Między wiarą a nauką: jak duchowni dezinformują o koronawirusie


Meksykański pastor zaleca przemysłowy wybielacz jako lek na COVID-19. Pastor w Brazylii sprzedawał fasolę rzekomo leczącą koronawirusa. Małżeństwo pastorów z Argentyny głosi, że szczepionka jest nośnikiem tajnego implantu. Religijne wspólnoty w Ameryce Łacińskiej - i nie tylko, bo także na przykład w Indiach - stały się celem dezinformacji szerzonej przez duchownych.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

W religijnych wspólnotach Ameryki Łacińskiej rozpowszechniane jest wiele szkodliwych i błędnych informacji na temat koronawirusa - zwracają uwagę dziennikarze portalu First Draft, zajmującego się m.in. badaniem zjawiska fake newsów. Analizując zdobywające popularność teorie, doszli do wniosku, że w miarę rozprzestrzeniania się pandemii na kontynencie niektóre chrześcijańskie środowiska znalazły się między wiarą a nauką. Bo dezinformację szerzą przedstawiciele kościołów.

Koronawirus w Brazylii
Koronawirus w Brazyliitvn24

Pastor namawia do kuracji wybielaczem

Facebookowa strona meksykańskego pastora Oscara Gutierreza ma 219,4 tys. obserwatorów i 97,2 tys. polubień (stan z 20 września). Osoby takie jak pastor Gutierrez propagują niesprawdzone i potencjalnie niebezpieczne metody leczenia COVID-19 oraz wykorzystują strach do promowania postaw antyszczepionkowych - stwierdzają dziennikarze First Draft.

30 lipca pastor opublikował na Facebooku nagranie, w którym przekonuje, że roztwór chlorynu sodu, czyli przemysłowy wybielacz, leczy i zapobiega COVID-19. Gutierrez twierdził też, że roztwór ów, znany jako "cudowny roztwór mineralny" ("miracle mineral solution", MMS), jest zwalczany po to, by za pomocą szczepionki można było wprowadzić mikroczipy do kontroli DNA ludzi (MMS jest sprzedawany w wielu państwach jako rzekome lekarstwo na szereg poważnych chorób).

Pod koniec sierpnia portal fact-checkingowy Chequeado poinformował, że do tej pory roztwór chlorynu sodu spowodował co najmniej dwa zatrucia i dwa zgony w Argentynie. Zwolennicy terapii typ roztworem, do których należy pastor Gutierrez, twierdzą jednak, że środek jest bezpieczny.

Co ciekawe, pastor Gutierrez utworzył swoją stronę na Facebooku 7 maja - w środku pandemii i szybko zdobył tysiące obserwujących. Jego najpopularniejszy film promujący MMS miał ok. 2,2 mln wyświetleń i 57 tys. udostępnień. Facebook oznaczył materiał jako fałszywą informację.

Strona meksykańskiego pastora uczestniczy w programie Facebooka pozwalającym na monetyzację transmisji na żywo. Oglądający mogą kupować specjalne gwiazdki i wysyłać je nadawcom podczas transmisji.Za każdą otrzymaną gwiazdkę Facebook płaci twórcy 0,01 dolara.

Arcybiskup: szczepionka zrobiona z komórek płodów po aborcji

First Draft zwraca uwagę, że przywódcy religijni mogą wykorzystywać zaufanie społeczne, jakim się cieszą, by legitymizować potencjalnie niebezpieczne pomysły za pośrednictwem niezależnych chrześcijańskich sieci informacyjnych i mediów społecznościowych. Ale chrześcijańskie wspólnoty latynoamerykańskie nie są jedynymi, które padają ofiarą wprowadzających w błąd twierdzeń i nieprawdziwych informacji o pandemii.

W czerwcu hiszpański arcybiskup Antonio Cañizares Llovera podczas mszy Bożego Ciała oznajmił, że "diabeł znajduje się wewnątrz pandemii, próbując prowadzić badania nad szczepionkami i lekarstwami". "Mamy do czynienia z bardzo przykrą wiadomością: że jedna ze szczepionek jest zrobiona z komórek płodów pochodzących z aborcji" - stwierdził duchowny. Wypowiedź arcybiskupa szeroko komentowały hiszpańskie media, m.in. dziennik "La Vanguardia" i stacja RTVE.

