Były minister sprawiedliwości Marcin Warchoł wypomniał obecnie rządzącym, że chcą oskładkować umowy o dzieło. Tymczasem oskładkowanie umów śmieciowych pojawiło się w Krajowym Planie Odbudowy przyjętym przez rząd Zjednoczonej Prawicy.
Marcin Warchoł - poseł klubu PiS i członek Suwerennej Polski, a w dwutygodniowym rządzie Mateusza Morawieckiego funkcjonującym na przełomie listopada i grudnia 2023 roku minister sprawiedliwości - opublikował 15 maja 2024 roku w serwisie X wpis: "Wiedzieliście, że uśmiechnięta Polska oskładkuje także umowy o dzieło? No to już wiecie".
Nie był to pierwszy tego typu wpis Marcina Warchoła. W połowie kwietnia jego post: "Wiecie, że uśmiechnięta Polska zakaże sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych? No to już wiecie" spotkał się z krytyką wielu internautów. Komentowali, że "stacje benzynowe to nie miejsce na alkohol".
Również pod postem dotyczących umów o dzieło pojawiły się komentarze - ale tym razem internauci przypominali politykowi, że to przecież jego ugrupowanie postulowało taką zmianę. Że to rząd Mateusza Morawieckiego zapisał nawet oskładkowanie umów cywilnoprawnych - w tym właśnie umów o dzieło - w Krajowym Planie Odbudowy. "Wiemy, taki kamień milowy KPO zaakceptował PIS"; "A to czasem nie jest program pana partii?"; "A to zły rząd! Realizują nawet Wasze postulaty. Jak tak można?" - pisali (pisownia postów oryginalna).
Przypominamy historię tej propozycji, która w ostatnich latach zmieniała formę, a o której polityk Suwerennej Polski nie wspomniał.
"Rząd Tuska zastanawia się, co zrobić ze schedą po PiS"
W Polsce funkcjonują dwa rodzaje umów cywilnoprawnych: umowy zlecenie i umowy o dzieło. Powszechnie nazywa się je umowami śmieciowymi lub śmieciówkami. Nazwa ta wzięła się z faktu, że pracownicy zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych nie mają pełni praw pracowniczych oferowanych przez umowy o pracę, np. prawa do płatnego urlopu, a same umowy nie są w pełni oskładkowane. W przypadku umowy o dzieło nie są odprowadzane składki: emerytalna, chorobowa, rentowa, wypadkowa ani zdrowotna. Natomiast umowa zlecenie podlega obowiązkowemu oskładkowaniu na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne do chwili przekroczenia przez zleceniobiorcę miesięcznego przychodu na poziomie wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku.
Portal money.pl 15 maja 2024 roku poinformował, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej "analizuje możliwość ozusowania umów zleceń oraz przynajmniej części umów o dzieło". Anonimowy urzędnik resortu w rozmowie z dziennikarzami przyznał: "myślimy o tym, żeby przynajmniej na początku oskładkować tylko te umowy o dzieło, które stanowią jedyny dochód pracownika".
Artykuł nie pozostawia jednak wątpliwości, kto odpowiada za konieczność wprowadzenia zmian, o których napisał Marcin Warchoł. Już sam tytuł brzmi: "Ozusowanie umów o dzieło na raty. Rząd Tuska zastanawia się, co zrobić ze schedą po PiS". W tekście czytamy natomiast, że "premier Mateusz Morawiecki niczym nie ryzykował, bo i tak wypłata pieniędzy z KPO była wstrzymana z uwagi na problemy z praworządnością".
Pierwsza kadencja PiS: zapowiedź likwidacja i oskładkowania umów śmieciowych
Jeszcze zanim PiS doszedł do władzy, w swoim programie wyborczym z 2014 roku obiecywał: "Podejmiemy działania w celu ograniczenia stosowania umów na czas określony i umów cywilnoprawnych. (...) W tym celu wprowadzimy jednolite zasady opłacania składek na ubezpieczenie społeczne bez względu na rodzaj umowy" (pogrubienie od redakcji).
Już po wygranych wyborach premier Beata Szydło w swoim expose poszła o krok dalej i zapowiedziała "likwidację umów śmieciowych". Na zapowiedziach się skończyło. PiS w trakcie pierwszej kadencji wprowadził tylko minimalną stawkę godzinową dla zatrudnionych na umowy zlecenia (od 1 stycznia 2024 roku jest to 27,70 zł).
