Rozpowszechniana w mediach społecznościowych ilustracja ma dowodzić, że jedna ze szczepionek przeciw COVID-19 została wyprodukowana już w 2008 roku, czyli jest dowodem na to, "że wszystko zaplanowali". Wskazuje na to rzekomo data produkcji na fiolce. Tylko że na opakowaniach tych szczepionek nie ma dat produkcji.
Jedną ze szczepionek na COVID-19 wyprodukowano w 2008 roku - sugeruje autor grafiki, która jest masowo rozpowszechniana na Facebooku. Widać na niej kadr programu niemieckiej telewizji ARD, w którym wykorzystano zdjęcie fiolek szczepionki firmy AstraZeneca. Na fiolkach są trzy oznaczenia numeryczne: AB0003, 05-2021 i 3041572008. Cztery ostatnie cyfry – 2008 - wyróżniono na zdjęciu czerwonym kółkiem. A pod spodem jest komentarz: "Data produkcji 2008. Ważne do maj 2021. Następny dowód na to że wszystko zaplanowali" (pisownia wszystkich wpisów i komentarzy internautów w tekście oryginalna). Ilustracja krąży też w zagranicznych mediach społecznościowych.
fałsz
Polski wpis z cytowanym wyżej komentarzem podało dalej ok. 1,4 tys. użytkowników Facebooka. "Data produkcji 2008. Śpijcie dalej i dawajcie się eksperymentować"; "I niech mi ktoś powie, że to wszystko nie było zaplanowane. MASAKRA. Wszystko znajduje się na etykiecie szczepionki" – pisali internauci.
Ale grafikę komentowali również internauci krytycznie nastawieni do powielanego przekazu. "Słaby fejk" – napisał jeden z nich.
"Najpierw była szczepionka i potem wymyślono Covid"
W nieco zmienionej formie ilustracja trafiła też na polskojęzycznego Twittera. Tam nałożono na nią napisy "Zaplanowane ludobójstwo", "Data produkcji 2008", "Data ważności Maj 2021". Internauta, który zamieścił grafikę, napisał: "Na etykiecie szczepionki koncernu AstraZeneca napisane : CO*ID-19. Data produkcji: 2008 rok !".
fałsz
Również na Twitterze internauci powielali nieprawdziwe i wprowadzające w błąd komentarze: "Najpierw była szczepionka i potem wymyślono Covid"; To są szcz.pionki, które podawano na Polio w 2009 w Indiach. Setki tysięcy obrażeń i zgonów spowodowały, że musieli zaprzestać podawania tego świństwa. No i aplikują to teraz".
Jak sprawdziliśmy, na fiolkach szczepionek jest tylko data ważności preparatu.
Na opakowaniu nie ma informacji o dacie produkcji
Na stronie Komisji Europejskiej jest dokument "Charakterystyka produktu leczniczego" dotyczący szczepionki na COVID-19 firmy AstraZeneca. W sekcji "Oznakowania opakowań" wyszczególniono, jakie informacje są zamieszczane na fiolkach. Nie ma nic o podawaniu na opakowaniach daty produkcji.
Na ośmiodawkowych i dziesięciodawkowych fiolkach zamieszcza się nazwę produktu, informację o domięśniowym sposobie podawania, termin ważności (EXP), numer serii (Lot) oraz informację o objętości szczepionki w fiolce i liczbie dawek. Termin ważności (EXP) fiolki widocznej na zdjęciu to 05-2021, czyli maj 2021 roku. Numer serii (Lot) to AB0003.
Poprosiliśmy polskie przedstawicielstwo firmy AstraZeneca o potwierdzenie prawidłowej identyfikacji tych oznaczeń. Piotr Najbuk z biura prasowego AstraZeneca Pharma Poland nie chciał komentować fotografii rozpowszechnianej przez internautów. "Nie znamy źródła pochodzenia tego zdjęcia" - tłumaczy w e-mailu przesłanym Konkret24. "Mogę natomiast wskazać, że w podobnym formacie występują numery serii oraz numer daty ważności" - dodaje.
Zdjęcie wykorzystane w programie niemieckiej telewizji i potem na wprowadzającej w błąd ilustracji to popularna agencyjna fotografia wykorzystywana przez media w wielu krajach.
Jak informuje na stronie Światowa Organizacja Zdrowia, szczepionka formy AstraZeneca jest ważna sześć miesięcy od daty wyprodukowania, jeśli jest trzymana w temperaturze od 2 do 8 stopni Celsjusza.
Co więc oznacza widoczny na fiolce numer 3041572008? "Ten pionowy numer nazywany jest kodem komponentu i jest używany do wewnętrznych celów produkcyjnych. Jednak nie wskazuje na datę produkcji lub datę ważności. Liczby 2008 na końcu są czystym przypadkiem" – wyjaśnił słowackiemu portalowi fact-checkingowemu AFP Fakty Kim Blomley, dyrektor ds. globalnych relacji z mediami w firmie AstraZeneca. Blomey dodał, że kod komponentu zależy od konkretnego wytwórcy szczepionki i może mieć różną formę.
Firma AstraZeneca produkuje szczepionkę na COVID-19 od 2020 roku - co potwierdziliśmy w polskim przedstawicielstwie firmy. "Przed tym rokiem z oczywistych względów nie wytwarzaliśmy szczepionek przeciw COVID-19" - napisał w mailu do Konkret24 Piotr Najbuk. Agencja Reutera opublikowała kalendarium prac nad szczepionką AstraZeneca przeciw COVID-19. W styczniu 2020 roku rozpoczęła się współpraca zespołów Oxford Vaccine Group i Jenner Institute nad stworzeniem preparatu. Pierwsze testy z udziałem wolontariuszy rozpoczęły się w marcu tego samego roku.
Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24, AFP Fakty; zdjęcie: AP/Associated Press/East News