Jak się okazuje, nie we wszystkich instytutach badawczych powołanych za rządów Zjednoczonej Prawicy członkowie rad pracują społecznie. W niektórych można zarobić 5000 brutto za udział w jednym posiedzeniu miesięcznie.
Temat wynagrodzeń dla członków rad instytutów badawczych wywołał w mediach społecznościowych prof. Stanisław Żerko, niemcoznawca z Instytutu Zachodniego. To działająca od 1945 roku placówka badawcza zajmująca się problematyką niemiecką. Profesor Żerko 27 października na Twitterze zadał pytanie nowemu wiceministrowi spraw zagranicznych Arkadiuszowi Mularczykowi: "czy to prawda, ze Rada Instytutu Strat ma otrzymywać stałe pensje? Członkowie rad instytutów dotychczas pełnili te funkcje społecznie. Naprawdę pisowcy musicie wydusić jeszcze i to?" (pisownia oryginalna).
Profesorowi chodzi o radę Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego - to on opracował ujawniony 1 września "Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945". W tym instytucie, podobnie jak w innych tego typu placówkach naukowo-badawczych, bieżącą działalnością kieruje dyrektor i jego dwóch zastępców - a mają do pomocy radę. W Instytucie Strat Wojennych do zadań rady należy m.in. opiniowanie planu finansowego instytutu, sprawozdań z działalności czy opiniowanie planów badań i analiz.
Sprawdziliśmy, czy członkowie rady tego instytutu rzeczywiście mają stałe pensje, a także czy i na jakie wynagrodzenia mogą liczyć członkowie rad innych instytutów powołanych za rządów Zjednoczonej Prawicy.
Instytut Strat Wojennych: było wynagrodzenie ryczałtowe, są diety
Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego został powołany przez premiera Mateusza Morawieckiego zarządzeniem z 2 grudnia 2021 roku. Do tej decyzji dołączono statut instytutu, zgodnie z którym w instytucie działa rada naukowa jako organ opiniodawczy i doradczy. Może mieć od 10 do 30 członków. Rada została powołana 14 lipca 2022 roku - liczy 13 członków. Paragraf 10 statutu brzmiał:
Członkom Rady za udział w jej pracach przysługują: 1) miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości ustalonej przez Prezesa Rady Ministrów oraz 2) zwrot kosztów podróży i zakwaterowania przyznawanych na zasadach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. (…)
Ten zapis rzeczywiście wskazuje, że członkowie rady Instytutu Strat Wojennych dostają stałe pensje. Tyle że zarządzeniem z 30 września 2022 roku premier zmienił statut - nowy inaczej reguluje kwestię wynagrodzenia członków rady. Według paragrafu 10 aktualnego statutu członkom rady za udział w jej pracach przysługują:
1) Dieta za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym odbyło się przynajmniej jedno posiedzenie Rady, w wysokości ustalonej przez Prezesa Rady Ministrów oraz 2) zwrot kosztów podróży i zakwaterowania przyznawanych na zasadach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. 2. Członek Rady nieuczestniczący w posiedzeniu Rady w danym miesiącu kalendarzowym nie otrzymuje diety za dany miesiąc. 3. Jeżeli w danym miesiącu kalendarzowym odbyły się co najmniej dwa posiedzenia Rady, dieta ulega proporcjonalnemu obniżeniu za każdy dzień nieuczestniczenia w posiedzeniu Rady.
Czyli warunkiem otrzymania miesięcznej diety jest teraz udział w co najmniej jednym posiedzeniu rady w miesiącu. Na pytanie Konkret24 o wysokość diety dla członków rady Instytutu Strat Wojennych przedstawicielka tej placówki Małgorzata Górecka odpowiedziała: "Wysokość diety za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym odbyło się przynajmniej jedno posiedzenie Rady, została ustalona przez Prezesa Rady Ministrów na kwotę 5.000,00 zł brutto (3.980,00 zł netto)."
Instytut de Republica i Instytut Pokolenia: miesięczne wynagrodzenia ryczałtowe
Stałe pensje mogą otrzymywać członkowie rad dwóch innych instytutów powołanych przez Mateusza Morawieckiego. Chodzi o Instytut de Repulica (powołany 16 lutego 2021 roku; ma prowadzić badania zlecone przez premiera; rada liczy 25 członków) oraz Instytut Pokolenia (powołany 9 grudnia 2021 roku; ma się zajmować problematyką demograficzną, rada liczy dziewięciu członków). Statut pierwszej placówki przewiduje, że członkom rady przysługuje miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości ustalonej przez premiera. To samo przewiduje Regulamin wynagradzania członków Rady Instytutu Pokolenia, a ponadto przysługuje im zwrot kosztów podróży i zakwaterowania.
Zapytaliśmy oba instytuty o wysokości miesięcznych ryczałtów. Zespół prasowy Instytutu de Republica informuje, że ustalone przez premiera miesięczne ryczałtowe wynagrodzenie przewodniczącego rady instytutu wynosi 5700 zł brutto, a ryczałt miesięczny dla każdego członka rady naukowej - 4800 zł brutto. Z dołączonego do odpowiedzi załącznika do zarządzenia dyrektora instytutu w sprawie wypłat należności dla Rady Naukowej wynika, że wypłata ryczałtu jest uzależniona od oceny aktywności członka rady i może być wypłacona w całości, w połowie lub wcale. Posiedzenia rady mają się odbywać nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Z kolei biuro prasowe Instytutu Pokolenia odpisało nam: "Miesięczne wynagrodzenie stałe dla poszczególnych członków Rady Instytutu stanowi 1–krotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym" - czyli obecnie 3010 zł brutto. Natomiast przewodniczący rady i jego zastępca otrzymują w 2022 roku 1,1-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę - to daje 3311 zł brutto miesięcznie.
W sześciu instytutach tylko zwrot kosztów podróży i noclegu
Oprócz trzech wyżej wymienionych placówek, za czasów rządów Zjednoczonej Prawicy, czyli od 2016 roku, powołano jeszcze osiem instytutów. W przypadku sześciu z nich - Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, Polski Instytut Ekonomiczny, Instytut Europy Środkowej, Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. św. Maksymiliana Marii Kolbego, Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi – statuty nie przewidują dodatkowego wynagrodzenia dla członków ich rad poza zwrotem kosztów podróży i noclegów. Natomiast statuty Instytutu Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych oraz Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego nie zawierają przepisów dotyczących dodatkowego wynagradzania członków rad za ich pracę.
Jak wyliczyliśmy w Konkret24, na działalność instytutów powołanych za czasów Zjednoczonej Prawicy przeznaczono w 2022 roku 149,3 mln zł. Natomiast przewidywany roczny budżet nowego Instytutu Rozwoju Języka Polskiego (Sejm kończy prace nad ustawą go powołującą) ma wynieść 92,4 mln zł.
Źródło: Konkret24