Rosjanie zniszczyli pociąg i tory pod Lwowem? Nie to widać na nagraniu

Film opublikowany przez Nextę miał pokazywać efekty rosyjskiego ostrzału infrastruktury kolejowej w rejonie jaworowskim
Film opublikowany przez Nextę miał pokazywać efekty rosyjskiego ostrzału infrastruktury kolejowej w rejonie jaworowskimTwitter.com, YouTube.com

Nagranie opublikowane przez serwis Nexta rzekomo pokazuje skutki ataku rakietowego na ukraińską kolej, kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Polską. Wideo jednak przedstawia coś zupełnie innego, a Nexta nie pierwszy raz wprowadza w błąd.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Rosjanie we wtorek 17 maja ostrzelali kolej w rejonie jaworowskim w obwodzie lwowskim. To zaledwie 20 kilometrów od granicy z Polską. Informowały o tym ukraińskie media, w tym agencja Interfax Ukraine oraz Ukraińska Prawda. Nie było ofiar śmiertelnych i rannych. Mer Lwowa Andrij Sadowy pisał na swoim kanale na Telegramie o tym, że częściowo uszkodzono infrastrukturę kolejową, a w budynkach w pobliżu miejsca ataku wybite zostały szyby w oknach.

Tego samego dnia na oficjalnym profilu Nexta na Twitterze opublikowano materiał wideo, którego opis sugerował, że przedstawia właśnie to zdarzenie. "Konsekwencje nocnych ataków na kolej w obwodzie lwowskim" - czytamy w popularnym poście. Załączone nagranie trwa zaledwie 45 sekund. Widzimy na nim wykolejone wagony, część z nich jest poważnie zniszczona. Na zbliżeniu widać kłębowisko pogiętego metalu, dalej leży przewrócona cysterna. Nad wykolejonym składem unoszą się kłęby białego dymu. Obok wagonów widać ludzi w kamizelkach odblaskowych, najprawdopodobniej pracowników kolei. Wideo opatrzone jest znakiem wodnym, który przedstawia zielone oko wpisane w ośmioramienną gwiazdę. Obok napis w języku rosyjskim "Oko Opatrzności". Takie same logo i nazwę ma jeden z kanałów na Telegramie.

Jaworów już raz stał się celem ataków - w marcu Rosjanie ostrzelali poligon w tej miejscowości, mieści się tam Międzynarodowe Centrum Pokoju i Bezpieczeństwa, gdzie zagraniczni instruktorzy wojskowi szkolili siły ukraińskie, czy przebywali zagraniczni ochotnicy. Zginęło wtedy 35 żołnierzy.

Wideo Nexty tylko na Twitterze wyświetlono 63 tys. razy. Tweet polubiło ponad 450 użytkowników, udostępniło 150. Na kanale na Telegramie nagranie ma ponad 550 tys. odtworzeń.

fałsz

Wprowadzający w błąd wpis opublikowany na oficjalnym Twitterze Nexta 17 maja 2022Konkret24 | twitter.com/nexta_tv

Przypomnijmy - Nexta to jeden z niewielu niezależnych białoruskich serwisów informacyjnych. Jego twitterowe, anglojęzyczne konto obserwuje milion użytkowników, w tym wielu polskich. Po inwazji Rosji na Ukrainę, Nexta na bieżąco stara się przekazywać wiadomości o sytuacji na froncie oraz o tym, co dzieje się w Rosji.

Jednak w kanałach Nexty, czy to na Twiterze, czy na Telegramie (skierowanym do rosyjskojęzycznych odbiorców) publikowane są nie tylko prawdziwe informacje o konflikcie, ale też takie, które wprowadzają w błąd. Do tych drugich należy tweet z opisywanym nagraniem, co zauważył dr Wojciech Szewko, specjalista ds. międzynarodowych i wykładowca Collegium Civitas.

Wideo z 2013 roku, nie z Ukrainy tylko z Rosji

"Maj 2013, Biała Kalitwa, obw. rostowski. Czy tam jest włączony jakiś automatyczny generator fake newsów ?" (pisownia oryginalna) - zapytał dr Szewko, publikując na swoim Twitterze zrzut ekranu wpisu Nexty.

W kolejnym tweecie podał link do nagrania z YouTube, by pokazać, że nagranie wykorzystane przez Nextę nie pokazuje skutków rosyjskiego ataku rakietowego.

Chodzi o nagranie, które na YouTube opublikowano 2017 roku. Zatytułowano je "Skutki wypadku na stacji Biała Kalitwa (Archiwum. 9 maja 2013 r.)". W ponad dziesięciominutowym materiale są ujęcia, które wykorzystano w nagraniu opublikowanym przez Nextę.

W 2013 roku rosyjskojęzyczne media opisywały katastrofę kolejową, do której doszło w nocy 9 maja. Na stacji kolejowej w mieście Biała Kalitwa w obwodzie rostowskim doszło do wykolejenia się ponad 50 wagonów pociągu towarowego, w tym cystern. Część z nich zapaliła się, doszło do eksplozji i wycieku toksycznej substancji. Na początku nagrania widać zniszczenia, które wyrzucone w powietrze fragmenty wagonów spowodowały w oddalonych o kilkaset metrów blokach.

O wypadku informowały m.in. Interfax, RIA Nowosti oraz regionalny portal kavkaz-uzel.eu. Zdjęcia, które w swoich artykułach na ten temat wykorzystały dwa ostatnie serwisy przedstawiają to samo zdarzenie, co wideo Nexty. Oba miejsce - okolice Jaworowa w Ukrainie i Białą Kalitwę w Rosji dzieli ok. 1,3 tys. kilometrów.

prawda

Artykuły o wypadku kolejowym w obwodzie rostowskim opublikowane w maju 2013 roku. tvn24 | ria.ru, kavkaz-uzel.eu

Nie pierwszy raz Nexta wprowadza w błąd

Wprowadzające w błąd materiały Nexta publikowała już wcześniej. Niektóre z nich opisaliśmy na Konkret24.

Pod koniec lutego, już po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę, na Twitterze opublikowano wspólne zdjęcie ukraińskich i białoruskich żołnierzy, którzy "razem stanęli do walki z agresorem". To stara fotografia, co najmniej od 2016 r. krążąca w sieci.

Wkrótce później Nexta opublikowała zdjęcie mające przedstawiać "Ducha Kijowa" - ukraińskiego pilota myśliwca, który osłaniał niebo nad Kijowem. Ta fotografia również nie była aktualna - pochodziła z 2019 roku. Później informację o zestrzeleniu rosyjskiego samolotu w pobliżu Odessy podała zilustrowaną archiwalnym zdjęciem. Wtedy dołączono ją do informacji o zestrzeleniu rosyjskiego myśliwca Su-24 przez tureckie F-16 na pograniczu turecko-syryjskim.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Twitter, YouTube

Źródło zdjęcia głównego: Twitter.com, YouTube.com

Pozostałe wiadomości

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24