PiS "pozbawiony całej subwencji"? Jeszcze nie

Ogromne zamieszanie dotyczące tego, ile Prawo i Sprawiedliwość straci pieniędzy w wyniku decyzji Państwowej Komisji Wyborczej, powstało zaraz po konferencji PKW - między innymi za sprawą jej przewodniczącego. 19 sierpnia PKW odrzuciła sprawozdanie finansowe Komitetu Wyborczego Prawo i Sprawiedliwość z wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w październiku 2023 roku. Podstawą prawną był art. 144 par. 1 pkt 3 lit a i e Kodeksu wyborczego (przepisy o pozyskiwaniu lub wydatkowaniu środków z naruszeniem prawa i przyjmowaniu korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym). PKW zarzuciła komitetowi PiS nieprawidłowości dotyczące w sumie kwoty 3 621 496,17 zł - po czym podała, ile i z czego ma zostać potrącone.

CZYTAJ WIĘCEJ: Co PKW uznała za nielegalną kampanię? Lista działań

Jednak internauci, ale także media od razu informowały, że partii Jarosława Kaczyńskiego odebrano całą subwencję. "PiS pozbawione subwencji w całości. PiS tango down"; "Zabrali PiS całą subwencję"; "I pięknie. W PKW wygrało prawo i sprawiedliwość. PiS pozbawiony subwencji przez 3 lata, z dotacją o 10 mln mniejszą"; "Subwencja odebrana w całości. I 10 mln zwrotu z dotacji"; " PiSowi zabrano subwencję"; "Odebrano PiS subwencje za to, że złamali prawo i finansowali swoją kampanię niezgodnie z prawem"; "Odebrano im subwencję za niewłaściwe finansowanie kampanii" - to przykładowe komentarze w serwisie X (pisownia oryginalna).

Te narrację szybko podchwycili politycy Zjednoczonej Prawicy. Zaraz po ogłoszeniu decyzji przez PKW na konferencji prasowej poseł Mariusz Błaszczak mówił o "pozbawieniu finansowania opozycji, pozbawieniu finansowania Prawa i Sprawiedliwości". Poseł Rafał Bochenek mówił o "zablokowaniu finansowania". Poseł Dariusz Matecki alarmował w poście w serwisie X: "Odebranie największej partii opozycyjnej całego finansowania przez 3 kolejne lata to wstęp do totalitaryzmu".

Nie dziwi więc, że wielu się pogubiło, jak to z tymi pieniędzmi dla PiS będzie. "Mam poczucie chaosu informacyjnego, pewnie celowego. Równocześnie czytam, że PiS może stracić subwencję i że ją stracił, do rana mówiono, że utrata jest możliwa w wymiarze 75%, teraz czytam, ze odebrano całość - i na razie nie do końca ogarniam" - stwierdził jeden z internautów.

Tłumaczymy więc.

Przypomnijmy: subwencje i dotacje wypłaca partiom minister finansów. Wypłata subwencji budżetowej dla partii następuje w czterech równych ratach, które trafiają na partyjne konta co kwartał aż do końca roku, w którym odbywają się kolejne wybory. Pierwsza rata wypłacona zostaje najpóźniej 30. dnia od dnia ogłoszenia przez PKW w "Monitorze Polskim" informacji o przyjętych i odrzuconych sprawozdaniach wyborczych komitetów wyborczych. Podstawą wypłaty jest złożony ministrowi finansów przez partię wniosek w terminie do 31 marca każdego roku o wypłacenie subwencji na dany rok, sporządzony na urzędowym formularzu i potwierdzony przez PKW w przedmiocie uprawnienia do subwencji oraz jej wysokości.

Dotacja podmiotowa - zwrot przysługujący komitetowi wyborczemu za wydatki poniesione w kampanii - jest wypłacana jednorazowo, w ciągu dziewięciu miesięcy od dnia wyborów.

Zgodnie z wydanym po wyborach komunikatem PKW przewidywana wysokość rocznej subwencji dla PiS w okresie 2024-2027 wynosi 25,9 mln zł. Wysokość dotacji nie została jeszcze określona przez PKW. Korzystając jednak ze wzoru zawartego w Kodeksie wyborczym, można obliczyć, że będzie to 37,7 mln zł.

Informacje, jakoby decyzją PKW partia Kaczyńskiego została pozbawiona całej subwencji, to skutek między innymi nieprecyzyjnej wypowiedzi szefa PKW Sylwestra Marciniaka na konferencji prasowej 29 sierpnia. Przekazał on, że PiS straci 10 mln zł dotacji, więc dostanie 28 mln zł. Ale potem powiedział: "Natomiast skutki są poważniejsze, jeżeli chodzi o subwencję dla partii politycznej, dlatego, że ta subwencja w ciągu najbliższych trzech lat, ta partia będzie pozbawiona" (zapis oryginalny). Zastrzegł, że partia może się odwołać do Sądu Najwyższego. Potem jeszcze raz powtórzył, że partia straci subwencję, "jeżeli Sąd Najwyższy oddali skargę albo Komitet Wyborczy nie złoży takiej skargi to faktycznie w całości".

