FAŁSZ

Amerykański instruktor F-16 zginął w ukraińskiej bazie? To rosyjska dezinformacja

Źródło:
Konkret24
Pożar na terenie bazy paliwowej w Kraju Permskim
Pożar na terenie bazy paliwowej w Kraju Permskim Ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Rosji/Telegram
wideo 2/5
Pożar na terenie bazy paliwowej w Kraju Permskim Ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Rosji/Telegram

Amerykański instruktor F-16 jakoby zginął podczas rosyjskiego ataku na ukraińską bazę lotniczą - wynika z popularnego przekazu. Dowodem ma być rzekomy post wdowy po żołnierzu. Ten przekaz to przykład rosyjskiej dezinformacji. Oto jak powstała.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Rano 6 października rosyjskie siły wystrzeliły w kierunku Kijowa rakiety hipersoniczne Kindżał. Odłamki zestrzelonych pocisków spadły w trzech dzielnicach miasta - informowały tamtejsze władze. Pociski oprócz stolicy Ukrainy zmierzały też w kierunku miasta Starokonstantynów w obwodzie chmielnickim, gdzie znajduje się jedno z najważniejszych ukraińskich lotnisk wojskowych.

Podobny atak na okolice Starokonstantynowa miał miejsce 26 września 2024 roku. Jeszcze tego samego dnia w mediach społecznościowych pojawił się przekaz o tym, że podczas rosyjskiego ataku zginął instruktor szkolący pilotów do latania na samolotach F-16. Ten amerykański żołnierz jakoby szkolił ukraińskich pilotów. Dowodem na śmieć Amerykanina ma być rzekomy wpis jego żony Melanie Malwin-Parker zamieszczony na Facebooku. Na zrzucie ekranu nie ma daty dziennej, jest jedynie informacja w języku rosyjskim, że minęły cztery godziny od publikacji posta. W emocjonalnym wpisie kobieta miała poinformować, że jej mąż o imieniu Steve, zginął w Starokonstantynowie. Wspomniała również o zniszczeniu pięciu ukraińskich F-16.

"Steven nie żyje. Mój mąż nie żyje. P********a Rosja i P********a Ukraina!!! Zginął przez to całe gówno z programem dla zagranicznych instruktorów. Nie wiem, dlaczego się zgodził... Nie było go w domu od miesięcy. A teraz po prostu zniknął. I nie rozumiem, Jak oni zamierzają sprowadzić mojego męża z tego przeklętego Starokonstantynowa? A kto sprowadzi pozostałych zabitych ich rodzinom? Komuś przeszkadza te pięć p********ch F-16. Jesteście p*********i idiotami. Wystarczy. Nasi ludzie giną nie wiadomo gdzie i po co?" - czytamy we wpisie, który miała napisać wdowa po instruktorze (gwiazdki w miejsce przekleństw od redakcji). Poniżej widać dopisek w języku rosyjskim "pokaż tłumaczenie", to może wskazywać, że ktoś, kto zrobił zrzut ekranu, korzystał z rosyjskojęzycznej wersji Facebooka.

Do wpisu dodano czarno-białe zdjęcie, które ma przedstawiać zmarłego instruktora - to około 30-letni mężczyzna o ciemnych włosach i w mundurze. Za jego plecami widać amerykańską flagę.

Niskiej jakości zrzut ekranu z rzekomym wpisem żony publikowali między innymi polscy użytkownicy Facebooka i X. Należy do nich Piotr Panasiuk, były wiceprezes prorosyjskiej partii Bezpieczna Polska. Znany jest z szerzenia w internecie przekazów zbieżnych z kremlowską dezinformacją. Jego wprowadzające w błąd prorosyjskie lub antyukraińskie treści w mediach społecznościowych wielokrotnie weryfikowaliśmy w Konkret24.

"Podczas ataku na lotnisko w Starokonstantinowie zniszczono pięć samolotów F-16, a żołnierz Sił Powietrznych instruktor -USA zginął. Pisze o tym kanał tg (na Telegramie - red.) 'Military Observer', powołując się na post żony Amerykanina" - napisał Panasiuk w serwisie X 26 września (pisownia wszystkich wpisów oryginalna).

Dalej w dwóch zdaniach omówił rzekomy wpis żony zmarłego i kontynuował: "W poście napisano także, że podczas ataku na lotnisko Starokonstantinow zniszczono pięć amerykańskich myśliwców. Inne źródła podają, że zniszczone zostały od dwóch do czterech F-16, ale nie zostało to jeszcze potwierdzone".

