Mniej dla Kancelarii Sejmu - więcej na policję i straż pożarną, modernizację wojska, ale też na naukę i kulturę. Budżet spółki Wody Polskie wzrośnie o ćwierć miliarda. Pięciu województwom z zachodniej Polski obcięto wydatki. Przeanalizowaliśmy, które sektory i jednostki stracą, a które zyskają po nowelizacji budżetu.
Nowelizacja ustawy budżetowej na 2020 rok, która 25 sierpnia trafiła do Sejmu, przewiduje nie tylko zwiększenie deficytu budżetowego, ale także znaczące przesunięcia wydatków. Rząd tłumaczy zmianę ustawy budżetowej koniecznością dostosowania dochodów i wydatków do sytuacji związanej z wybuchem pandemii COVID-19.
"Rozprzestrzenianie się koronawirusa przyczyniło się do największego kryzysu gospodarczego ostatnich lat, który wpłynął na gwałtowne wyhamowanie aktywności gospodarczej w Polsce i innych krajach dotkniętych pandemią" – napisano w komunikacie po posiedzeniu rządu z 20 sierpnia. Przyjęty tego dnia projekt nowelizacji ustawy budżetowej musi rozpatrzyć Sejm.
Ustawę budżetową Sejm przyjął 14 lutego. Rząd chwalił się, że jest to pierwszy w historii zrównoważony budżet, w którym wpływy i wydatki miały być takie same i wynosić 435,3 mld zł. Ekonomiści, cytowani przez "Dziennik Gazetę Prawną", podkreślali, że to zrównoważenie osiągnięto m.in. poprzez wypchnięcie niektórych wydatków poza budżet centralny.
Obecnie nowelizacja ustawy budżetowej zakłada największy od 20 lat deficyt budżetowy - prawie 110 mld zł więcej wydatków ponad dochody.
Mniej na kancelarie, na wybory tyle samo
Z projektu nowelizacji wynika, że rząd chce obciąć wydatki Kancelarii Sejmu na bieżące utrzymanie Sejmu i na inwestycje o prawie 37,8 mln zł. Wszystkie wydatki Sejmu zmaleją więc z 557,5 do 519,7 mln zł.Nie zmienią się wydatki na poselskie uposażenia.
Rząd obcina też wydatki kancelarii premiera – ale tylko o 3,7 mln zł, po zmianie będzie to ok. 356,7 mln zł – co wiąże się ze skutkami "dokonanych w trakcie roku, w drodze rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów, przeniesień planowanych wydatków między częściami budżetu państwa w związku ze zmianami w strukturze administracji rządowej".
Natomiast wzrosnąć ma wobec pierwotnego budżetu rezerwa ogólna Rady Ministrów - o 300 mln zł, do 557,9 mln zł. To szczególny instrument finansowy umożliwiający Radzie Ministrów reagowanie m.in. w sytuacjach nagłych, których wystąpienia nie można było przewidzieć, a wymagających niezwłocznego wsparcia finansowego. "Dlatego też w czasie pandemii Covid-19 konieczne jest istotne zwiększenie środków rezerwy ogólnej, aby zapewnić Radzie Ministrów niezbędne środki, które mogą być uruchamiane bezpośrednio przez Radę Ministrów bądź też w ramach upoważnienia przez Prezesa Rady Ministrów lub Ministra Finansów" - napisano w uzasadnieniu do nowelizacji budżetu.
Z instytucji centralnych najwięcej – bo 15 mln zł – zyska Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Te pieniądze mają być przeznaczone na realizację kolejnego etapu programu Telemetria Polska, czyli systemu mierzenia oglądalności i słuchalności mediów elektronicznych. W sumie KRRiT ma do wydania w tym roku 65,2 mln zł.
O 12 mln zł wzrosną wydatki Urzędu Komunikacji Elektronicznej - do 137,5 mln zł. Te dodatkowe pieniądze mają być przeznaczone, jak czytamy w uzasadnieniu nowelizacji, na "sfinansowanie skutków awarii systemu teleinformatycznego w UKE oraz na utworzenie ośrodka zapasowego". Do awarii serwerowni UKE doszło 6 lipca 2020 roku.
Beneficjentem nowelizacji ma być także Urząd Patentowy, którego wydatki mają wzrosnąć o 1,2 mln zł - do 62,4 mln zł.
W pozostałych instytucjach budżetowych, np. w Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Senatu, w Sądzie Najwyższym, Trybunale Konstytucyjnym, w NIK, CBA, ABW poziom wydatków nie ulegnie zmianie. Podobnie jeśli chodzi o Krajowe Biuro Wyborcze.
