Soboń: więcej małych firm się rejestruje, niż likwiduje. Które dane pomija?

Podczas rozmowy w Polsat News 28 marca wiceminister finansów Artur Soboń był pytany o najnowszy pomysł lidera PO Donalda Tuska w sprawie wsparcia dla małych firm. "Spróbujemy odciążyć małe firmy i zobowiążemy ZUS, aby płacił chorobowe za pracownika od pierwszego dnia" – mówił Tusk 10 marca na spotkaniu w Rokietnicy. Dodał, że w przypadku małych firm jednoczesna choroba kilku pracowników i konieczność płacenia przez firmę zasiłku chorobowego przez 30 dni może doprowadzić je do upadłości.

Zapytany o tę zapowiedź lidera PO, wiceminister Soboń odparł: "Dzisiaj nie mamy takiej sytuacji, że małe firmy byłyby w jakiejś gorszej sytuacji niż w ostatnich latach". Na uwagę prowadzącego program, że jednak małe firmy padają, odpowiedział: "No tak, ale (…) statystycznie rzecz patrząc, bo są takie, co padają i takie, co się rejestrują - więc (…) rok do roku 22 do 21 jest lepiej niż gorzej. Tych firm rejestrujących jest więcej niż firm, które się zamykają".

Sprawdziliśmy dwie bazy danych, w których gromadzone są informacje o działających w Polsce firmach: Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej (CEIDG) oraz rejestr podmiotów gospodarki narodowej REGON Głównego Urzędu Statystycznego. Dane GUS pokazują, że w 2022 roku w porównaniu z 2021 firm prowadzonych przez osoby fizyczne, które zakończyły działalność, przybyło trzykrotnie więcej niż tych nowo założonych.

Najpierw weźmy dane z CEIDG - w tej bazie są wyłącznie wpisy przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą; są wspólnikami spółek cywilnych osób fizycznych. Na portalu Dane.gov.pl są miesięczne wykazy o liczbie zgłoszonych do CEIDG wniosków o założenie, wznowienie, zawieszenie bądź zakończenie działalności gospodarczej. Obliczyliśmy, że w 2021 roku wniosków o założenie działalności gospodarczej złożono 296 308, a wniosków o zakończenie działalności – 176 106. Natomiast w 2022 roku wniosków o założenie firmy było 309 660, a o zakończenie – 192 656. Gdyby wziąć pod uwagę tylko te liczby, twierdzenie wiceministra Sobonia, że "firm rejestrujących jest więcej niż firm, które się zamykają" odpowiada prawdzie.

Lecz choć to zdanie prawdziwe, nie oddaje pełnego obrazu sytuacji na rynku takich firm. Weryfikując w październiku 2022 roku twierdzenie wiceminister Olgi Semeniuk o "zwiększonym potencjale zakładania nowych firm", eksperci, z którymi rozmawiał Konkret24, wskazywali na rosnącą liczbę decyzji o zawieszeniu działalności gospodarczej. O tym właśnie należy pamiętać, analizując sytuację na rynku firm.

Dane CEIDG pokazują, że w 2021 roku takich decyzji było w 278 271, natomiast w 2022 roku - już 345 542. Tak więc w 2021 roku łączna liczba decyzji o zawieszeniu i zakończeniu działalności gospodarczej to 454 377 - i jest wyższa od łącznej liczby decyzji o założeniu i wznowieniu działalności gospodarczej – 436 353. W 2022 roku te proporcje były znacznie gorsze: 538 198 decyzji o zawieszeniu i zakończeniu działalności wobec 461 743 decyzji o założeniu i wznowieniu działalności.

Z kolei GUS publikuje dane o podmiotach gospodarki narodowej w bazie REGON. Wpisowi do rejestru REGON podlegają osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, a także jednostki lokalne wyżej wymienionych podmiotów. Dane są np. w publikacji "Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2022 r.".

I tak: na koniec 2021 roku małych firm zatrudniających do 9 osób (bo o takich była mowa w rozmowie z wiceministrem Soboniem) było 4 670 749, w tym prowadzonych przez osoby fizyczne – 3 413 236. Natomiast na koniec roku 2022 było to odpowiednio: 4 831 113 i 3 523 934. Przyrost był niewielki: 3,3 proc.

Patrząc na dane GUS o nowo zarejestrowanych firmach (w wykazach GUS nie ma podziału wg wielkości zatrudnienia), widzimy, że w 2021 roku zarejestrowano 368 277 podmiotów, w tym 293 636 firm osób fizycznych. W 2022 roku odpowiednio było to: 385 966 (wzrost o 4,8 proc.) i 310 539 (wzrost o 5,8 proc.)

Jeśli chodzi o liczbę firm, które zakończyły działalność (wyrejestrowały się), w całym 2021 roku ogółem było takich podmiotów 190 218, w tym 167 594 firm osób fizycznych. Natomiast w 2022 roku było to już odpowiednio: 221 258 i 194 078. Czyli choć więcej jest rejestracji nowych firm niż zakończeń działalności, to mamy do czynienia z dużym wzrostem rok do roku firm wyrejestrowanych: 16,3 proc. ogólnej ich liczby. Zaś wśród firm prowadzonych przez osoby fizyczne wzrost wynosi 15,8 proc. - to trzykrotnie więcej niż przybyło nowych firm.

No i trzeba pamiętać o firmach, które działalność zawieszają. Na koniec 2021 roku było ich 558 720, w tym firm osób fizycznych – 524 164. Natomiast na koniec 2022 roku było to już odpowiednio: 658 150 i 618 180. Tu również mamy do czynienia z dużym wzrostem - 17,9 proc. - co nie nastraja optymistycznie. O tych danych wiceminister finansów Artur Soboń jednak nie wspomniał.