FAŁSZ
Wprowadzający w błąd post opublikowany w serwisie X 26 września 2024 roku.x.com

Wpis Panasiuka wyświetlono do tej pory ponad 11 tys. razy. Niektórzy internauci uwierzyli w przekaz o śmierci amerykańskiego instruktora w Ukrainie. "Dobrze amerykańskiemu najemnikowi, nikt po nim nie będzie płakał"; "Ale USA nie są stroną konfliktu... TO tylko "?zagraniczni instruktorzy"... Czekam na kolejne taki. Może jak kilka takich żon zrobi borutę w USA, to burgery się opamiętają na czas, bo w tej chwili to do 3 wojny światowej pr jak lodołamacz!" - pisali w reakcji na post.

Niektórzy byli sceptyczni wobec przekazu. "Brzmi jak fejk. Niech ktoś poszuka na fb. Ja szukałem i nie znalazłem takiego konta"; "Jezu czy ktoś wierzy w te ordynarne fejki??"; "Fejk, nikt nie trzyma 5 f16 pod jednym dachem" - komentowali.

Sprawdziliśmy ten przekaz oraz to, jak był on rozpowszechniany.

Wsparcie mediów rosyjskich

Rzekomy wpis żony zmarłego amerykańskiego pilota szybko zaczęły cytować prokremlowskie media. Na jego podstawie informowały, że w wyniku ataku rosyjskiej armii na lotnisko wojskowe w Starokonstantynowie zginął zawodowy żołnierz Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. 26 i 27 września tak donosiły m.in. rosyjski tygodnik "Argumenty i Fakty", moskiewski dziennik "Vechernaya Moskva" oraz portale: Lenta.ru, News.ru, Gazeta.ru lub Glavny.tv.

Przekaz i rzekomy post jednocześnie rozpowszechniały rosyjskojęzyczne kanały w serwisie Telegram oraz konta w serwisie X m.in. w języku rosyjskim i angielskim.

Tymczasem doniesienia o zgonie amerykańskiego żołnierza i rzekomy post jego żony sprawdziły ukraińskie redakcje Vox Ukraine, StopFake.org, grecki Greece Fact Check oraz niezależny rosyjski portal The Insider. Jak się okazuje, im bliżej przyjrzeć się tej historii, tym więcej w niej niespójności.

Żona widmo

Okazuje się, że na Facebooku nie ma użytkownika o imieniu "Melanie Malwin-Parker". Ponadto nie dotarliśmy do żadnej wzmianki o osobie o takich personaliach, z wyjątkiem doniesień o śmierci pilota w Starokonstantynowie. Do facebookowego konta i wzmianek o kobiecie nie dotarli również inni weryfikatorzy.

Wątpliwości budzi zapis nazwiska rzekomej wdowy, czyli "Malwin-Parker". Po wpisaniu wersji, gdzie "w" zamieniliśmy na "v" w wyszukiwarce Google, czyli "Malvin-Parker" otrzymujemy przede wszystkim wyniki związane z Melvinem Parkerem, znanym amerykańskim perkusistą, członkiem zespołu "ojca chrzestnego soulu" Jamesa Browna.

Greccy fact-checkerzy ustalili, że miniatura zdjęcia profilowego, które widać na popularnym zrzucie ekranu pasuje do zdjęcia opublikowanego na facebookowym koncie Melanie Kluesner, pseudonim "Mach", pilotki demonstracyjnej myśliwca F-35A.

Porównanie zdjęcia profilowego Melanie Kluesner na Facebooku i miniatury widocznej na zrzucie ekranu.Facebook.com

Najprawdopodobniej do stworzenia fałszywej historii wykorzystano wpis, który opublikowano na tym koncie 25 września br. Oznaczono w nim Bazę Sił Powietrznych Altus tak jak w poście z dezinformującego przekazu.

Post wykorzystany do stworzenia fałszywego przekazu o śmierci amerykańskiego żołnierza w Ukrainie Facebook.com

Parker za młody i bez kawałka ucha

Przyjrzyjmy się czarno-białemu zdjęciu rzekomego amerykańskiego żołnierza. Uwagę zwraca niska jakość zdjęcia, co często jest dowodem tego, że zdjęcie zostało przerobione lub powstało przy użyciu sztucznej inteligencji (AI). Cień pod lewym okiem mężczyzny wygląda nienaturalnie w porównaniu do prawego oka, podobnie jego lewe ucho, które nie ma wyraźnego kształtu - wygląda jakby brakowało jego kawałka. Tego typu defekty zazwyczaj wskazują na to, że obraz powstał przy użyciu AI.

