Mniej resortów, ale ministrów niewiele mniej. Rząd niezbyt odchudzony

Zaprzysiężenie nowych ministrów w rządzie Mateusza Morawieckiego, które odbyło się 6 października w Pałacu Prezydenckim, było zwieńczeniem ponad dwumiesięcznych przygotowań i negocjacji w ramach Zjednoczonej Prawicy. Od sierpnia w publicznych wypowiedziach politycy Zjednoczonej Prawicy podkreślali, że rekonstrukcja rządu ma doprowadzić do jego odchudzenia.

Po rekonstrukcji z 20 ministerstw zostało 15, będą dwa nowe urzędy centralne. Sprawdziliśmy, czy nowy rząd jest rzeczywiście mniej liczny osobowo niż poprzedni - i jak bardzo.

Rekonstrukcję rządu opóźniono o jeden dzień po tym, jak u kandydata na nowego ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka testy miały wykazać obecność koronawirusa. Ze względu na kwarantannę nie odebrał od Andrzeja Dudy 6 października aktu powołania - tak więc ministrem edukacji jest wciąż Dariusz Piontkowski, a ministrem nauki i szkolnictwa wyższego Wojciech Murdzek. Obaj zachowują posady do czasu powołania ministra edukacji i nauki.

Prezydent powołał premiera Mateusza Morawieckiego dodatkowo na ministra cyfryzacji. Nowymi członkami gabinetu zostali: wicepremier Jarosław Kaczyński; wicepremier Jarosław Gowin - także minister rozwoju, pracy i technologii, Grzegorz Puda - minister rolnictwa i rozwoju wsi; ministrowie członkowie Rady Ministrów - Michał Wójcik i Michał Cieślak.

Na czele nowo utworzonych resortów stanęli: wicepremier Piotr Gliński - minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu; Tadeusz Kościński - minister finansów, funduszy i polityki regionalnej; Michał Kurtyka - minister klimatu i środowiska; Marlena Maląg - minister rodziny i polityki społecznej.

Nowy rząd tworzą więc obecnie:

- Premier Mateusz Morawiecki; minister cyfryzacji

- Wicepremierzy - Jarosław Kaczyński; Piotr Gliński, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu; Jarosław Gowin, minister rozwoju, pracy i technologii; Jacek Sasin, minister aktywów państwowych;

- Ministrowie:; Tadeusz Kościński, minister finansów, funduszy i polityki regionalnej; Michał Kurtyka, minister klimatu i środowiska; Andrzej Adamczyk, minister infrastruktury; Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej; Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej; Grzegorz Puda, minister rolnictwa i rozwoju wsi; Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości; Mariusz Kamiński, minister spraw wewnętrznych i administracji; Zbigniew Rau, minister spraw zagranicznych; Adam Niedzielski, minister zdrowia; Wojciech Murdzek, minister nauki i szkolnictwa wyższego; Dariusz Piontkowski, minister edukacji;

- Ministrowie - członkowie Rady Ministrów: Michał Dworczyk, Łukasz Schreiber, Konrad Szymański, Michał Wójcik, Michał Cieślak.

Nowe twarze w rządzie to: Jarosław Kaczyński, Jarosław Gowin, Grzegorz Puda, Michał Wójcik, Michał Cieślak.

Jak wcześniej zapowiadał na Twitterze szef kancelarii premiera Michał Dworczyk, połączone zostają: Ministerstwo Edukacji i Ministerstwo Nauki; Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej; Ministerstwo Środowiska i Ministerstwo Klimatu. Znika jako osobny resort Ministerstwo Rozwoju - wchłania je Ministerstwo Pracy, Rozwoju i Technologii, które przejmuje też sprawy rynku pracy z dawnego Ministerstwa Pracy, Rodziny i Polityki społecznej.

Likwidacji ulegnie Ministerstwo Cyfryzacji jako osobny urząd, ale ten dział przechodzi do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Ministerstwo Sportu zostaje przekształcone w Rządowe Centrum Sportu, które będzie nadzorował wicepremier Piotr Gliński. Z Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej zostanie utworzony Główny Urząd Morski, który będzie nadzorował minister infrastruktury.

Nowy rząd, biorąc pod uwagę konstytucyjnych ministrów, liczy 22 osoby.

Temat rekonstrukcji rządu pojawił się po wyborach prezydenckich, a wywołał go prezes PiS Jarosław Kaczyński. Tydzień po wygranej Andrzeja Dudy w wywiadzie dla Polskiego Radia zapowiedział zmiany w rządzie: "Premier zostaje, ale rząd ma być inaczej skonstruowany, w sposób taki, który zlikwiduje stan, w którym niektóre decyzje są podejmowane w kilku ministerstwach, muszą przejść przez kilka ministerstw". Potem, w wywiadzie dla PAP z 5 sierpnia, prezes PiS sugerował, że ministerstw będzie 12.

Ze względu na kryzys wywołany sprzeciwem Solidarnej Polski wobec ustawy o ochronie zwierząt i ustawy o zniesieniu odpowiedzialności karnej urzędników negocjacje w sprawie rekonstrukcji rządu zakończyły się dopiero 26 września.