Wydatki na funkcjonowanie KBW utrzymano na poziomie ok. 80 mln zł. Mimo dwukrotnych wyborów prezydenckich w tym roku nie zmieniono puli środków, jakimi dysponuje KBW na organizację wyborów i referendów w całym roku (534,9 mln zł). Wynika z tego, że nowelizacja budżetu nie bierze pod uwagę rekompensaty, o jaką z funduszy KBW mogą się ubiegać podmioty, które poniosły koszty organizacji nieodbytych 10 maja wyborów prezydenckich. Taki przepis znajduje się w uchwalonej przez Sejm 14 sierpnia ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu. Ta ustawa nie weszła jeszcze w życie – brakuje podpisu prezydenta.
Więcej na gospodarkę wodną, muzea i teatry oraz naukę
Rząd o 282 mln zł zwiększa dotację dla Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. To firma zajmująca się m.in. ochroną zasobów wodnych Polski, przeciwdziałaniem powodziom i suszom. Dotacja budżetowa ma być przeznaczona na wydatki inwestycyjne. W sumie Wody Polskie na inwestycje w tym roku mają przeszło 2,4 mld zł.
Zyska też szeroko pojęta kultura – rząd zwiększa budżet tego sektora o 470 mln zł, do 5,1 mld zł. Ponad połowa z dodatkowej kwoty (275 mln) zasili muzea – te już istniejące i te budowane; o 53 mln zł więcej dostaną państwowe archiwa; 11 mln zł więcej pójdzie na działalność teatrów. Natomiast dofinansowanie produkcji filmowej, czyli budżet Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (ok. 127,4 mln zł), nie zmieni się.
Ze wzrostu budżetu przeznaczonego na naukę - o ponad 610 mln zł, do 21,9 mld zł - mogą być zadowoleni zwłaszcza naukowcy uczelni. Dostaną prawie 460 mln zł więcej na działalność dydaktyczną i naukową; o 150 mln zł wrośnie dofinansowanie pomocy dla studentów i doktorantów.
25,5 mld zł rząd przeznacza z kolei na dofinansowanie Funduszu Solidarnościowego, z którego po zmianach ustawowych będą finansowane m.in. trzynaste emerytury. W sumie na tzw. zabezpieczenie społeczne rząd przeznacza 27,3 mld zł.
Bezpieczeństwo w cenie, ale transport bardziej
Porównanie ustawy budżetowej z jej nowelizacją wskazuje, że prawie 1,4 mld zł więcej trafi do policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa i straży pożarnej. 883 mln zł więcej służby te dostaną na inwestycje budowlane i zakupy inwestycyjne, o 85 mln zł zwiększają się wydatki na zakup "sprzętu, uzbrojenia i techniki specjalnej". Ponadto rząd zwiększa o ponad 463 mln zł wydatki "w związku z koniecznością zapewnienia ciągłości realizacji ustawowych zadań Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej". Wydatki w segmencie Sprawy wewnętrzne wzrosną więc do 24,6 mld zł.
O 3 mld zł wzrosną wydatki inwestycyjne z przeznaczeniem na realizację zadań z obszaru modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w zakresie zakupu sprzętu wojskowego. Wydatki na obronę mają wynieść w 2020 roku w sumie 52 mld zł.
Jednak to i tak trzy razy mniej niż planowany wzrost wydatków na szeroko rozumiany transport. W tym dziale budżetu wydatki wzrosną o 12,1 mld zł - do 24,6 mld zł. W tym na infrastrukturę kolejową o ponad 5,3 mld; na drogi - o ponad 2,8 mld; 3,8 mld zł przeznaczono na Fundusz Dróg Samorządowych.
Zachód traci, Wschód zyskuje
Rząd zmienia też wydatki poszczególnych województw. Traci pięć z zachodniej Polski: dolnośląskie (-233,5 mln zł), lubuskie (-53,9 mln zł), opolskie (-95,1 mln zł), śląskie (-216,2 mln zł) i zachodniopomorskie (-149,9 mln zł). Ich wydatki zmniejszono w sumie o ponad 748 mln zł.
Budżety województw wschodniej i południowej Polski – podlaskiego (+159,6 mln zł), lubelskiego (+259 mln zł), podkarpackiego (+272,5 mln zł), małopolskiego (+423,3 mln zł) – wzrosły w sumie o 1,1 mld zł.
Budżet województwa mazowieckiego zwiększono o 675 mln zł, a wielkopolskiego o 335 mln zł.
Rząd tłumaczy te zmiany koniecznością dostosowania poziomu dotacji dla gmin i powiatów do liczby dzieci, które nie były objęte świadczeniem 500+, a także zwiększeniem dotacji dla straży pożarnej.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkre24; zdjęcie: Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock