FAŁSZ

Temperatury podobne, a kolory inne. Co różni te mapy?

Źródło:
Konkret24
Do Polski znów idą upały
Do Polski znów idą upałyTVN24
wideo 2/5
Do Polski znów idą upałyTVN24

Według autora popularnego posta przekaz medialny na temat ocieplenia klimatu to zabieg socjotechniczny. Dowodem ma być zestawienie dwóch map pogodowych pokazanych w telewizji - rzekomo z 1998 i 2023 roku - na których widać podobne wysokości temperatur, ale kolorystyka map jest różna. Tylko że takie zestawienie wprowadza w błąd i jest jednym z najczęściej rozpowszechnianych fake newsów dotyczących globalnego ocieplenia.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Ponad 130 tysięcy wyświetleń w serwisie X ma post z 8 lipca, który zilustrowano mapami pogody Szwecji i Norwegii. Obie przedstawiają podobne wartości liczbowe - w domyśle to prognozowane wartości temperatur. Jednak ta pokazująca temperatury od 18 do 25 stopni Celsjusza i datowana na 1998 rok jest w odcieniach zieleni. Na drugiej, z datą 2023, przedział wartości temperatur wynosi 9-25 stopni Celsjusza - lecz kolor jest mocno pomarańczowy, sugerujący upały. "W 1998 roku nazywało się to latem. W 2023 roku nazywa się ociepleniem klimatu. Socjotechnika" - skomentował autor posta.

FAŁSZ
Komentarz do tego zestawienia map wprowadza w błądX.com

Post ten podano dalej niemal 800 razy, zebrał 4,6 tysiąca polubień. Zrzut tego wpisu zaczął też krążyć w na Facebooku, internauci publikowali tam same mapy z podobnymi komentarzami.

Zestawienie tych map z różnych lat ma więc być dowodem, że globalne ocieplenie to wymysł mediów. Tak interpretują je komentujący. "Inaczej zwane jest również lewackim pier********" (cenzura od redakcji); "religia klimatyczna" - komentują. Rzekoma zmiana koloru w mapach przy tych samych temperaturach ma mieć na celu sztuczne wyolbrzymianie zmian klimatycznych.

Niektórzy z internautów podają jednak w wątpliwość rzetelność łączenia tych dwóch map: "Socjotechnika jest wtedy gdy pokazujesz randomowe zdjecia bez źrodeł"- zauważył jeden z nich (pisownia oryginalna).

Remake starego fake newsa

Jak sprawdziliśmy, ta grafika udostępniana była przez polskich internautów już w 2022 roku. Tylko daty podano inne. Zamiast 1998 był 1986 rok, a zamiast roku 2023 - 2022. Inaczej skadrowano mapy - widać było też Danię. W związku z tym przedziały temperatur były nieco inne - na "zielonej" mapie 18-26 stopni Celsjusza, a na "pomarańczowej" 9-27 stopni. "Kiedyś tak wyglądało lato. Dzisiaj kolorują to na czerwono i nazywają globalnym ociepleniem" - skomentował wtedy autor wpisu, zamieszczając zestawienie. "Ściema i kolorowanie!"; "Kłamią nas w każdym aspekcie" - reagowali internauci w komentarzach.

FAŁSZ
Wpis z 2022 roku zestawiający dwie mapy z prognozą pogody w Szwecji i Danii - także z wprowadzającym w błąd komentarzemX.com

Tylko że tak zestawione mapy pogodowe nie są żadnym dowodem na "oszustwo medialne" na temat globalnego ocieplenia. To po prostu manipulacja. W 2023 roku przekaz ten zweryfikowała redakcja szwedzkiego AFP Fact Check. Jak stwierdziła, jest to "sztuczka dezinformacyjna".

Różne źródła map, różne stacje, inne daty

Jak wykazuje AFP, mapy stworzyły różne media szwedzkie, używające po prostu różnej kolorystyki w swoich programach pogodowych. Żadna z czterech dat podanych przez polskich internautów nie ma odzwierciedlenia w rzeczywistości. Mapa w zielonych kolorach w rzeczywistości pochodzi z końca lipca 2016 roku, a mapa pomarańczowa - z początku sierpnia 2021.