Podobne obawy wobec szczepionki wyrażał publicznie arcybiskup Sydney Glenn Davies - informował australijski serwis News.com.au.

Jak przypomina redakcja First Draft, praktyka stosowania komórek wyhodowanych z płodu abortowanego w 1972 r. jest powszechna w rozwoju szczepionki od dziesięcioleci.

W Indiach hinduscy przywódcy religijni i polityczni promowali tezę, że mocz krów jest lekarstwem na COVID-19. Twierdzili ponadto, że koronawirus zniknie w Indiach po ukończeniu kontrowersyjnej świątyni hinduskiego bóstwa Rama. Zbudowana na miejscu meczetu, zniszczonego przez tłum w 1992 roku, jest ważnym symbolem hinduskiej nacjonalistycznej narracji promowanej przez premiera Indii Narendra Modi.

Stwierdzenie, że szczepionka przeciwko polio zawiera produkty wieprzowe lub składniki toksyczne jest często rozpowszechniane przez muzułmańskich duchownych. Te nieprawdziwe informacje o szczepionce utrudniły walkę z polio w większości muzułmańskim Pakistanie.

Na koronawirusa cudowna fasola i konsekrowane oleje

Niektórzy duchowni w Ameryce Łacińskiej w czasie pandemii promowali fałszywe i potencjalnie niebezpieczne preparaty mające rzekomo leczyć COVID-19 lub zapobiegać zakażeniu koronawirusem. W Brazylii ewangelicki pastor Valdemiro Santiago sprzedawał fasolę rzekomo leczącą COVID-19. Jedna sztuka kosztowała tysiąc brazylijskich realów (ok. 180 dolarów lub ok. 660 zł). Trwa dochodzenie prokuratora federalnego Brazylii w tej sprawie.

Koronawirus w Argentynie
Koronawirus w Argentynietvn24

Za to policja w brazylijskim mieście Porto Alegre bada sprawę pastora Sílvio Ribeiro podejrzanego o szarlataństwo. 1 marca Ribeiro zorganizował wydarzenie, które było reklamowane i transmitowane w mediach społecznościowych. "Przyjdźcie, ponieważ odbędzie się namaszczenie konsekrowanym olejem... by uodpornić się na jakąkolwiek epidemię, wirusa lub chorobę!" - informowała ulotka promująca wydarzenie.

Z kolei meksykański pastor Gutierrez spopularyzował pracę Andreasa Kalckera, rzekomego niemieckiego naukowca i znanego rzecznika ruchu antyszczepionkowego. Butelki CDS, które pastor promuje w swoich transmisjach na Facebooku, są oznaczone nazwiskiem Kalckera i wersetem z Ewangelii św. Jana 10:10: "Złodziej przychodzi tylko po to, aby kraść, zabijać i niszczyć. Ja przyszedłem po to, aby [owce] miały życie i miały je w obfitości".

Teorie spiskowe szerzone przez pastorów

Teorie spiskowe szerzone w globalnych społecznościach antyszczepionkowych zostały entuzjastycznie przyjęte przez niektórych działaczy religijnych we wspólnotach Ameryki Łacińskiej. 6 maja podczas transmisji na żywo na Instagramie dla ponad 390 tys. obserwatorów pastora Miguela Arrázola jeden z zaproszonych gości, ewangelicki pastor Ruddy Gracia, stwierdził, że "za obowiązkową szczepionką kryje się czip stworzony przez Billa Gatesa o nazwie ID2020".

Według teorii spiskowej o nazwie ID2020 Bill Gates zamierza przejąć kontrolę nad ludźmi poprzez wprowadzenie do ich organizmów mikroczipów. W Konkret24 opisaliśmy polskie przykłady szerzenia się tej teorii.

Według pastora Gracii za pomocą mikroczipa Gates stworzy globalny rejestr wszystkich, którzy zostali zaszczepieni. "To jest początek platformy Antychrysta, kiedy przyniesie on znak 666 i sprawi, że nie będziesz mógł otrzymać paszportu, podróżować, mieć licencji, kupować lub sprzedawać bez tego czipa" - przekonywał.

Natomiast małżeństwo ewangelickich pastorów z Argentyny - Fernando i Viviana Vienni - w maju opublikowało na Facebooku wpis wzywający do bojkotowania szczepień. Przekonywali m.in., że szczepionka jest nośnikiem tajnego implantu pochodzącego od rzekomych masonów takich jak Gates.