A gdy dziennikarze dopytywali sędziego Marciniaka, jaka jest podstawa prawna odebrania całej subwencji PiS-owi, ten podał art. 38a i następne ustawy o partiach politycznych.

Tyle że ten przepis mówi o odrzuceniu przez PKW sprawozdania partii, a nie komitetu wyborczego - czym zajmowała się teraz PKW. Zgodnie z Kodeksem wyborczym w razie odrzucenia przez PKW sprawozdania komitetu wyborczego subwencja i dotacja dla partii nie mogą być zabrane w całości. Są pomniejszane o kwotę stanowiącą równowartość trzykrotności wysokości środków pozyskanych lub wydatkowanych z naruszeniem przepisów, ale pomniejszenie nie może przekroczyć 75 proc. wysokości dotacji lub subwencji.

CZYTAJ WIĘCEJ W KONKRET24: PKW odrzuciła sprawozdanie komitetu wyborczego PiS. Ile partia straci?

Całą subwencję na okres trzech lat PiS może stracić, ale dopiero po decyzji PKW odnośnie do złożonego – podkreślmy to raz jeszcze: przez partię PiS, a nie Komitet Wyborczy PiS - "sprawozdania rocznego o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz o wydatkach poniesionych ze środków Funduszu Wyborczego" za 2023 rok. Może się wówczas okazać, że odrzucenie sprawozdania komitetu wyborczego spowoduje w konsekwencji odrzucenie także sprawozdania rocznego partii. Wtedy PiS - na podstawie art. 38d ustawy o partiach politycznych - może stracić już całą subwencję budżetową (i to na okres aż trzech lat), czyli 77,7 mln zł.

Prawidłowo to potem wytłumaczył na tej samej konferencji PKW Krzysztof Lorentz, dyrektor Zespołu Kontroli Finansowania Partii Politycznych i Kampanii Wyborczych PKW. Mówił, że ta decyzja dopiero może nieść ewentualność straty przez PiS całej subwencji. – To ewentualne przyszłe następstwo tego, co dziś zdecydowała Państwowa Komisja Wyborcza. Pomiędzy uchwałą dotyczącą sprawozdania komitetu wyborczego, a uchwałą dotyczącą rocznego sprawozdania partii politycznej jest związek, ale ten związek i ostateczną decyzję w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Państwowa Komisja Wyborcza podejmie w nieodległym, ale jednak przyszłym terminie, bo jeszcze to sprawozdanie roczne partii nie zostało zbadane – oznajmił.

PKW zajmie się analizą sprawozdań partii politycznych za 2023 rok w przyszłym miesiącu.

29 sierpnia PKW uznała, że wartość nielegalnej kampanii PiS to 3,6 mln zł. Konsekwencje finansowe dla PiS będą następujące (jeśli Sąd Najwyższy nie uzna skargi PiS na decyzję PKW): - partia musi zwrócić do Skarbu Państwa kwotę nielegalnego finansowania - 3,6 mln zł; - jednorazowa dotacja podmiotowa, czyli zwrot kosztów przeprowadzenia kampanii, zostanie pomniejszona o trzykrotność 3,6 mln zł, czyli o 10,8 mln zł; - subwencja dla PiS w kolejnych latach (między 2024 a 2027) zostanie pomniejszona co roku o trzykrotność naruszenia, czyli o 10,8 mln; co łącznie przez cztery lata oznacza utratę z subwencji 43,2 mln zł.

W sumie PiS może stracić 57,6 mln zł. Jest to dużo - ponad 40 proc. tego, co PiS otrzymałby w pełnej wysokości (subwencja plus dotacja) w latach 2024-2027, czyli 141,4 mln zł.

Od decyzji PKW przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego. Oczywiście PiS może też uznać decyzję PKW, choć partia zapowiedziała już złożenie odwołania. Chce też wejść na drogę cywilną z członkami PKW.

Sąd Najwyższy na ostateczne rozstrzygnięcie takiej sprawy ma 60 dni. Jeśli uzna skargę PiS, wówczas PKW jest zobowiązana automatycznie do przyjęcia sprawozdania. Jeśli jednak skargi nie uzna, decyzja PKW staje się prawomocna. Prawdopodobny scenariusz po złożeniu odwołania do SN opisaliśmy w Konkret24.