Piotr Mueller stwierdził, że podczas rządów PO-PSL "przez wiele lat" nie podnoszono wynagrodzeń nauczycielom, zaś "za naszych czasów" - czyli rządów Zjednoczonej Prawicy - wzrosły o około 30 procent. Wyjaśniamy, na czym polega manipulacja w takim porównaniu.
Rzecznik rządu Piotr Mueller w czwartek, 28 lipca na antenie radiowej Trójki był pytany o słowa Donalda Tuska, który zarzucił rządowi, że nauczyciele dostaną mniejsze podwyżki niż politycy. Mueller odpowiedział: "Jeśli [Donald Tusk] ma coś na sumieniu, to niech to powie. Natomiast to, co ma na sumieniu, to na przykład to, że (...) przez wiele lat nie było podwyżek dla nauczycieli. W związku z tym naprawdę może taki bilans zrobić". Po czym dodał: "Niech spojrzy, przez ile lat miał zamrożoną kwotę dla nauczycieli, wtedy to porównamy. Za naszych czasów te wynagrodzenia wzrosły o około 30 procent, jeśli chodzi o nauczycieli".
Od kilku tygodni w publicznych wypowiedziach przedstawiciele władzy powtarzają tezę o wysokich procentowo podwyżkach dla nauczycieli za rządu Zjednoczonej Prawicy i niższych za rządów PO-PSL. Sprawa jest dyskutowana również w mediach społecznościowych; publikowane są różne zestawienia.
"Dane wam się nie zgadzają"
Temat poruszył m.in. na konwencji Platformy Obywatelskiej w Radomiu 2 lipca przewodniczący PO Donald Tusk. "Nauczycielom i nauczycielkom ta władza w tym samym tygodniu, kiedy dała sobie - ministrom, prezydentowi, premierowi - podwyżki od 40 do 60 procent - w tym samym czasie powiedziała polskim nauczycielom i nauczycielkom, że mogą dostać 4 procent podwyżki przy inflacji 16 procent" - wyliczał Tusk. Ministerstwo Edukacji i Nauki zareagowało na jego słowa jeszcze tego samego dnia, publikując w mediach społecznościowych grafikę, na której porównano średnie stawki wynagrodzenia nauczycieli stażystów w latach 2012-2015 i 2016-2022. Dla pierwszego okresu podwyżki miały wynieść 0 proc., dla drugiego - 54 proc. Na ten wpis zareagowała ekonomistka Alicja Defratyka. "Dane Wam się nie zgadzają, pominęliście lata za PO-PSL, a sobie dodaliście coś czego jeszcze nie ma" - napisała. Przedstawiła wyliczenia, według których wzrost pensji brutto nauczyciela stażysty w pełnym okresie rządów PO-PSL (2007-2015) wyniósł 86 proc., natomiast za rządów PiS (2015-2022) tylko 36 proc.
W środę, 27 lipca Donald Tusk opublikował filmik, w którym znowu porównywał wysokość podwyżki dla polityków i dla nauczycieli - to do tych słów później odnosił się rzecznik rządu Piotr Mueller. Na to nagranie zareagowali również przychylni rządowi internauci. Maciej Stańczyk napisał: "Podwyżki dla nauczycieli wyniosły: 2012 - 0 proc. 2013 - 0 proc. 2014 - 0 proc. 2015 - 0 proc. Hej, Donald Tusk, zapomniałeś w swoim filmie przypomnieć o podwyżkach dla nauczycieli gdy rządziłeś!". Gdy przypomniano mu wyliczenia Defratyki, opublikował wykres pochodzący z artykułu Konkret24, na którym zaznaczył tylko lata 2012-2015 - że wtedy pensja nauczycieli nie rosła.
Na ten wpis zareagowali jednak internauci, którzy pytali: "Donald Tusk rządził tylko 4 lata?"; "Zgubił Pan cztery lata. już spieszę z pomocą. na pewno Pan się pomylił, a nie chciał bezczelnie zmanipulować statystyki"; "Ale czemu używa pan statystyk z tych czterech lat które akurat panu pasują i pomija te, przez które wychodzi, że za rządów PO (procentowo) nauczyciele dostali wyższe podwyżki?".
Przeanalizowaliśmy więc, jak wzrosło wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli w pełnym okresie rządów PO-PSL i Zjednoczonej Prawicy.