Redakcja rosyjskiego The Insider zauważyła, że przypomina mało znanego amerykańskiego aktora, Matthew Horne'a.

W poście nie padło nazwisko żołnierza, ale po dwuczłonowym nazwisku jego rzekomej żony można wnioskować, że mężczyzna mógł nazywać się Stephen Parker.

Sprawdziliśmy więc oficjalną stronę Sił Powietrznych USA. Tam dostępny jest biogram i zdjęcie generała brygady Stevena B. Parkera. Nie jest to jednak mężczyzna ze zdjęcia, wykorzystanego w popularnym przekazie. Prawdziwy Steven B. Parker jest znacznie starszy niż mężczyzna z czarno-białej fotografii. Co więcej, z biografii żołnierza wynika, że służbę rozpoczął 1986 roku, czyli 38 lat temu. Tymczasem mężczyzna z popularnego przekazu wygląda na będącego w wieku około 30 lat.

Zdjęcie i biogram generała brygady Stevena B. Parkeraaf.mil

Ta amerykańska baza nie szkoli pilotów F-16

Rzekoma wdowa zmarłego oznaczyła lokalizację w bazie Baza Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych Altus w stanie Oklahoma. To może sugerować, że kobieta tam przebywała, pracowała lub pracował jej tam mąż.

I tak Baza Sił Powietrznych Altus w szkoli przede wszystkim personel obsługujący wojskowe samoloty transportowe, m.in. boeingi C-17 Globemaster III, KC-135 Stratotanker i KC-46 Pegasus, wynika z informacji na stronie bazy.

Nie dotarliśmy do wiarygodnych źródeł, które potwierdzają, że w bazie szkoli się pilotów myśliwców F-16. Do takich informacji nie dotarli również inni fact-checkerzy.

Autorka/Autor:

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Masz swoje hipotezy, dobierasz do nich pasujące ci zdarzenia, podkręcasz emocje - i teoria gotowa. To nic, że nieprawdziwa, byle znalazła zwolenników. Tak się właśnie stało z blackoutem w Hiszpanii i Portugalii. Przeciwnicy zielonej energii obarczyli winą Europejski Zielony Ład, a politycy stali się pasem transmisyjnym tej nowej teorii spiskowej. Zadział efekt potwierdzenia.

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Źródło:
Konkret24

Rafał Trzaskowski w kampanii prezydenckiej wielokrotnie odwoływał się do swoich doświadczeń i sukcesów jako prezydenta Warszawy. Chwalił się 14 tysiącami mieszkań - raz były "wybudowane", raz "oddane", a innym razem "nowe". Kandydat ze swoich wypowiedzi tłumaczy się brakiem precyzji. Wyjaśniamy, ile mieszkań komunalnych powstało w Warszawie za kadencji polityka KO.

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Źródło:
Konkret24

Do tegorocznej parady w Dzień Zwycięstwa w Moskwie rosyjskie wojsko miało się przygotowywać, ćwicząc na czołgach "wypożyczonych w Kazachstanie" - twierdzą internauci, pokazując jako "dowód" pewnie nagranie. To, co na nim widać, przeczy jednak ich tezie.

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki "zachęcił wszystkich kontrkandydatów" w wyborach prezydenckich do opublikowania oświadczeń majątkowych. Tylko że większość z nich to zrobiła, są publicznie dostępne. Jeden z kandydatów nie deklaruje własności żadnego mieszkania czy domu, inni mają po kilka mieszkań. Co jeszcze wiemy?

Po kilka mieszkań, działki, akcje, obrazy. Oświadczenia majątkowe kandydatów na prezydenta

Po kilka mieszkań, działki, akcje, obrazy. Oświadczenia majątkowe kandydatów na prezydenta

Źródło:
Konkret24

Szefowa kancelarii prezydenta Małgorzata Paprocka broni Andrzeja Dudy jako strażnika konstytucji. Według niej "nie było żadnego wyborów sędziów dublerów". Przypominamy więc, jak w 2015 roku wybrano sędziów do Trybunału Konstytucyjnego.

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Źródło:
Konkret24

Kilka godzin po tragedii na Uniwersytecie Warszawskim w mediach społecznościowych zaczęła krążyć informacja, jakoby sprawcą ataku był Ukrainiec. Przestrzegamy przed rozpowszechnianiem takich pogłosek, nie są prawdziwe.