Zielona mapa pochodzi z prognozy pogody w kanale SVT, czyli szwedzkiej telewizji publicznej. Dziennikarze AFP porównali mapę widoczną na grafice w sieci z jej odpowiednikiem w lepszej rozdzielczości, który znaleźli na stronie internetowej stacji. Zgadzają się zarówno wartości liczbowe, jak też inne elementy, np. symbole chmur lub pozycja litery H.

Sprawdziliśmy, że na stronie nadawcy publicznego w Szwecji w zakładce "pogoda" zamieszczane ilustracje i mapy utrzymane są w takiej samej zielonej kolorystyce, jak widać to na mapie z 2016 roku. Zarówno aktualne mapy ze strony internetowej SVT, jak i ta z 2016 roku mają identyczne symbole słońca, chmur lub deszczu, których nie znajdziemy na "pomarańczowej" mapie.

Bo ta druga mapa nie pochodzi z SVT, tylko ze szwedzkiego komercyjnego kanału TV4. Dziennikarze AFP ustalili to dzięki odwróconemu wyszukiwaniu za pomocą rosyjskiej wyszukiwarki internetowej Yandex. Wyszukiwanie doprowadziło ich do wpisu w serwisie X. Okazało się, że jeden ze szwedzkich internautów udostępnił ją również w zestawieniu z mapą z SVT, ale w znacznie szerszym kadrze, dzięki czemu dziennikarze mogli dotrzeć do oryginału. Logo stacji w prawym górnym rogu, obecność prezenterki oraz godzina i dzień tygodnia w lewym górnym rogu pozwoliły zidentyfikować nagranie z prognozą pogody, do którego mapa ta została użyta. Program, z którego pochodzi owa mapa, został wyemitowany 13 sierpnia 2021 roku, a widoczna prezenterka to Madeleine Westin. Wówczas stacja ta nie pierwszy raz użyła takiej kolorystyki na mapie, a pomarańczowy kolor wcale nie oznacza ekstremalnych upałów.

Jedna z najpopularniejszych narracji dezinformacyjnych

O fałszywej narracji rozpowszechnianej na podstawie zestawienia tych map informowało już w 2022 roku Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO), które zrzesza fact-checkerów i naukowców zajmujących się walką z dezinformacją. Jak wyjaśniało, "sianie paniki przez tradycyjne media za pomocą fałszywych wiadomości lub zmanipulowanych obrazów" było jedną z czterech głównych narracji dezinformacyjnych dotyczących zmian klimatu w Europie w czerwcu 2022 roku. Wśród krajów, gdzie udostępniano owo zestawienie dwóch map, były oprócz Polski także: Węgry, Hiszpania, Belgia, Francja, Austria, Niemcy, Holandia i Rumunia. Według EDMO ten fejk miał największe zasięgi w tamtym czasie.  

"Specyfiką takich narracji (...) jest próba dyskredytacji tradycyjnych mediów, których doniesieniom na temat zmian klimatycznych, zgodnie z narracjami dezinformacyjnymi, nie można ufać, gdyż jedynie szerzą panikę i niepotrzebnie podnoszą alarm. Jednocześnie wspomniane fałszywe historie niosą ze sobą także inną narrację, według której zmiany klimatyczne nie są realne, a obecna sytuacja nie różniłaby się tak bardzo od tej, której doświadczyliśmy już w przeszłości" - zauważa EDMO.

To nie pierwszy raz, gdy w mediach społecznościowych pojawia się dezinformacja na temat globalnego ocieplenia. Zmiany klimatyczne to popularny temat teorii spiskowych. Kilka z nich opisywaliśmy już w Konkret 24. Wyjaśnialiśmy między innymi, jaka jest różnica między pogodą a klimatem oraz dlaczego łączenie niskich temperatur latem z negowaniem zjawiska globalnego ocieplenia to błędne myślenie. Weryfikowaliśmy również fałszywą informację, jakoby NASA twierdzi, że globalnego ocieplenia nie ma.

Autorka/Autor:Zuzanna Karczewska

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

"Przerzut nielegalnych imigrantów" z Niemiec do Polski, "Niemcy imigrantów odwożą do Polski" - takie informacje krążą w polskim internecie, a politycy opozycji je powielają. Chodzi o pewne zdarzenie na polsko-niemieckim przejściu granicznym, które posłużyło do zbudowania tej fałszywej narracji.

