Bodnar "musiał zdobyć opinie sądów, by podjąć decyzję"? Posłanka Żukowska nie ma racji

Adam Bodnar, prokurator generalny i minister sprawiedliwości poinformował 23 stycznia o tym, że przekazał prezydentowi Andrzejowi Dudzie akta sądowe w sprawie Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. "Do akt załączony został wniosek o nieskorzystanie z prawa łaski wraz ze stanowiskiem PG. Opinia Prokuratora Generalnego nie jest wiążąca dla Prezydenta" - napisano na profilu resortu na platformie X. Kilka godzin wcześniej Marcin Mastalerek, sekretarz stanu i szef Gabinetu Prezydenta RP, mówił w "Rozmowie Piaseckiego" w TVN24, że "w dniu, kiedy prezydent dostanie akta i opinię prokuratora generalnego, podejmie decyzję w sprawie ułaskawienia skazanych Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika".

Tymczasem wcześniej, 21 stycznia posłanka Anna Maria Żukowska, szefowa klubu Lewicy w Sejmie przekonywała w Radiu Zet, że Adam Bodnar musi mieć opinie sądów, by przedstawić prezydentowi swój wniosek w sprawie ułaskawienia polityków PiS. "Ja uważam, że nie ma świętych krów i nie może być tak, że sobie ci panowie [Kamiński i Wąsik] mają jakąś skróconą procedurę, która ominie wszystkie rzeczy, które w tej procedurze, która jest procedurą na podstawie Kodeksu postępowania karnego, nie na podstawie konstytucji, czyli nie tej prerogatywy właśnie pana prezydenta" - mówiła w programie "7. Dzień Tygodnia". Podkreślała: "I pan minister [Bodnar] musi wszystko to zrealizować. Musi zdobyć opinie sądu pierwszej i drugiej instancji, opinie środowiskowe na temat rodziny, opinie od wychowawców więziennych. To wszystko musi zebrać, żeby móc podjąć decyzję" (pogrubienie od redakcji).

Jednak dwa dni później Adam Bodnar przekazał prezydentowi akta wraz ze swoim wnioskiem bez pytania sądów o opinie. Czy były one konieczne?

Przypomnijmy: prezydent Andrzej Duda pierwszy raz ułaskawił Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika w listopadzie 2015 roku, ale zrobił to przed prawomocnym wyrokiem sądu, co zdaniem Sądu Najwyższego - ale też zdaniem wielu prawników - sprawiło, że akt łaski był nieskuteczny. Szerzej tę kwestię wyjaśnialiśmy w Konkret24, przypominając, za co skazano polityków PiS.

W połowie 2023 roku sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia w Sądzie Okręgowym w Warszawie, który 20 grudnia wydał prawomocny wyrok. Skazał Kamińskiego i Wąsika na dwa lata pozbawienia wolności oraz nałożył na nich pięcioletni zakaz zajmowania stanowisk w administracji. 10 stycznia 2024 roku obaj politycy trafili do więzienia, a już dzień później prezydent Duda ogłosił, że wszczyna postępowanie ułaskawieniowe. Jednocześnie zawnioskował do prokuratora generalnego Adama Bodnara, by ten zawiesił wykonywanie kary i zwolnił z więzienia polityków PiS na czas postępowania.

Jak wyjaśnialiśmy w Konkret24, wszczęcie postępowania ułaskawieniowego w trybie prezydenckim - opisane w Kodeksie postępowania karnego (kpk) - nie jest tym samym, co ułaskawienie na podstawie Konstytucji RP. To drugie spowodowałoby, że Kamiński i Wąsik od razu wyszliby z więzienia. Przy wyborze bowiem sposobu ułaskawienia opisanego w rozdziale 59 Kodeksu postępowania karnego ta procedura jest dłuższa.

Jak nam tłumaczy dr Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, adwokatka, wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie w Kodeksie postępowania karnego są dwa tryby - dłuższy i krótszy. - W tym pierwszym konieczne są: co najmniej opinia sądu pierwszej instancji i wniosek prokuratora generalnego. W drugim - tylko to drugie. Wybór trybu należy do prezydenta, o czym informuje w piśmie do prokuratora generalnego - wyjaśnia w rozmowie z Konkret24.

Wcześniej, 12 stycznia Adam Bodnar poinformował, że wpłynęło do niego "pismo z 11 stycznia, w którym pan prezydent informuje, że wydał postanowienie o wszczęciu postępowania ułaskawieniowego w trybie artykułu 567, paragraf 2 Kodeksu postępowania karnego w stosunku do pana posła Mariusza Kamińskiego oraz pana posła Macieja Wąsika". "Pan prezydent w postanowieniu, które wydał, postanowił, aby wszcząć postępowanie bez zwracania się o opinię sądów. Żeby nie przedłużać postępowania, o tę opinię nie będę występował. Analizowaliśmy też, na ile jesteśmy związani tym, że prezydent tak wskazał, ale chyba nie widzimy tutaj podstawy do tego, aby w ten sposób postępować. To, co jest wymagane na gruncie przepisów, przedstawimy opinię przez samego prokuratora generalnego w takiej sytuacji" - mówił wówczas szef resortu sprawiedliwości. Jest to zatem ten krótszy tryb opisany w Kodeksie postępowania karnego. - To jest właśnie ten tryb bez konieczności zwracania się o jakiekolwiek inne opinie niż stanowisko prokuratora generalnego. Z politycznego punktu widzenia jest to zrozumiałe, ponieważ można się domyślać, że opinie sądów w sprawie Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika byłyby negatywne - uważa dr Gajowniczek-Pruszyńska. Dodaje, że Adam Bodnar mógłby zarządzić sporządzenie wywiadu środowiskowego i wychowawczego, ale tylko w przypadku, gdyby chciał zarządzić przerwę w odbywaniu kary przez polityków PiS.

- Wedle artykułu 567 Kodeksu postępowania karnego prezydent ma dwie możliwości: może zlecić prokuratorowi generalnemu sporządzenie wniosku w sprawie ułaskawienia albo może zlecić prokuratorowi generalnemu sporządzenie wniosku w sprawie ułaskawienia wraz z opiniami sądów. Andrzej Duda wybrał tę pierwszą opcję - wyjaśnia dr Wojciech Górowski, karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Doktor Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska opisuje, że po wniosku prezydenta prokurator generalny musiał się zwrócić do sądów o akta sprawy, zapoznać się z nimi, a następnie przesłać je prezydentowi ze sporządzonym wnioskiem w tej sprawie. "To jest 38 tomów akt jawnych i jeszcze jakieś 10-11 tomów akt niejawnych, z którymi mogę zapoznać się w kancelarii niejawnej" - tłumaczył 15 stycznia w TVN24 Adam Bodnar. Dopytywany, ile to potrwa, Bodnar odpowiedział, że "kilka dni". "To stanowisko, to nie jest stanowisko, które polega na analizie całych akt postępowania, tylko raczej pod kątem procedury ułaskawieniowej. Ja przekażę akta ze stanowiskiem, a później już wszystko w rękach prezydenta, co on z tym zrobi" - powiedział Bodnar.

23 stycznia wiceministra sprawiedliwości Maria Ejchart w rozmowie z dziennikarkami "Faktów" TVN i TVN24 wyraziła nadzieję, że Adam Bodnar prześle akta "dzisiaj albo jutro". Także wówczas tłumaczyła, że są bardzo obszerne. Wcześniej, tego samego dnia o sprawie przekazania akt Ejchart mówiła na antenie Polsat News. "Myślę, że nawet dzisiaj, najdalej jutro się to może zdarzyć" - stwierdziła.