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Źródło:
Konkret24

Niedługo po ataku Indii na Pakistan zaczęto rozpowszechniać w sieci nagrania mające przedstawiać moment ataku. Jak często bywa w przypadku konfliktów zbrojnych, nie wszystkie publikowane teraz nagrania są aktualne. Przestrzegamy.

Indie bombardują Pakistan? To inne zdarzenie

Indie bombardują Pakistan? To inne zdarzenie

Źródło:
Konkret24

Jedni straszą hordami migrantów; drudzy twierdzą, że Polska jest wyłączona z lokowania migrantów. Jedni alarmują, że pakt migracyjny już działa; drudzy uspokajają, że nie wejdzie w życie. Wyborca może odnieść wrażenie, że Unia Europejska właśnie decyduje w sprawie paktu migracyjnego - nic bardziej mylnego. To kampanijna gra. Ekspert tłumaczy, dlaczego się opłaca.

Pakt migracyjny w ogniu kampanii. Faulują obie strony

Pakt migracyjny w ogniu kampanii. Faulują obie strony

Źródło:
TVN24+

Spór o referendum w sprawie prawa aborcyjnego był jednym z gorętszych momentów debaty Szymona Hołowni i Magdaleny Biejat. Marszałek Sejmu przekonywał, że w obecnej sytuacji "optymalne będzie referendum". Wyjaśniamy, dlaczego samo referendum nie przesądzi o zmianie prawa. 

Hołownia o prawie do aborcji: niech "naród zdecyduje". To tak nie działa

Hołownia o prawie do aborcji: niech "naród zdecyduje". To tak nie działa

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń w sieci generuje nagranie z fragmentem przemówienia Donalda Tuska w Holandii. Na jego podstawie internauci twierdzą, że polski premier o wybuch drugiej wojny światowej obwinił... Polskę. Lecz Tusk powiedział coś innego.

Tusk o "polskim ataku na Westerplatte"? Skąd taka wersja

Tusk o "polskim ataku na Westerplatte"? Skąd taka wersja

Źródło:
Konkret24

"Ukraińcy masowo ruszyli po polskie obywatelstwo" - ogłosił na nagraniu europoseł Konfederacji Marcin Sypniewski. Według niego w 2024 roku 40 tysięcy z nich dostało polski paszport. Nieprawda, o wiele mniej.

40 tysięcy Ukraińców z polskim paszportem w ciągu roku? Polityk Konfederacji zmyśla

40 tysięcy Ukraińców z polskim paszportem w ciągu roku? Polityk Konfederacji zmyśla

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki, odpowiadając na pytania dotyczące swoich mieszkań, zapewnił, że "nie ma nic do ukrycia". Mówił, że opublikuje swoje oświadczenie majątkowe, jeśli tylko będzie taka możliwość prawna. Tylko że zdaniem ekspertów już może to zrobić. Oto dlaczego zależy to od samego prezesa IPN.

Nawrocki o ujawnieniu oświadczenia majątkowego: "jeśli będzie możliwość prawna". Przecież jest

Nawrocki o ujawnieniu oświadczenia majątkowego: "jeśli będzie możliwość prawna". Przecież jest

Źródło:
Konkret24

Czy premier kiedykolwiek zapowiadał, że będzie obchodził polskie prawo? Tak w kontekście dyskusji o przestrzeganiu konstytucji twierdzą posłowie PiS Zbigniew Bogucki i Michał Wójcik. Tylko że manipulują głośną już wypowiedzią Donalda Tuska.

Politycy PiS: Tusk zapowiadał "łamanie prawa". Manipulują cytatem

Politycy PiS: Tusk zapowiadał "łamanie prawa". Manipulują cytatem

Źródło:
Konkret24

Pożar kościoła, do którego doszło w Walii, wywołał kolejną falę antyimigranckich komentarzy - także w polskiej sieci. Powodem jest stworzony na bazie tego wydarzenia fake news, jakoby ogień podłożyło dwoje Pakistańczyków. Policja jednak zaprzecza.

Pożar kościoła w Walii. Internauci winią migrantów, policja dementuje 

Pożar kościoła w Walii. Internauci winią migrantów, policja dementuje 

Źródło:
Konkret24

W sieci krążą dwa niemal identyczne zdjęcia z uroczystości w ogrodzie Białego Domu. Na jednym z nich wśród gości widać Karola Nawrockiego, na drugim - w tym samym miejscu stoi zupełnie inny, nieznany mężczyzna. Sprawdziliśmy, które z tych zdjęć jest autentyczne, a które jest przeróbką.