"Niemieckie służby przekazują migranta do Polski". Wyjaśnienie zaskakuje

"Niemieckie służby przekazują migranta do Polski". Wyjaśnienie zaskakuje

Źródło:
Konkret24

Popularny w sieci ratownik medyczny Damian Garlicki został społecznym asystentem posła Konfederacji Grzegorza Płaczka. Treści, które ów asystent publikuje na swoich profilach społecznościowych, propagują rosyjskie tezy o wojnie w Ukrainie i antyukraińską narrację. A ponadto spiskowe teorie antyszczepionkowe niezgodne z faktami i nauką.

Nie tylko Bucza. Jak asystent polskiego posła sieje rosyjską dezinformację

Nie tylko Bucza. Jak asystent polskiego posła sieje rosyjską dezinformację

Źródło:
Konkret24

Europoseł PiS Maciej Wąsik "ujawnił" unijne rozporządzenie, które tajne nie jest, i na jego podstawie stworzył tezy, które nie są prawdą. Sprawa dotyczy paktu migracyjnego, który wzbudza ogromne emocje wśród Polaków. Pokazane w unijnym dokumencie liczby znaczą co innego, niż podał europoseł. Wyjaśniamy.

Wąsik "ujawnia straszne skutki" paktu migracyjnego. I trzy razy mija się z prawdą

Wąsik "ujawnia straszne skutki" paktu migracyjnego. I trzy razy mija się z prawdą

Źródło:
Konkret24

Polityczna akcja prezesa Trybunału Konstytucyjnego z oskarżeniem rządzących o rzekomy "zamach stanu" w Polsce okazała się "politycznym złotem" dla rosyjskiej dezinformacji. Według kremlowskich mediów premier Donald Tusk został postawiony w stan oskarżenia, poparł to prezydent Andrzej Duda, lecz rząd wyprowadzi niedługo wojsko na ulice.

Jak Kreml wykorzystał akcję Święczkowskiego z "zamachem stanu"

Jak Kreml wykorzystał akcję Święczkowskiego z "zamachem stanu"

Źródło:
Konkret24

Scarlett Johansson, Steven Spielberg, Woody Allen, Lenny Kravitz czy Adam Sander - to niektóre z gwiazd, które miały wziąć udział w rzekomej akcji amerykańskich celebrytów wymierzonej w Kanyego Westa. Problem w tym, że nigdy nie wystąpili w filmie, który w sieci generuje setki tysięcy odsłon.

Zuckerberg, Spielberg, Kravitz "odpowiadają antysemicie" Westowi? Nie wierzcie

Zuckerberg, Spielberg, Kravitz "odpowiadają antysemicie" Westowi? Nie wierzcie

Źródło:
Konkret24

W internecie krąży coraz więcej dezinformujących treści na temat polskich rezerw złota. Jedni piszą, że wcale nie należą one do Polski. Inni - że nie wiadomo, gdzie są przechowywane. Jeszcze inni - że polskie złoto należy do całej Unii Europejskiej. Sprawdziliśmy.

Polskie rezerwy złota. "Nie należą tylko do Polski"? Gdzie są przechowywane?

Polskie rezerwy złota. "Nie należą tylko do Polski"? Gdzie są przechowywane?

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy resort zdrowia zaleca szczepienia na HPV, przeciwnicy szczepionek twierdzą, że nie ma on dokumentacji potwierdzającej skuteczność i bezpieczeństwo preparatu. Dowodem ma być fragment pisma rozpowszechnianego między innymi przez posła Konfederacji Konrada Berkowicza. Polityk sieje fałszywy przekaz. Eksperci przestrzegają i wyjaśniają.

Berkowicz zniechęca do szczepień na HPV. "Pan poseł nie ma wiedzy"

Berkowicz zniechęca do szczepień na HPV. "Pan poseł nie ma wiedzy"

Źródło:
Konkret24

Według rozpowszechnianego przekazu kanclerz Niemiec Olaf Scholz rzekomo "kazał Tuskowi przyjmować niechcianych migrantów w Polsce", a polski premier się na to rzekomo zgodził. Ma chodzić nawet o 200 tysięcy cudzoziemców przesłanych z Niemiec do Polski. To fałszywa, zmanipulowana interpretacja fragmentu debaty przedwyborczej w Niemczech, którą w Polsce nagłaśniają politycy opozycji.

