotyczących ochrony symboli Unii Europejskiej, a także regulacji wprowadzających penalizację zachowań polegających na publicznym znieważeniu, niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu flagi Unii Europejskiej. Symbole Unii Europejskiej podlegają ochronie jedynie w sześciu państwach członkowskich UE, tj.: w Bułgarii, Chorwacji, Danii, Estonii, na Litwie i w Słowenii".
Autor: Jan Kunert / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Piotr Polak/PAP