CZYTAJ WIĘCEJ: Obietnice minus. PiS miał oskładkować lub zlikwidować umowy śmieciowe. Nie ma ani jednego, ani drugiego
Druga kadencja PiS: oskładkowanie umów śmieciowych w KPO
Do porzuconych zapowiedzi wrócono dopiero podczas drugiej kadencji rządów Zjednoczonej Prawicy: konkretnie w 2021 roku. Najpierw PiS opublikował założenia programu reform Polski Ład, gdzie zapowiedziano "ograniczenie wykorzystania" wszystkich umów cywilnoprawnych i "oskładkowanie" umów zlecenia. Na prezentacji Polskiego Ładu w maju 2021 roku Jarosław Kaczyński stwierdził nawet, że "będziemy dążyć do tego, żeby zostały zniesione umowy śmieciowe".
W tym czasie rząd Mateusza Morawieckiego prowadził już negocjacje z Komisją Europejską dotyczące finalnej wersji polskiego Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Ostatecznie zapisano w nim 283 kamienie milowe, od których realizacji uzależniono wypłaty unijnych pieniędzy z Funduszu Odbudowy. W jednym z nich zobowiązano się właśnie do oskładkowania "wszystkich umów cywilnoprawnych". W KPO obiecano:
Reforma zostanie zrealizowana w drodze aktów prawnych, w których zapewni się, aby zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych podlegało składkom na ubezpieczenie społeczne: świadczeniom emerytalnym, rencie inwalidzkiej, świadczeniom z tytułu wypadków przy pracy i choroby zawodowej, świadczeniom chorobowym.
Oskładkowanie wszystkich "śmieciówek" znalazło się więc wśród 12 kamieni milowych, które Polska miała spełnić do końca marca 2023, żeby móc złożyć wniosek o wypłatę nieco ponad dwóch miliardów euro. Dziś wiadomo już, że tego terminu nie udało się dotrzymać.
Dwie rewizje, ale brak zmian
Miesiąc po upływie terminu uzgodnionego z Komisją Europejską, w kwietniu 2023, rząd przyjął Krajowy Program Reform 2023/2024, czyli dokument, który musi składać co roku w Unii Europejskiej. Stan realizacji kamienia milowego dotyczące oskładkowania umów cywilnoprawnych określono jako "opóźniony", a samo wdrożenie przesunięto o rok: na I kwartał 2024 roku.
Ponadto w tym dokumencie zapisano, że "celem reformy jest ograniczenie segmentacji rynku pracy poprzez zwiększenie ochrony socjalnej wszystkich osób pracujących na podstawie kolejnych umów zleceń". Znowu więc rząd napisał wyłącznie o umowach zlecenia, choć w KPO jasno zobowiązał się do oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych.
Rząd Morawieckiego miał jeszcze szansę na zmianę kamienia milowego dotyczącego umów cywilnoprawnych, ponieważ w sierpniu 2023 roku złożył w Brukseli projekt rewizji KPO. Nie zaproponował w nim jednak żadnych modyfikacji w kwestii oskładkowania "śmieciówek". Jak zauważyli w cytowanym wcześniej artykule dziennikarze Money.pl, "premier Mateusz Morawiecki niczym nie ryzykował, bo i tak wypłata pieniędzy z KPO była wstrzymana z uwagi na problemy z praworządnością".
Również rząd Donalda Tuska w kolejnej rewizji KPO przesłanej na początku maja 2024 roku do Komisji Europejskiej nie zaproponował jednak zmian w oskładkowaniu wszystkich umów cywilnoprawnych. Według rozmówcy Money.pl z Komisji Europejskiej, będzie musiało to nastąpić do końca 2024 roku, żeby unijni urzędnicy mogli pozytywnie rozpatrzyć czwarty wniosek o płatność. Z informacji dziennikarzy portalu wynika jednak, że rząd będzie starał się zdążyć z tą reformą.
Internauci słusznie wytykali więc Marcinowi Warchołowi, że manipuluje, bo oskładkowanie umów cywilnoprawnych - w tym umów o dzieło - było w zapowiedziach polityków PiS, programach wyborczych tej partii, a rząd Mateusza Morawieckiego zobowiązał się do realizacji tej reformy w Krajowym Planie Odbudowy, który obowiązuje do dziś. Czyli, jak napisał money.pl, jest to "scheda po PiS".
Źródło: Konkret24