"Scholz wsypał Tuska". Podwójna manipulacja w polskiej narracji o debacie w Niemczech

"Scholz wsypał Tuska". Podwójna manipulacja w polskiej narracji o debacie w Niemczech

Źródło:
Konkret24

"To szaleństwo. Proces za polubienie wpisu!" - tak Elon Musk skomentował fragment wywiadu z Patrykiem Jakim. Polski europoseł opowiadał, za co grożą mu trzy lata więzienia. Przedstawił jednak swoją wersję, a my przypominamy, o co naprawdę chodzi w tym procesie.

Musk komentuje wywiad Jakiego: "to szaleństwo". Na co skarżył się europoseł

Musk komentuje wywiad Jakiego: "to szaleństwo". Na co skarżył się europoseł

Źródło:
Konkret24

Według posła Michała Moskala i innych polityków PiS "pakt migracyjny wchodzi w fazę realizacji", a "państwowe instytucje mają być przygotowane na przyjęcie rzesz nielegalnych imigrantów". Dowodzić tego ma pismo, którego kopię Moskal opublikował w mediach społecznościowych. A to aktualizacja dokumentu, którego przyjęcie wymusza ustawa przyjęta... za pierwszych rządów PiS.

"Sekretny" plan Tuska. Poseł Moskal manipuluje opinią publiczną

"Sekretny" plan Tuska. Poseł Moskal manipuluje opinią publiczną

Źródło:
Konkret24

Rachunki za energię niższe o jedną trzecią - taką obietnicę złożył wyborcom Karol Nawrocki, kandydat Prawa i Sprawiedliwości na prezydenta. Wyjaśniamy, dlaczego prezydent RP ma "marginalny wpływ" na ceny energii - zarówno na świecie, jak i w Polsce.

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Źródło:
Konkret24

Zapowiedzi rządu o "reakcji na przestępczość zorganizowaną cudzoziemców" wykorzystuje kandydat KO na prezydenta Rafał Trzaskowski, przywołując w swoich wystąpieniach liczbę "deportowanych" z Polski w 2024 roku. Jeszcze inną liczbę - jako "wydalonych Gruzinów" - podaje minister Katarzyna Lubnauer. Co to za statystyki?

1082 czy 2589 cudzoziemców "wydalonych z Polski"? Dużo więcej

1082 czy 2589 cudzoziemców "wydalonych z Polski"? Dużo więcej

Źródło:
Konkret24

Profesor Andrzej Zybertowicz stwierdził, że Komisja Europejska - decydując o ewentualnym zwolnieniu Polski z obowiązku przyjmowania migrantów - będzie uwzględniała obecną liczbę ukraińskich uchodźców w naszym kraju. Sprawdziliśmy, co stanowią unijne dokumenty w tej sprawie.

Pakt migracyjny a Polska. Kiedy Komisja Europejska zdecyduje

Pakt migracyjny a Polska. Kiedy Komisja Europejska zdecyduje

Źródło:
Konkret24

Angelina Jolie miała dostać 20 milionów dolarów, Sean Penn – 5 milionów, a Orlando Bloom – 8 milionów za to, że pojechali na Ukrainę robić promocję Zełenskiemu - taka narracja rozpowszechniana jest w internecie. Wyjazdy miały być finansowane przez amerykańską agencję pomocową USAID. Pojawienie się tej historii nieprzypadkowo zbiega się w czasie z ostatnimi decyzjami Donalda Trumpa. Zmyślony przekaz jest tworem rosyjskiej dezinformacji i ma konkretny cel.

Gwiazdy Hollywood i miliony dolarów "za fotkę z Zełenskim". Jak Kreml sieje zwątpienie

Gwiazdy Hollywood i miliony dolarów "za fotkę z Zełenskim". Jak Kreml sieje zwątpienie

Źródło:
Konkret24

Jak to jest z dostępem członków sejmowej komisji ds. Pegasusa do najtajniejszych informacji? Wobec dyskusji na ten temat pomiędzy politykami - sprawdziliśmy. Okazuje się, że rzeczywiście nie wszyscy mogą czytać akta z klauzulą "ściśle tajne".