Szerzenie dezinformacji we wspólnotach chrześcijańskich Ameryki Łacińskiej jest korzystne dla niezależnych mediów chrześcijańskich - mogą wzmacniać narracje, które niekoniecznie przekażą inne media. W czerwcu hiszpańskojęzyczny chrześcijański portal Bibliatodo opublikował historię o burzy gradowej w Chinach, gdzie lód miał rzekomo kształt koronawirusa. Nietypowy kształt gradu połączono z końcem świata i cytowano rabina, który twierdzi, że burza była boską interwencją, związaną z siódmą plagą opisaną w Biblii - informuje First Draft.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, First Draft; zdjęcie: Forum/Reuters

Pozostałe wiadomości

Gdy jedne znikają, pojawiają się nowe. W serwisie YouTube nastąpił wysyp kanałów z filmami promującymi prezydenta Karola Nawrockiego. Tworzone przez sztuczną inteligencję materiały wydają się niedopracowane, ale budzą emocje - a o to chodzi. Widać w nich klasyczne mechanizmy dezinformacji. Jakby ktoś sprawdzał, które historie chwytają za serce. Jakby badano potencjał, który w przyszłości można wykorzystać.

"Nawrocki spojrzał Putinowi prosto w oczy". Fikcja, która zdobywa zasięg

"Nawrocki spojrzał Putinowi prosto w oczy". Fikcja, która zdobywa zasięg

Źródło:
TVN24+

Mający milionowe zasięgi influencer rozważa w nagranym filmie, "czy sytuacja z dronami to było celowe działanie Rosji". Polityk Konfederacji zastanawia się, "skąd ta pewność", że drony były rosyjskie. Polscy eurodeputowani oskarżają Unię Europejską, że "nakręca prowojenną histerię w Polsce" i że zagrożenie ze strony Rosji to wina Zachodu. Oto jakie echa rosyjskich narracji znajdujemy w popularnych teraz nagraniach na Facebooku.

Dziki Trener, Pejo, Wyrzykowski.... Rozważania o dronach na rosyjską nutę

Dziki Trener, Pejo, Wyrzykowski.... Rozważania o dronach na rosyjską nutę

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń ma post z nagraniem pokazującym rzekomo, jak rozpędzona tesla uderza w sklep sieci Biedronka. Jedni twierdzą, że to zapis z monitoringu; inni podejrzewają komputerową symulację. Faktem jest, że do podobnego zdarzenia doszło.

Wjechał teslą w sklep? "Co tu się wydarzyło"

Wjechał teslą w sklep? "Co tu się wydarzyło"

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń generują filmy przedstawiające nocny przejazd wojsk, które opisane są jako przerzucanie nowych jednostek NATO do Polski bądź transfer polskich wojsk na wschodnią granicę. Przestrzegamy: oba filmy pokazują inną sytuację i zostały wykorzystane do dezinformacji.

"Polska przesuwa wojska", "NATO dozbraja Polskę"? Dezinformacja z filmami

"Polska przesuwa wojska", "NATO dozbraja Polskę"? Dezinformacja z filmami

Źródło:
Konkret24

Premier zapowiedział, że powstanie plan, by "każdy dorosły mężczyzna w Polsce był szkolony na wypadek wojny". Model szkolenia miał powstać "w ciągu tygodni" - Donald Tusk mówił w marcu 2025 roku. Dziś politycy pytają, co się stało z tą zapowiedzią. Sprawdzamy.

Tusk zapowiedział model szkoleń wojskowych "do końca marca". Czy jest?

Tusk zapowiedział model szkoleń wojskowych "do końca marca". Czy jest?

Źródło:
Konkret24

Według jednych umowa Unii Europejskiej z Mercosur "zniszczy dorobek polskiego rolnictwa". Według innych będzie szansą na zwiększenie polskiego eksportu do krajów Ameryki Południowej. Polityczna dyskusja skupia się jednak na sytuacji rolników, a obaw słyszymy więcej niż argumentów "za". Czy rzeczywiście takowych nie ma? Wyjaśniamy, co kryje się w tej kontrowersyjnej umowie.