W sierpniu w publicznych wypowiedziach na temat rekonstrukcji rządu politycy PiS podkreślali, że ma ona doprowadzić do odchudzenia gabinetu Morawieckiego. "Mniejsza ilość resortów będzie oznaczała niewielką ilość ministrów konstytucyjnych, a także mniejszą ilość wiceministrów, sekretarzy i podsekretarzy stanu" - mówił 21 sierpnia w radiu katolickim europoseł PiS Ryszard Czarnecki (cytat za dorzeczy.pl).

"Na jesieni po rekonstrukcji będzie rząd mniejszy, zwarty i silny mocnymi postaciami" – tego samego dnia napisał na Twitterze wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Błażej Poboży, odnosząc się do krytycznego komentarza prof. Stanisława Żerki wobec nowych ministrów zdrowia i spraw zagranicznych.

Na początku września, gdy toczyły się negocjacje w sprawie kształtu rządu, wicerzecznik PiS Radosław Fogiel przekonywał, że lepiej, gdy będzie mniej ministrów, ale "o szerszych zakresach kompetencji, mogących podejmować decyzje w całości sfer, za które odpowiadają". "Punkt wyjściowy 12 ministerstw jest obowiązujący. On oczywiście może się zmienić, ale zależy nam na zdecydowanym odchudzeniu rządu, na zdecydowanym zmniejszeniu liczby resortów" - mówił 9 września w RMF FM.

Im bliżej było do dnia ogłoszenia składu nowego rządu, tym narracja dotycząca celu rekonstrukcji ulegała zmianie. Adam Bielan tłumaczył w Tok FM 5 października, że w rekonstrukcji gabinetu wcale nie chodziło o odchudzanie ani oszczędności.

"Celem rekonstrukcji nie było odchudzenie rządu, bo oszczędności z tego tytułu dla budżetu państwa są minimalne. Celem było usprawnienie podejmowania decyzji, czyli zmniejszenie liczby resortów, przyspieszenie procesu uzgodnień międzyresortowych i walka z tak zwaną Polską silosową, czyli ze zjawiskiem brak współpracy pomiędzy poszczególnymi resortami" - wyjaśniał.

Porównując skład nowego i poprzedniego gabinetu Mateusza Morawieckiego pod względem liczby konstytucyjnych ministrów, można stwierdzić, że tym razem nie chodziło o "odchudzenie rządu". Mimo mniejszej liczby ministerstw o sześć liczba członków Rady Ministrów zmalała tylko z 24 do 22.

Trzeci gabinet Morawieckiego składa się z premiera, wicepremiera bez teki (Jarosław Kaczyński jako szef Komitetu RM do spraw Bezpieczeństwa), 3 wicepremierów - szefów resortów, 12 ministrów – szefów resortów, 5 ministrów – członków Rady Ministrów.

Tym samym trzeci rząd Morawieckiego pod względem liczebności zrównał się z pierwszym rządem Morawieckiego powołanym 11 grudnia 2017 roku.

Nie jest najchudszym rządem III RP. Takim był rząd Leszka Millera, który w dniu powołania (19 października 2001 roku) liczył 16 osób.

Jak wynika z wyliczeń Konkret24, obecnie spośród 27 państw Unii Europejskiej liczniejsze są tylko rządy Hiszpanii, Szwecji i Włoch.

W nowej strukturze niejako superministerstwem staje się Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Przed rekonstrukcją jej kierownictwo liczyło 16 osób: premier, 3 wicepremierów, 3 ministrów – członków RM, minister spraw wewnętrznych i administracji jako koordynator służb specjalnych, 5 sekretarzy stanu, 2 podsekretarzy stanu i dyrektor generalny.

Teraz kierownictwo KPRM będzie liczyć najprawdopodobniej 19 osób – dochodzą bowiem wicepremier Jarosław Kaczyński, dwóch ministrów – członków RM z Solidarnej Polski i Porozumienia, a także prawdopodobnie Marek Zagórski, były minister cyfryzacji, który w KPRM ma się zająć nadzorem nad informatyzacją państwa.

Dla każdego z nowych ministrów urzędujących w budynku przy Al. Ujazdowskich 3 w Warszawie trzeba będzie utworzyć sekretariaty, powołać szefów gabinetów, doradców, ekspertów, zapewnić obsługę administracyjną itp. - co wiąże się z dodatkowymi kosztami.

W budżecie na 2021 rok wydatki na "obsługę merytoryczną i kancelaryjno-biurową Prezesa Rady Ministrów, Rady Ministrów i członków Rady Ministrów" mają wynieść ok. 284,3 mln zł – o ok. 65 mln zł mniej niż planowane wydatki na ten cel w 2020 roku.

Powołanie przez prezydenta członków gabinetu nie kończy rządowych układanek. Trzeba bowiem mianować wiceministrów – sekretarzy i podsekretarzy stanu – w nowych resortach. Ich liczba z pewnością będzie zależała od negocjacji koalicyjnych.

W ministerstwach sprzed rekonstrukcji, według naszych obliczeń na koniec września tego roku, było 72 sekretarzy i podsekretarzy stanu. W połowie sierpnia było ich 81.

Autor: Piotr Jaźwiński, współpraca: Klara Mirecka / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Radek Pietruszka/PAP