"Dostępu nie mają"? Członkowie komisji do spraw Pegasusa a tajne materiały

"Dostępu nie mają"? Członkowie komisji do spraw Pegasusa a tajne materiały

Źródło:
Konkret24

Brak przesłanek prawnych do twierdzenia, że w Polsce doszło do zamachu stanu - oceniają eksperci, komentując zawiadomienie do prokuratury złożone przez prezesa Trybunału Konstytucyjnego Bogdana Święczkowskiego. A raczej: do konkretnego prokuratora. Bo kto, przez kogo i w jakiej sprawie uruchomił tę akcję, dużo mówi o jej drugim, politycznym dnie.

"Zamach stanu" według Święczkowskiego. Eksperci: polityczny performance

"Zamach stanu" według Święczkowskiego. Eksperci: polityczny performance

Źródło:
Konkret24

Coraz częściej politycy opozycji, ale też prawicowe media i internauci alarmują, że po wyborach prezydenckich w Polsce możliwy jest "wariant rumuński" - jeśli zwycięzca "nie spodoba się Brukseli". Na temat wydarzeń w Rumunii krąży wiele manipulacji, wszystkiego nie ujawniono, dlatego łatwo ten casus wykorzystywać w fałszywych przekazach. Wyjaśniamy, co na razie ustalono w sprawie wpływu na wybory w Rumunii.

"Scenariusz rumuński". O co chodzi i czego nie wiemy

"Scenariusz rumuński". O co chodzi i czego nie wiemy

Źródło:
Konkret24

- Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory poprzez Twittera czy Facebooka - stwierdził w radiowym wywiadzie kandydujący na prezydenta poseł Marek Jakubiak. To częsta postawa tych, którzy lekceważą skuteczność odziaływania kanałów Putina. Przedstawiamy pięć głównych stosowanych w rosyjskiej dezinformacji metod wpływania na poglądy wyborców.

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

Źródło:
Konkret24

"Niech sprawdzi konta swoich kolegów, część na pewno tam znajdzie" - reagują internauci na rozpowszechniany w mediach społecznościowych przekaz, jakoby prezydent Wołodymyr Zełenski sprzeniewierzył pieniądze przekazane przez USA na pomoc walczącej Ukrainie. Ta narracja powstała w wyniku zmanipulowania wypowiedzi Zełenskiego i jest podbijana w sieci przez prokremlowskie kanały.

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

Źródło:
Konkret24

Jak w końcu będzie z kominkami opalanymi drewnem? W mediach społecznościowych internauci nie zostawiają suchej nitki na propozycjach rzekomych nowych przepisów, alarmując, że w całym kraju zacznie obowiązywać zakaz używania kominków na drewno. Jednak są już kolejne propozycje zmian w programie "Czyste powietrze", a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uspokaja.

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

Źródło:
Konkret24

Akcje, petycje, plakaty, fałszywe informacje - politycy Konfederacji, ale też Karol Nawrocki oraz rzesza internautów dezinformują na temat Centrów Integracji Cudzoziemców. Alarmują, że to "ośrodki dla nielegalnych imigrantów", że powstają "z pieniędzy podatników", że to realizacja paktu migracyjnego. To wszystko nieprawda.

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Źródło:
Konkret24

Internauci donoszą, że środki, które mogłyby pójść na wsparcie ofiar powodzi w Polsce, zostały przeznaczone na budowę ośrodka dla migrantów. Sprawdziliśmy, o jaki budynek chodzi.

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Przekaz o tym, że szkocki rząd rzekomo rozważa wprowadzenie zakazu posiadania kotów, wywołał sporo zamieszania w brytyjskich mediach. Stamtąd dotarł do polskich internautów. Jednak raport, który jakoby miał rekomendować taki zakaz, nigdzie o nim nie wspomina.

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Źródło:
Konkret24

Według polityków opozycji Komisja Europejska poinformowała poprzez swojego komisarza, że "Polska nie będzie zwolniona z mechanizmu solidarności" w ramach paktu migracyjnego. "Tusk blagował!", "Polacy ograni przez Tuska", "Tusk okłamuje Polaków" - alarmują politycy i część serwisów informacyjnych. Ale unijny komisarz wcale tak nie napisał.

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

Źródło:
Konkret24

Administracja Donalda Trumpa wykorzystała katastrofę lotniczą w Waszyngtonie, by walczyć z polityką inkluzywności w amerykańskiej armii. A wypowiedzi prezydenta dały początek fałszywej teorii, jakoby za wypadek odpowiadała transpłciowa kobieta, która rzekomo siedziała za sterami wojskowego śmigłowca.

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

Źródło:
Konkret24