Wynagrodzenie zasadnicze, a nie średnie
Na początku należy zastrzec, że ministerstwo edukacji, porównując pensje nauczycieli, posłużyło się średnim wynagrodzeniem, a nie wynagrodzeniem zasadniczym, które minister edukacji określa w rozporządzeniach. To od razu rodzi pole do manipulacji. W 2019 roku Związek Nauczycielstwa Polskiego podkreślał, że stosowane przez resort "tzw. średnie wynagrodzenie jest skomplikowaną, teoretyczną konstrukcją prawną, a nie realną pensją wypłacaną co miesiąc nauczycielom". Wyliczane na podstawie przepisów ustawy o Karcie Nauczyciela średnie wynagrodzenia jest potrzebne po to, by księgowi w gminach i powiatach mogli się rozliczać z MEiN i Ministerstwem Finansów z subwencji oświatowej. Lecz ZNP tłumaczył, że takie średnie wynagrodzenie istnieje tylko na papierze i składa się z wielu składników, takich jak nagrody jubileuszowe czy odprawa emerytalna, z których znaczna część nie jest wynagrodzeniem w świetle prawa. "Stawki te nie mają wiele wspólnego z realnymi zarobkami nauczycieli" - stwierdził ZNP.
Dlatego do wyliczeń przyjęliśmy - jak robią w podobnych wypadkach ekonomiści - kwoty wynagrodzenia zasadniczego.
Za rządów PO-PSL wzrost wynagrodzenia był wyższy
Kwoty te, a konkretnie minimalne zasadnicze wynagrodzenie, ustala w rozporządzeniach minister edukacji i nauki. Obecnie, według rozporządzenia z maja 2022 roku, osoby z tytułem magistra i przygotowaniem pedagogicznym minimalnie zarabiają: jako nauczyciel stażysta - 3079 zł; nauczyciel kontraktowy - 3167 zł; nauczyciel mianowany - 3597 zł, nauczyciel dyplomowany - 4224 zł (brutto).
Politycy obozu rządzącego, w tym rzecznik rządu Piotr Mueller, podkreślają, że w czasach rządów PO-PSL przez wiele lat nie było podwyżek dla nauczycieli. Rzeczywiście: od 2012 do 2015 roku wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli nie rosło. Jednak mówiąc o "czasach rządów PO-PSL" lub "naszych czasach", należy uwzględnić cały okres rządów tej koalicji, czyli osiem lat i to zestawić z całym okresem rządów Zjednoczonej Prawicy, czyli z siedmioma latami. Wówczas porównanie jest wiarygodne.
To właśnie zrobiliśmy, co pokazuje poniższa tabela.
Rząd Donalda Tuska przejął władzę jesienią 2007 roku. Obowiązywały wtedy minimalne stawki wynagrodzenia nauczycieli ustalone przez ministra edukacji w rządzie PiS Romana Giertycha; wynosiły: 1218 zł (nauczyciel stażysta), 1444 zł (nauczyciel kontraktowy), 1829 zł (nauczyciel mianowany), 2195 zł (nauczyciel dyplomowany).
Przez sześć pierwszych lat rząd PO-PSL co roku podnosił pensje nauczycieli. Potem w latach 2012-2016 - czyli już też w pierwszym pełnym roku rządów PiS - minimalne wynagrodzenie nie rosło.
Dlatego gdy w 2015 rząd PO-PSL oddawał władzę, nauczyciele zarabiali: 2265 zł (stażysta), 2331 zł (kontraktowy), 2647 zł (mianowany) i 3109 zł (dyplomowany).
Od 2017 roku rząd Zjednoczonej Prawicy zaczął co roku podnosić wynagrodzenie zasadnicze. Obecnie wynoszą: kolejno 3079 zł (stażysta), 3167 zł (kontraktowy), 3597 zł (mianowany) i 4224 zł (dyplomowany).
Jak w takim razie procentowo wygląda wzrost wynagrodzenia zasadniczego tych czterech grup nauczycieli w okresach rządzenia PO-PSL i Zjednoczonej Prawicy?
Jak pokazuje powyższe zestawienie, wynagrodzenia nauczycieli w pełnym okresie rządów PO-PSL (2007-2014) wzrosły o: 86 proc. - nauczyciel stażysta; 61 proc. - nauczyciel kontraktowy; 45 proc. - nauczyciel mianowany; 42 proc. - nauczyciel dyplomowany.
Natomiast w pełnym okresie rządów Zjednoczonej Prawicy (2015-2022) pensje nauczycieli - niezależnie od stopnia - wzrosły o 36 proc. Potwierdza to wyliczenia Alicji Defratyki.
Piotr Mueller miał rację, mówiąc, że w czasie rządów PO-PSL "przez wiele lat nie było podwyżek dla nauczycieli", a "za naszych czasów te wynagrodzenia wzrosły o około 30 procent" - tylko że pominął fakt, iż łącznie za rządów PO-PSL podwyżki były dużo wyższe niż za czasów obecnego rządu.
Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24, zdjęcie: Paweł Supernak/PAP