Umowa UE z Mercosur. O co w tym wszystkim chodzi

Umowa UE z Mercosur. O co w tym wszystkim chodzi

Źródło:
TVN24+

Czy "jesteśmy w dużej mierze bezbronni" w przypadku masowego ataku dronami? Dlaczego skuteczność ich neutralizowania w Ukrainie jest dużo wyższa niż w Polsce? Jakim sprzętem dysponujemy, na jaki czekamy? Ostatnie incydenty z rosyjskimi bezzałogowcami wywołują takie pytania, ale też wiele rozbieżnych komentarzy. Wyjaśniamy, dlaczego według ekspertów "mur przeciwdronowy" nie ma sensu oraz o czym nie wolno zapominać, porównując Polskę z Ukrainą.

Polska obrona przeciwdronowa. Co mamy, czego brakuje

Polska obrona przeciwdronowa. Co mamy, czego brakuje

Źródło:
TVN24+

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek w ramach przywracania praworządności zakłada odzyskiwanie pieniędzy od tak zwanych neo-sędziów. Ponieważ Polska musi za wydane przez nich wyroki wypłacać milionowe odszkodowania, mają te straty pokrywać "z własnej kieszeni". Czy to prawnie możliwe? Różnice zdań wśród prawników nie wieszczą tym planom powodzenia.

Żurek: "będą musieli zapłacić z własnej kieszeni". To możliwe?

Żurek: "będą musieli zapłacić z własnej kieszeni". To możliwe?

Źródło:
Konkret24

Ciało Carlo Acutisa - zwanego pierwszym świętym z pokolenia millenialsów - od lat wystawione jest na widok publiczny. Wygląda, jakby nastolatek właśnie zapadł w sen. To rodzi pytania, dlaczego 19 lat po śmierci jego ciało nie uległo rozkładowi. Wyjaśniamy krążące w sieci nagranie.

Tak wygląda ciało Acutisa 19 lat po śmierci? Co pokazuje ten film

Tak wygląda ciało Acutisa 19 lat po śmierci? Co pokazuje ten film

Źródło:
Konkret24

Niemal milion wyświetleń zyskał anglojęzyczny post pokazujący rzekome ruchy polskich wojsk tuż przed rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami Zapad-2025. To kolejny przykład jak dezinformacja podsyca emocje i buduje narrację o eskalacji napięć.

Polskie wojsko "rozgrzewa się"? Manipulacja w związku z Zapad-2025

Polskie wojsko "rozgrzewa się"? Manipulacja w związku z Zapad-2025

Źródło:
Konkret24

Internauci i media szeroko komentują słowa wiceprezydenta USA J.D. Vance'a, który stwierdził, że Donald Trump "nie widzi powodów", by izolować Rosję. Niektórzy sugerowali, że słowa te padły w kontekście naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony. Wyjaśniamy, co dokładnie powiedział Vance.

J.D. Vance o współpracy z Rosją. Co powiedział?

J.D. Vance o współpracy z Rosją. Co powiedział?

Źródło:
Konkret24

Falę komentarzy wzbudziła wypowiedź rzeczniczki resortu spraw wewnętrznych Karoliny Gałeckiej podczas konferencji prasowej. A konkretnie: chodzi o fragment jej wystąpienia, który w mediach społecznościowych zaprezentował właściciel Kanału Zero. Oburzenie wywołał fakt, jak jedno zdanie wykorzystał on do manipulacji.

Rzeczniczka, która "uciekłaby z Polski"? Jak zmanipulowano tę wypowiedź

Rzeczniczka, która "uciekłaby z Polski"? Jak zmanipulowano tę wypowiedź

Źródło:
Konkret24

Wpis posła Michała Wosia z PiS o zamianie polskiego napisu na niemiecki wywołał burzę w sieci. Część internautów grzmiała o "germanizacji" Gdańska, inni zarzucali posłowi wprowadzanie w błąd. O co chodzi ze zmianą i kiedy do niej doszło.

"Germanizacja wróciła" w Gdańsku? Burza o napis po niemiecku

"Germanizacja wróciła" w Gdańsku? Burza o napis po niemiecku

Źródło:
Konkret24

Zdjęcia z pogrzebu ofiar zbrodni wołyńskiej w Puźnikach wzbudzają pytania i komentarze internautów. Chodzi o "rozmiary trumien" - według niektórych są one "zastanawiające", budzą podejrzenia i domysły. Niesłusznie.

Pogrzeb w Puźnikach i pytania o rozmiary trumien. "Małe dzieci tam leżą"?  

Pogrzeb w Puźnikach i pytania o rozmiary trumien. "Małe dzieci tam leżą"?  