Nawrocki w Białym Domu. "Które zdjęcie jest prawdziwe"?

Nawrocki w Białym Domu. "Które zdjęcie jest prawdziwe"?

Źródło:
Konkret24

Pismo jednego z polskich dowódców wojskowych ma być dowodem, że Polska wyśle "korpus interwencyjny" na Ukrainę - tak twierdzą posłowie Roman Fritz i Konrad Berkowicz. Dowództwo operacyjne zaprzecza tym informacjom i pisze o "pożywce dla rosyjskich ośrodków propagandowych".

Posłowie dezinformują o polskich żołnierzach na Ukrainie. Wyjaśniamy

Posłowie dezinformują o polskich żołnierzach na Ukrainie. Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Temat bykowego, czyli podatku dla osób bezdzietnych, wrócił w publicznej debacie za sprawą petycji, która trafiła do Sejmu. Ten pomysł forsuje również kandydujący na prezydenta Marek Jakubiak. Jako wzór wskazuje Niemcy. Porównanie jest niewłaściwe, a ekspert tłumaczy, dlaczego bykowe kłóci się z konstytucją.

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Źródło:
TVN24+

"Niesamowite, Polska się budzi!" - ogłosił europoseł PiS Waldemar Buda, publikując zdjęcie dwóch plakatów na jakimś ogrodzeniu. Wynika z niego, że na jednym banerze ktoś "przeprasza za baner" obok z wizerunkiem Rafała Trzaskowskiego. Śmieszne? Przede wszystkim nieprawdziwe. Bazowe dla tej przeróbki zdjęcie istnieje i już wcześniej intrygowało internautów.

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen twierdzi, że Ukraińcy przebywający w Polsce w świadczeniach socjalnych dostają więcej, niż wpłacają do budżetu państwa w podatkach. Dostępne opracowania pokazują jednak coś odwrotnego.

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Źródło:
Konkret24

W sieci rozchodzi się informacja, jakoby Polska była "rekordzistą" pod względem złożonych wniosków azylowych w tym roku. Przekaz ten podają dalej między innymi działacze Konfederacji i PiS. Jednak autor posta, który stał się źródłem tych doniesień, manipulacyjnie dobrał dane. I o czymś nie wspomniał.

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Źródło:
Konkret24

Prezydent Andrzej Duda wykorzystał zaproszenie na konwencję Karola Nawrockiego w Łodzi, żeby chwalić osiągnięcia rządów Zjednoczonej Prawicy i skrytykować działania gabinetu Donalda Tuska. W niektórych kwestiach mijał się jednak z prawdą, wprowadzając opinię publiczną w błąd.

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Źródło:
Konkret24

Poseł Konfederacji Michał Wawer straszy "polskimi emeryturami dla Hindusów", czyli że ZUS będzie hojnie dopłacał do "skromnych indyjskich emerytur". Mechanizm tej manipulacji jest podobny, jak w fałszywej narracji o uprawnieniach emerytalnych dla Ukraińców. Chodzi o umowy o zabezpieczeniu społecznym, które Polska standardowo zawiera z wieloma krajami.

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

Źródło:
Konkret24

Wojna prezydenta Donalda Trumpa z Uniwersytetem Harvarda trwa. Według rozsyłanego w sieci przekazu w odwecie za zabranie uczelni funduszy jej władze odrzuciły aplikację najmłodszego syna Trumpa - Barrona. Jednak żadnych dowodów na tę teorię nie ma.

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Źródło:
Konkret24

Teksty z trzynastu polskich serwisów informacyjnych wykorzystano w kolejnej fazie operacji wpływu prowadzonej przez rosyjski ośrodek dezinformacji. W specjalnie tworzonych postach linkowano do artykułów, które zawierały treści przydatne Kremlowi. A potem w ruch szły boty.

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Źródło:
Konkret24

"Jakaś masakra", "ekologia to fikcja" - komentują internauci film, który notuje miliony wyświetleń w sieci. Ma przedstawiać cmentarz elektrycznych skuterów. Co o nim wiemy?

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

Źródło:
Konkret24

Posłowie i senatorowie PiS mieli wpłacać na partię minimum tysiąc złotych miesięcznie, europosłowie PiS - minimum pięć tysięcy. Tak zarządził Jarosław Kaczyński, gdy PiS nie dostał części subwencji. Konkret24 pozyskał rejestr wszystkich wpłat dla tej partii za 2024 rok. Oto kto wpłacił najwięcej, a kto w ogóle.

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Źródło:
TVN24+