Źródło:
Konkret24

"Sami Ukraińcy na egzaminie", "nawet jednego Polaka" - utyskuje były kandydat na prezydenta, opowiadając o egzaminach do Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Lista przyjętych dowodzi, że mówi nieprawdę. A wyjaśnienie, gdzie on zobaczył "całe sale Ukraińców", jest proste.

Egzaminy do SGH. "Całe sale Ukraińców"? Uczelnia wyjaśnia

Egzaminy do SGH. "Całe sale Ukraińców"? Uczelnia wyjaśnia

Źródło:
Konkret24

Czy przywrócenie przez Polskę kontroli na zachodniej granicy spowodowało, że maleją liczby przekazywanych nam z Niemiec cudzoziemców? Prezentujemy najświeższe statystyki strony polskiej i niemieckiej.

"Proceder trwa nadal"? Ilu migrantów przekazano ostatnio z Niemiec do Polski

"Proceder trwa nadal"? Ilu migrantów przekazano ostatnio z Niemiec do Polski

Źródło:
Konkret24

"Nawet Namibia wytargała od nich odszkodowanie, ale Polakom nic się nie należy" - takie głosy padają w dyskusji na temat reparacji od Niemiec dla Polski za drugą wojnę światową. Europoseł PiS twierdzi, że afrykański kraj dostał już od Niemiec ponad miliard euro. Tylko że to fałsz. Nie jedyny w tej narracji.

"Nawet Namibia wytargała" od Niemiec odszkodowanie? Mamy odpowiedź

"Nawet Namibia wytargała" od Niemiec odszkodowanie? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Prawo i Sprawiedliwość alarmuje o podwyżce składek ZUS dla przedsiębiorców od 2026 roku. Składki faktycznie mają wzrosnąć, ale mechanizm ich wyliczania nie jest żadną nowością. Działa od lat, a wcześniej korzystała z niego także Zjednoczona Prawica.

"ZUS w górę!" straszy PiS. Według tych samych zasad rośnie od lat

"ZUS w górę!" straszy PiS. Według tych samych zasad rośnie od lat

Źródło:
Konkret24

Historia osady z epoki odkrytej na szkockich wyspach zaciekawiła wielu internautów. Tym większe oburzenie wywołało jednak zdjęcie, które wcale nie przedstawia tego miejsca. Wyjaśniamy, co pokazuje.

Osada w Szkocji "starsza niż piramidy w Egipcie". Tak, ale coś tu nie pasuje

Osada w Szkocji "starsza niż piramidy w Egipcie". Tak, ale coś tu nie pasuje

Źródło:
Konkret24

Tylko prąd z węgla jest prawdziwy, a ten z wiatru "to gorsze, słabsze elektrony" - przekonuje autor filmu na TikToku. Dowodem według niego jest "niedoprane pranie". Internauci nie dowierzają, a eksperci wyjaśniają.

Z wiatru jest "gorszy prąd"? Nie od tego zależy energia w gniazdku

Z wiatru jest "gorszy prąd"? Nie od tego zależy energia w gniazdku

Źródło:
Konkret24

Włosi finansują ze środków KPO wypłaty reparacji za straty spowodowane przez Niemców w czasie drugiej wojny - taki przekaz pojawił się zaraz po tym, gdy prezydent Nawrocki wrócił do tematu wypłaty reparacji dla Polski. Niektórzy twierdzą nawet, że na te wypłaty dla Włochów składają się Polacy - w ramach unijnych składek. Punktujemy główne trzy kłamstwa tej narracji.

Włosi, reparacje od Niemiec i wypłaty z KPO. "My Polacy to finansujemy"?

Włosi, reparacje od Niemiec i wypłaty z KPO. "My Polacy to finansujemy"?

Źródło:
Konkret24

Czy zawetowanie przez prezydenta Karola Nawrockiego ustawy o środkach ochrony roślin spowoduje, że wszyscy będą musieli już od 2026 roku obsługiwać elektroniczny system rejestru? Powstał spór, zapytaliśmy więc Komisję Europejską.

Prezydent zawetował ustawę. Pomógł rolnikom czy nie? Mamy odpowiedź Komisji Europejskiej

Prezydent zawetował ustawę. Pomógł rolnikom czy nie? Mamy odpowiedź Komisji Europejskiej

Źródło:
Konkret24